AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 14

Deprem, yangın gibi afetler sırası ve sonrasında meydana gelmesi muhtemel olan gaz sızıntısı, zehirlenme vb. olaylara müdahale edilmesi için (KBRN) Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik, Nükleer ekipleri görevlendirilirler.

Deprem sırasında bulunduğunuz en uygun yerde ÇÖK – KAPAN – TUTUN pozisyonunu alarak hedef küçültülmeli ve tehlike geçinceye kadar aynı pozisyonda kalınmalıdır.

Güvenli bir yer bulup, diz üstü ÇÖK

Başını ve enseni koruyacak şekilde KAPAN

Düşmemek için sabit bir yere TUTUN

Okulda sınıfta ya da büroda ise sağlam sıra, masa altlarında ve ya yanında; koridorsa ise duvarın yanına hayat üçgeni oluşturacak şekilde ÇÖK-KAPAN-TUTUN hareketi ile baş ve boyun korunmalıdır.

Tatbikatın hangi ülkede ve nasıl düzenleneceğini genellikle Ekim-Kasım aylarında Brüksel’de düzenlenen başlangıç planlama konferansında karar verilmekte, ana planlama konferansı Şubat-Mart aylarında, son planlama konferansı Mayıs-Haziran aylarında, tatbikatın düzenleneceği ülkede yapılmaktadır. Tatbikatlar genellikle Eylül ayı içinde gerçekleştirilmektedir.

Uluslararası tatbikatlar ile ulaşılması hedeflenen faydalar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• INSARAG ve UNDAC (Birleşmiş Milletler Afet Değerlendirme ve koordinasyon Birimi) / OSOCC (Saha Operasyon Koordinasyon Merkezi) afet müdahale yöntemlerini tanımak ve bu kapsamda eğitim almak,

• Uluslararası USAR (Kentsel Arama ve Kurtarma / Urban Search and Rescue) ekiplerinin INSARAG ikaz, seferberlik, konuşlanma ve koordinasyon prosedürlerine katılımı sayesinde mevcut INSARAG yöntemlerini geçerli kılmak,

• Acil bir durumda uluslararası USAR ve tıbbi ekiplerin gelişi, karşılanması ve koordinasyonunda UNDAC ekibinin rolünü test etmek/bu konuda pratik yapmak,

• Faal durumda olan bir UNDAC ekibini destekleyen sivil toplum kuruluşları ve özel sektör partnerlerinin rollerini test etmek, • Acil bir durumun başlangıcında uluslararası insanı yardım koordinasyon mekanizmalarının hayata geçirilmesi ve uygulanmasını test etmek,

• Acil bir durumda İnsani Yardım Programı döngüsünün başlangıç aşamalarını test etmek.

Şiddet cetvellerinde şiddetin derecesi Romen rakamı ile gösterilmektedir. Bir depremin şiddeti ise onun yapılar, doğa ve insanlar üzerindeki etkilerine bağlı olarak belirlenir. Bu etki, depremin büyüklüğü, odak derinliği, uzaklığı, yapıların depreme karşı gösterdiği dayanıklılık, yerel zemin yapısı ve jeolojiye bağlı olarak değişir. Doğru cevap D'dir.

Deprem şiddeti ve yapı türleri düşünüldüğünde V şiddetinde bir depremde yığma taş binalar %45, kerpiç yapılar %25, tuğla yığma yapılar %4, ahşap karkas yapılar %9, betonarme çerçeve yapılar % 5 ile hafif hasarlı kategorisinde gösterilir. Doğru cevap A'dır.

Ankara ve ilçelerini etkileyebilecek büyük bir depremde (Senaryo depremi) kuvvetli yer hareke-tinden kaynaklanacak sarsıntılara ilave olarak aşağıdakiler nedeniyle de hasarlar oluşabilecektir:

Doğru cevap E'dir.

