AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 30

AFAD tehlike değerlendirmesini; "Belirli bir alan veya bölgede tehlikelerin büyüklük, tekrarlanma, olma olasılığı, belirsizlikler gibi özellikleri ile ortaya çıkarılmasına ilişkin değerlendirme çalışmalar" şeklinde tanımlar.

Tatbikatlar ile ulaşılabilecek genel amaçları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
1. Kendi kendine yetebilirlik,
2. Ortaklaşa çalışabilme,
3. Plan ve prosedürlerin uygulanabilirliği
4. Koordinasyon ve işbirliği
5. Öğrenme ve güncelleme

Türkiye’de tatbikatlar ile ilgili ilk mevzuat 1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ile yayınlanmıştır.

Sivil savunma hizmet kollarında vazifelendirilmiş olan mükelleflerin bu vazifelerde yetiştirilmeleri maksadı ile hazarda tertiplenecek eğitim ve tatbikatlara davet vukuunda iştirakleri mecburidir. Bu eğitim ve tatbikatların müddeti yılda 72 saati (9 gün) geçemez.

Sivil savunma hizmet kollarında vazifelendirilmiş olan mükelleflerin bu vazifelerde yetiştirilmeleri maksadı ile hazarda tertiplenecek eğitim ve tatbikatlara davet vukuunda iştirakleri mecburidir. Bu eğitim ve tatbikatların müddeti yılda 72 saati (9 gün) geçemez. Halkın sivil savunma konularında aydınlatılması maksadıyla tertiplenen ders ve konferanslara davet vukuunda iştiraki mecburidir. Bu eğitimin süresi ve yenileme şekli Sivil Savunma Genel Müdürlüğünce düzenlenir.

İl afet ve acil durum müdürlükleri yılda en az 1 defa ana çözüm ortaklarının yöneticilerinin de katıldığı bir masabaşı il tatbikatı düzenleyecektir.

Tatbikatları esas itibariyle uygulama yöntemleri açısından sınıflandıracak olursak tatbikat türleri (Tatbikatlar Kitapçığı Taslağı):
1. Kapsamlı Saha Tatbikatı
2. Masabaşı Tatbikatı
3. Haberleşme ve İntikal Tatbikatı
şeklindedir.

Saha Tatbikatları;
• İl düzeyi
• Bölgesel düzey
• Ulusal düzey
• Uluslararası düzey
olarak planlanabilir ve oynanabilir.

Saha tatbikatlarının dezavantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Planlama ve uygulamasının uzun zaman alması,
• Maliyetinin yüksek olması,
• Güvenlik ve sorumluluk riski taşıması.

Masabaşı Tatbikatın Avantajları
• Kapsamlı saha tatbikatlarına göre daha rahat ve stresten uzak bir ortamda oynanabilmesi,
• Maliyetinin düşük olması,
• Soru cevap ve görüş alışverişine imkan sağlaması,
• Değerlendirme/geliştirme sürecinin bir parçası olarak, planlarda değişikliklere olanak
sağlaması.

Tatbikat süreci 4 ana aşamadan oluşur.

Tatbikatlar, afet ve acil durumlara yönelik hazırlanan müdahale plan ve prosedürlerinin başarılı bir şekilde test edilmesine olanak sağlayan; afet ve acil durumları yöneten ve bu durumlara müdahale eden ilgili personeli hazırlamada oldukça etkin olan uygulamalardır.

Tatbikatlar, gerçeğe yakın benzeşimler ile deneyimlemeye imkan verir. Buna göre ilgili kurum ve kuruluşlar afet ve acil durum benzeşimlerinden yararlanarak kurgulanan bu tatbikatlara; belirlenmiş zaman dilimi, ortaklaşa ve koordineli çalışma, plan-program-prosedür ile görev ve sorumluluk noktalarını dikkate alarak müdahale ederler.

Özellikle kapsamlı tatbikatlar sayesinde bir ülkenin afet müdahale planı test edilmiş olur. Ancak afet müdahale planındaki tüm hizmet gruplarının test edilmesine imkan verecek kapasitede olan gerçekçi tatbikatları düzenlemek için, bütün paydaş kurumların katılımı gerekmektedir.

Türkiye Afet Müdahale Planının (TAMP) amacı; afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak hizmet
grupları ve koordinasyon birimlerine ait rolleri ve sorumlulukları tanımlamak, afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirlemektir. TAMP, ülkemizde yaşanabilecek her tür ve ölçekte, afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak, bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK’lar ve gerçek kişileri kapsar.

TAMP’ının hedefleri;

Hayat kurtarmak,

Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,

Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,

Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,

Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,

Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,

İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,

Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır.

Ülkemizde kurum kuruluş ölçeğinde ve mevzuat gereğince gerçekleştirilen tatbikatların başında “yangın tatbikatları” gelmektedir.

Yangın tatbikatları ile;

Kurum ve kuruluşlarda mevzuat gereğince yapılması gereken bir diğer tatbikat ise tahliye tatbikatlarıdır.

Tahliye tatbikatları ile;

Deprem anında açık alandaysanız;

Uluslararası tatbikat uygulamalarıyla;

NATO Sivil Acil Durum Tatbikatları Planlama Politikası ve Ortaklık Çalışma Programı (PWP) çerçevesinde Avrupa-Atlantik Afet Müdahale Eşgüdüm Merkezi (NATO EADRCC) ve Avrupa-Atlantik Afet Tepki Birimi (EADRU) tarafından her yıl bir ülkede “Saha Sonuç Yönetimi Tatbikatları” düzenlenmektedir. Tatbikatların Genel Amacı: