AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 29

BM INSARAG Bölgesel Deprem Simülasyon Tatbikatları'nını uluslar arası kuruluşlar için hedefleri şunlardır:

Sosyal zarar görebilirliğin ölçülmesi güç, hatta imkânsızdır. Doğru cevap A'dır.

Ülke genelinde müdahale kapasitesinin ve mantığının geliştirilmesine, plan ve teçhizatın denenmesine, kaynaklardaki boşluk ve eksikliklerin belirlenmesine, görev ve sorumlulukların netleştirilmesine, bireysel ve ekip performansının artmasına imkan veren tatbikatlar ile ulaşılabilecek genel amaçları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Bu kanuna göre; “Eğitim faaliyetleri ve tatbikatları yapmak ve yaptırmak” Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın görevleri arasında yer almaktadır.

Saha tatbikatlarının avantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

Güvenlik ve sorumluluk riski ise saha tatbikatının dezavantajlarından biridir.

Başarılı bir tatbikat gerçekleştirilmek için, tatbikat sürecinin iyi planlanması, görev alacak aktörlerin doğru belirlenmesi, zamanlamaya dikkat edilmesi, tatbikat sonuçlarının doğru okunması gerekmektedir.

Tatbikatta görev alacak olan katılımcılar/oyuncular, mevcut plan ve programlar ile mevzuat kapsamında tatbikatın ölçeğine göre belirlenerek hazırlanan senaryoya göre kendilerine verilen görevleri icra ederler. Senaryo yazılırken katılımcılara ne gibi rollerin verileceği çok iyi tasarlanmalıdır. Rol dağılımı ve katılımcıların belirli göreve atanması ölçme ve değerlendirme safhası için de çok önemlidir.

Senaryoya giriş yapılırken gerekli bilgi verilmeli fazlası senaryonun enjeksiyonlarına saklanmalıdır. Eksik bilgi katılımcının kafa karışlığına neden olurken fazla bilgi ileride çözmesi gereken enjeksiyonların etkinliği azaltacaktır.

Gözlemciler tatbikatta herhangi bir şekilde görev almayan, kendi yararlarına sonuçlar çıkarmak amacıyla not ya da görüntü alan kişilerdir. Değerlendirmeciler ise tatbikatın tümü ya da belirli bir kısmı üzerinde gözlem ve değerlendirmelerde bulunan, tatbikatın amaç ve hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığını gözlemleyerek, yorum ve değerlendirmelerde bulunan, bunları raporlayarak üst yönetime sunan kişidir.

Tatbikatlar, her ne kadar hayatımız rutini içinde karşılaşabileceğimiz afetler ve acil durumlar için yapılacak olsa da tatbikatların günlük hayatı sekteye uğratmayacak şekilde planlanması daha uygun olabilir. Dolayısıyla tatbikattan kaynaklanabilecek ve günlük yaşamı sekteye uğratabilecek zararları en aza indirmek için yoğun olmayan çalışma saatleri, uygun hava koşulları ve tarihler seçilebilir.

TAMP ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği gereğince; düzenlenecek tatbikatlarda haberleşme ve lojistik unsurların ne şekilde kullanılacağı hazırlanacak olan Tatbikat Uygulama Direktifi ile belirlenir.

Röportaj sırasında sakin olunmalı, acele edilmeden, profesyonel bir biçimde ve doğru bilgilerle toplumu bilgilendirme sorumluluğu ile hareket edilmelidir. Kişisel görüş belirtmeden, baştan savma olmayan yanıtlar verilmelidir.

Bir acil durum veya afet hâlinde yapılması planlanmış olan müdahale sürecinde yer alacak eylemlerin uygunluğunu, yeterliğini ve güncelliğini mümkün olduğunca gerçeğe yakın koşullar altında ve bir senaryoya bağlı kalarak denemek amacıyla yapılan uygulamalara tatbikat denir.

Kendi Kendine Yetebilirlik:  Afetin ya da acil durumun yaşandığı bölgede görev alacak olan personelin bölgedeki kaynakların kullanımına ihtiyaç duymaması ve bölgeye ilave bir yük getirmemesi gerekmektedir. Dolayısıyla tatbikat sürecinde de bu hususun göz önüne alınarak tatbikatta görev alan tüm aktörlerin, görev sürecince kendi kendilerini idame ettirmeleri sağlanmalıdır.