Afete hazırlık (İng. disaster preparedness); afetlere zamanında, hızlı ve etkili olarak müdahale edebilmek için afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, erken uyarı sistemlerinin kurulması, acil yardım malzeme stokları, halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi gibi faaliyetlerin sürekli ve sürdürülebilir olarak yürütüldüğü süreç. 5902 sayılı yasada hazırlık; Afet ve acil durumlara etkin bir müdahale amacıyla önceden yapılan her türlü faaliyet olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

TAMP’ının hedefleri; • Hayat kurtarmak, • Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek, • Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek, • Halk sağlığını korumak ve sürdürmek, • Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak, • Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak, • İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak, • Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır. Doğru cevap C'dir.

“Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” işletmelere; Yangın Güvenliği Ekiplerini oluşturularak; bunlara yangın eğitimi ve uygulamalı yangın tatbikatlarının senede en az 1 kez yapılmasını zorunlu kılmaktadır. Doğru cevap A'dır.

İyi bir değerlendirme;
1. Acil durum hareket planlarının, yönetmeliklerinin ve kılavuzlarının geliştirilmesine,
2. Acil durum yönetim sisteminde gerekli değişikliklerin yapılmasına,
3. Eğitim ve personel eksikliklerinin ortaya çıkmasına,
4. Tatbikatın hedeflerini yakalayıp yakalayamadığının anlaşılmasına,
5. Gerekli ekipmanın olup olmadığına karar verilmesine,
6. Plan ve müdahaleler açısından tatbikatların tekrarlanma sürelerinin belirlenmesine, olanak verir.

Başarılı bir tatbikat değerlendirmesi için göz önüne alınması gereken hususlar
aşağıdaki gibidir:
1. Değerlendirmede kullanılacak olan izleme göstergelerinin gerçekçi ve doğru olması gerekmektedir.
2. Değerlendirme, tatbikatın ölçeğine göre, yeterli sayıda uzman kişiden oluşan değerlendirme ekibi tarafından yapılmalıdır. Ekipte yer alan kişilerin plan ve programlar, senaryo, rol alan oyuncular, ekiplerin imkan ve kapasiteleri ile tatbikattan beklentiler konusunda yeterli bilgi ve tecrübeye sahip olması gerekmektedir.
3. Tatbikat sırasında karşılaşılan eksiklerin, hata ve sorunların “başarısızlık” olarak değerlendirilmesi gibi bir yaklaşımdan ziyade; geliştirilmesi, değiştirilmesi ve eklenmesi gereken unsurlar olduğu düşünülmelidir. Dolayısıyla değerlendirme ile yeni öneri ve görüşlerin ortaya çıkabileceği unutulmamalıdır.
4. Değerlendirme, plan ve prosedürlerdeki işleyen ve işlemeyen yönleri test etmek ve ihtiyaç varsa gerekli düzenlemeleri yapabilmek adına önemli bir basamak olarak düşünülmelidir.

Tatbikat sırasında değerlendirmeciler tarafından yürütülecek olan özel işler aşağıda yer almaktadır:
• Yürütülen tatbikatın gelişimini gözlemlemek. Kayıtlar için genelde değerlendirme formları kullanılır. Bu sürede değerlendirmeci zor kullanmamaya ve açık vermemeye çalışır.
• Tatbikat sırasında hedeflenen amaçların ne denli sağlandığını saptamak. Amaçlar sağlanamadığı takdirde, buna neden olan sorunları belirlemeye çalışmak.
• Oyuncuların kendilerini değil de, yürüttükleri faaliyetleri değerlendirmek. Kötü
uygulamaların yanı sıra güzel örnekleri de yakından izlemek.
• Gerçekleştirilmiş olan tatbikat sonrası bununla ilgili olarak afet yöneticisi tarafından hazırlanan raporu, bu raporda yer alan değerlendirmeleri ve önerileri incelemek ve hazırlanan bu raporu kısaca yazılı olarak yorumlayarak tekrar değerlendirmek (Egzersiz ve Tatbikat Tasarımı s:6-9).

