AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 15

Deprem senaryoları yapılaşmış alanlarda olası deprem neticesinde meydana gelebilecek tüm hasarları, zarar ve kayıpları sorunları tahmin etmek için
yapılır.

Varlıkların zarar görebilirliği ve hangi şiddette etkileneceği bilgilerinden yararlanarak olası can kaybı, yaralı sayısı, ağır, orta ve az hasarlı konut sayısı gibi bilgilerin tahmin edilmesi gerekir.

Senaryo depremin büyüklüğüne ve derinliğine; fayın uzunluğuna, geçmişte yaratmış olduğu depremlere ve günümüzdeki deprem aktivitesi
gibi kriterler göz önüne alınarak karar verilmiştir.

Haritada şiddetin en fazla olduğu dolayısıyla hasarın
en fazla olacağı bölgeler kırmızı, daha az etkilenecek bölgeler sırasıyla pembe, sarı ve açık sarı renkli olarak gösterilmiştir.

Senaryo ekibince Tuzgölü fayı için bir deprem senaryosu çalışması yapılmasına karar verilmiştir.  Bu faya karar vermede ana etken bu fayın aktif bir fay olmasına rağmen çok uzun süredir deprem üretmemiş olması ve olası bir depremde fayın doğrultusundan dolayı Ankara kent merkezini şiddetli bir şekilde
etkileme olasılığının bulunması gibi faktörler göz önüne alınmıştır.

Tuzgölü fay zonu Kuzeybatı-Güneydoğu doğrultulu Niğde’nin Bor ilçesinden başlayıp Paşadağına kadar uzanan yaklaşık 200 km uzunluğunda sağ yanal doğrultu atımlı bir faydır.

Hasarlı konut sayılarından yararlanarak can kaybı ve yaralı sayıları da tahmin edilebilir.

Türkiye Afet Müdahale Planının (TAMP) amacı; afet ve acil durumlara ilişkin müdahale çalışmalarında görev alacak hizmet grupları ve koordinasyon birimlerine ait rolleri ve sorumlulukları tanımlamak, afet öncesi, sırası ve sonrasındaki müdahale planlamasının temel prensiplerini belirlemektir. TAMP, ülkemizde yaşanabilecek her tür ve ölçekte, afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak, bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK’lar ve gerçek kişileri kapsar.

Kentsel deprem risk senaryolarının hazırlanması genelde aşağıda sıralanan etüt safhalarını kapsar (Erdik ve diğ., 1996):

Doğru cevap B'dir.

Kentsel deprem risk senaryolarının hazırlanması genelde üç tane etüt safhalarını kapsar. Bunlardan deprem risk senaryoları safhasında mikrobölgelendirme, riske maruz elemanlar ve bu elemanların hasar-görebilirlik fonksiyonlarına dayalı olarak deprem risk senaryolarının belirlenmesi, bu senaryo sonuçlarının ikincil sosyo-ekonomik kayıplar cinsinden incelenmesi yapılır. Doğru cevap E'dir.

Herhangi bir yer veya bölgedeki deprem tehlikesinin doğru olarak saptanabilmesi için;

Deprem senaryoları başlıca;

• İl, ilçe ve yerleşmelerde zarar azaltma çalışmalarında,

• İl, ilçe ve yerleşmelerde afet müdahale planlarının hazırlanmasında,

• Afet yönetiminin her aşaması ile ilgili hazırlanması gereken plan ve çalışmalarda,

• Kentsel dönüşüm planlarının hazırlanması çalışmalarında,

• Deprem tatbikatları ve benzeri çalışmalarda,

• Afet yönetimi ile ilgili eğitim çalışmalarında,

• Lojistik depoların kurulması ve kurulacak yerin belirlenmesi ile ilgili çalışmalarda,

• Geçici barınma veya toplanma alanlarının belirlenmesi çalışmalarında,

• Kapasite geliştirme çalışmalarında, kullanılır.

Doğru cevap C'dir.

Genel afet senaryoları hazırlanırken yapılması gereken temel çalışmaların varlıklara ait tüm veri ve bilgilerin toplanması, tehlike analizinin yapılması, zarar (hasar) görebilirliğin (Fiziksel, sosyal, ekonomik ve çevresel) belirlenmesi, risk analizi ve afet senaryosunun hazırlanması ana başlıkları altında toplanabilir. Doğru cevap B'dir.

Örnek olay incelendiğinde Şereflikoçhisar ilçesi olası depremden X şiddeti ile en fazla etkilenen ilçe olacaktır. Bunu sırasıyla IX şiddeti ile Evren ilçesi, VIII şiddeti ile Bala ve Beypazarı ilçeleri, VII şiddeti ile Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Gölbaşı, Keçiören, Mamak, Sincan, Yenimahalle, Polatlı, Haymana, Kalecik, Elmadağ, Akyurt ve Çubuk ilçeleri izlemektedir. Ankara kent merkezinin bulunduğu ve nüfusun büyük bir çoğunluğunun yaşadığı bölgenin ise VII şiddetinde etkilendiği görülmektedir. Doğru cevap A'dır.

Depremin şiddeti, depremlerin gözlenen etkileri sonucunda ve uzun yılların vermiş olduğu deneyimlere dayanılarak hazırlanmış olan şiddet cetvellerine göre belirlenmektedir. Dünyada kullanılan birçok şiddet cetvelleri vardır. Ülkemizde bu şiddet cetvellerinden Medvedev-Sponhever-Karnik (MSK) tarafından 1964 yılında hazırlanmış 12 dereceli MSK şiddet cetveli kullanılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

TAMP, ülkemizde yaşanabilecek her tür ve ölçekte, afet ve acil durumlara müdahalede görev alacak, bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK’lar ve gerçek kişileri kapsar. TAMP’ının hedefleri;

• Hayat kurtarmak,

• Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,

• Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,

• Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,

• Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,

• Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,

• İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,

• Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır.

Yerel düzeyde müdahale imkanları oluşturmak ise Yerel Hizmet Grubu Operasyon Planlarının bir hedefi olarak düşünülübilir.

Sivil Olağanüstü Hal Planlaması (CEP), NATO ülkelerinin ve ortaklık ülkelerinin krizlerin, çatışmaların ve afetlerin sonuçlarının üstesinden gelebilmesi ve bu konuda yapılan hazırlıkların yardımlaşa yürütülmesi için NATO kapsamında kurulmuş bir oluşumdur.

Afete hazırlık; afetlere zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmek için afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, erken uyarı sistemlerinin kurulması, acil yardım malzeme stokları, halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gibi faaliyetlerin sürekli ve sürdürülebilir olarak yürütüldüğü süreç

Ülkemizde kurum kuruluş ölçeğinde ve mevzuat gereğince gerçekleştirilen tatbikatların başında “yangın tatbikatları” gelmektedir.

Avrupa Komisyonu İnsani yardım ve Sivil Korunma Departmanı (ECHO)’nun fonlaması ile her yıl AB bünyesinde sivil korunma tatbikatları düzenlenmektedir. Bu amaçla her yıl komisyon tarafından üye ülkelere kapsamlı saha tatbikatları ve modül tatbikatları için çağrı gönderilmektedir. Bu tatbikatı düzenlemek isteyen üye ülkeler kendi başlarına veya diğer ülkelerle konsorsiyum kurarak, tatbikat ile ilgili tekliflerini komisyona iletmektedirler. Tekliflerin kesin kabulünden sonra belirlenen tarihlerde tatbikatlar düzenlenmektedir (Aday ülkeler de tatbikatlara katılabilirler).