Türkiye’de tatbikatlar ile ilgili ilk mevzuat 1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ile yayınlanmıştır.

Tatbikatları esas itibariyle uygulama yöntemleri açısından sınıflandıracak olursak tatbikat türleri (Tatbikatlar Kitapçığı Taslağı):
1. Kapsamlı Saha Tatbikatı
2. Masabaşı Tatbikatı
3. Haberleşme ve İntikal Tatbikatı
şeklindedir.

Afet ve acil durumlara ilişkin olarak hazırlanan planların uygulanabilirliğinin, karar vericiler, koordinasyon birimleri ve saha ekipleri arasındaki koordine ve uyumun en gerçekçi şekilde test edildiği tatbikatlara kapsamlı saha tatbikatı adı verilir.

Saha Tatbikatının Dezavantajları:
Saha tatbikatlarının dezavantajları aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Planlama ve uygulamasının uzun zaman alması,
• Maliyetinin yüksek olması,
• Güvenlik ve sorumluluk riski taşıması.

Geliştirme:
Tatbikat Geliştirme aşaması;
• Tatbikatın amacının ve ulaşılmak istenen hedeflerin belirlendiği,
• Yer ve zaman unsurlarının kesinleştirilip, tatbikat aşamalarının, uygulanacak senaryoların ve diğer
iş ve işlemler ile zamanlamanın netleştirildiği,
• Senaryonun detaylarının çalışıldığı,
• Kaynakların ve tatbikat aktörlerinin/oyuncularının belirlendiği,
• Haberleşme yöntemlerinin kesinleştirildiği,
• Tatbikat gözlem, değerlendirme ve yönetim esaslarının belirlendiği,
• Medya kullanım çerçevesinin çizildiği,
• Saha ya da masabaşı uygulamalarının seçimine göre gerekli alan hazırlıklarının yapıldığı,süreçtir.

Röportajı veren kişi tam adını kullanmalıdır. Takma isimleri kullanmak uygun değildir. Röportaj Sırasında Yapılmaması Gerekenler:
1. Hiçbir basına veya belirli basın ajansına karşı ayrımcılık yapmayın. TV veya radyo, ulusal veya yerel gazete ve yabancı ya da ulusal basın gibi tüm basına açık olunmalıdır.
2. “Yorum yok” şeklinde yanıt verilmemelidir.
3. Kişisel görüş belirtilmemelidir. Gerçeklere bağlı kalınmalıdır.
4. Yayınlanmaması kaydıyla bilgi verilmemelidir. Söylenilen her şey aleyhte kullanılabilir ve kullanılacaktır.
5. Yalan söylenmemelidir. Farkında olmayarak söylenen yalan hatadır.
6. Blöf yapılmamalıdır. Gerçek ortaya çıkacaktır.
7. Defansif olunmamalıdır. Medya ve izleyicileri defansif davranışı fark edecek ve bir şeyler saklandığını düşünecektir.

8. Korkulmamalıdır. Korku zayıflatıcıdır ve sergilemek istenen bir özellik değildir.
9. Baştan savma yanıt verilmemelidir. Durumla ilgili ne biliniyorsa ve afetin etkilerini azaltmak için ne yapılması planlanıyorsa dürüstçe belirtilmelidir.
10. Jargon kullanılmamalıdır. Toplum bu alanda kullanılan dile pek aşina olmayabilir.
11. Zıt düşülmemelidir. Basından ne denli hoşlanılmadığının muhabire söyleme zamanı değildir.
12. Bir yandan konuşup bir yandan da afeti ya da acil durumu komuta etmeye çalışılmamalıdır. İkisini de başarılı bir şekilde yapmak mümkün olmayacaktır.
13. Acele edilmemelidir. Kayda alınan ya da yayın dışı bir röportajda hata yapılırsa, yanıtın
yinelenmesi gerektiği belirtilmelidir. Canlı yayın için baştan başlamak gerekebilir.
14. Güneş gözlüğü takılmamalıdır.
15. Sigara içilmemelidir.
16. Sonuç sözü verilmemeli veya tahminde bulunulmamalıdır.
17. Söylentilere yanıt verilmemelidir.
18. Belirli bir cevaba yönelten sorular tekrarlanmamalıdır.
19. Afete müdahale eden diğer birimlerin çalışmaları kötülenmemelidir.
20. Bir afet ya da acil duruma yapılan müdahale başka bir afet ya da acil duruma yapılan müdahale ile kıyaslanmamalıdır