Yangın tatbikatları ile; • Olası yangın olaylarının önlenmesi için gerekli koruyucu önlemlerin alınması, • Yangın sırasındaki doğru davranış şekli ile yangına müdahale yöntemlerinin öğrenilmesi, • Yangın sırasındaki söndürme ve kurtarma tekniklerinin bilinmesi ve uygulanması, • Kişilerin yangın güvenliği konusunda bilgilendirilmesi ve bu bilgilerin beceriye dönüştürülmesi, • Yangın anında kullanılacak koruyucu teçhizat ile söndürme malzeme ve cihazlarının tanınması amaçlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Değerlendirme ekibinde yer alacak olan kişiler için beklenen beceri ve kişisel özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Beceriler
• Değerlendirme konusunda teknik uzmanlık
• Plana aşina olma
• Yazılı ve sözlü iletişim becerileri
• Organizasyon becerileri
• Olaylar ve amaçlar arasındaki ilişkiyi görme becerisi
Özellikler
• İnsani ilişkiler, duyarlılık
• Tarafsız olma
• Kendi kendini yönlendirebilme
• Değişen durumlara hızlı uyum sağlama
• Yardıma istekli olma
• Dürüstlük ve güvenilirlik: Olayları doğru bir şekilde rapor edip, bilgileri gizli tutma (Egzersiz ve Tatbikat Tasarımı, s:8-5)

Değerlendirme ekibinde yer alacak olan kişiler için beklenen beceri ve kişisel özellikler aşağıdaki gibi sıralanabilir:
Beceriler
• Değerlendirme konusunda teknik uzmanlık
• Plana aşina olma
• Yazılı ve sözlü iletişim becerileri
• Organizasyon becerileri
• Olaylar ve amaçlar arasındaki ilişkiyi görme becerisi

Özellikler
• İnsani ilişkiler, duyarlılık
• Tarafsız olma
• Kendi kendini yönlendirebilme
• Değişen durumlara hızlı uyum sağlama
• Yardıma istekli olma
• Dürüstlük ve güvenilirlik: Olayları doğru bir şekilde rapor edip, bilgileri gizli tutma (Egzersiz ve Tatbikat Tasarımı, s:8-5)

Deprem anında açık alandaysanız; • Enerji hatları ve direklerinden, ağaçlardan, diğer binalardan ve duvar diplerinden uzaklaşılmalıdır. Açık arazide çömelerek etraftan gelen tehlikelere karşı hazırlıklı olunmalıdır. • Toprak kayması olabilecek, taş veya kaya düşebilecek yamaç altlarında bulunulmamalıdır. Böyle bir ortamda bulunuluyorsa seri şekilde güvenli bir ortama geçilmelidir. • Binalardan düşebilecek baca, cam kırıkları ve sıvalara karşı tedbirli olunmalıdır. • Toprak altındaki kanalizasyon, elektrik ve gaz hatlarından gelecek tehlikelere karşı dikkatli olunmalıdır. • Deniz kıyısından uzaklaşılmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Tatbikatın hangi ülkede ve nasıl düzenleneceğini genellikle Ekim-Kasım aylarında Brüksel’de düzenlenen başlangıç planlama konferansında karar verilmekte, ana planlama konferansı Şubat-Mart aylarında, son planlama konferansı Mayıs-Haziran aylarında, tatbikatın düzenleneceği ülkede yapılmaktadır. Tatbikatlar genellikle Eylül ayı içinde gerçekleştirilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Verilerin analiz edilmesi: Tatbikat ile ilgili elde edilen veriler analiz edilmelidir. Analiz aşamasında,
- Ne oldu?
- Olması gereken neydi?
- Fark var mı? Neden?
- Farkın etkisi nedir?
- Ne öğrenilmeli?
- Hangi gelişme gerekiyor?
- Ne yapılmalı?
sorularına cevap verilmelidir.

Akdeniz Diyaloğu Ülkeleri (MD/Mediterranean Dialogue): Cezayir, Mısır, Ürdün, İsrail, Fas, Tunus, Moritanya İstanbul İşbirliği Girişimi Ülkeleri (ICI/İstanbul Cooperation Initiative): Bahreyn, Katar, Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt. Doğru cevap B'dir.