AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 13

Başarılı bir raporlama için göz önüne alınması gereken hususlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Tatbikat ile ilgili alan uzmanı olmak,
• Tatbikat amaç ve hedeflerini iyi kavramış olmak,
• Değerlendirme verilerini iyi analiz etmek,
• Elde edilen değerlendirme çıktılarını etkili ve doyurucu nitelikte hazırlamak,
• Objektif davranmak,
• Raporları bilimsel ölçüler içinde hazırlamak,
• Raporlarda ileri sürülen olumlu ya da olumsuz görüşleri kesin deliller ile somut
bir biçimde açıklamak,
• Raporları belli bir plân dahilinde hazırlamak ve varılan yargıyı açıkça belirtmek,

• Gereksiz ayrıntılara girmeden amaçlar ve hedefler doğrultusunda raporu sınırlandırmak,
• Açık ve net bir ifade kullanmak, yanlış anlaşılmaya meydan vermemek.

Avrupa Komisyonu İnsani yardım ve Sivil Korunma Departmanı (ECHO)’nun fonlaması ile her yıl AB bünyesinde sivil korunma tatbikatları düzenlenmektedir. Bu amaçla her yıl komisyon tarafından üye ülkelere kapsamlı saha tatbikatları ve modül tatbikatları için çağrı gönderilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Raporlamada karşılaşılan sorunlar aşağıdaki gibidir:
• Raporda yer alan açıklamaların yetersizliği: “Tatbikat Sonuç Raporu”nda tatbikatın amaç ve hedefleri ile sonuç ve öneriler başlıkları altındaki açıklamalar yetersiz kalabilir. Dolayısıyla amaç ve hedeflerin net olarak ifade edilmesi gerekmektedir.
• Rapor konusunun kapsamı dışına çıkmak: Rapor hazırlarken konu ile amaç ve hedefler dikkate alınmalı; konu kapsamı dışına çıkılmamalıdır.
• Net ifadelerin kullanılmaması :“Tatbikat Sonuç Raporu”nda yer alan ifadeler
bilgiyi doğrudan iletmelidir. Dolayısıyla da raporda kesin ve net ifadelere yer verilmelidir.
• Raporları usulen/formaliteden yazmak: Her rapor gerçekleştirilen tatbikata özel
olarak, belli standartlar dahilinde ve gerçekçi olarak yeniden oluşturulmalıdır.

Tatbikatlara yönelik; hangi ülkenin ya da ekibin nasıl bir kapasite ve hangi alanlarda katılım göstereceği ana planlama konferansında bildirilmekte, senaryodaki katılım taleplerinin durumuna göre de kesin karar son planlama konferansında verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Tatbikat Değerlendirme Süreci
Tatbikat değerlendirme sürecinin tüm basamakları için yapılan çalışmalar bu bölümde detaylandırılır.
Örnek:
• Değerlendirmenin planlanması ve organize edilmesi,
• Tatbikatın gözlemlenmesi ve verilerin toplanması (izleme),
• Verilerin analiz edilmesi,
• Taslak “Tatbikat Sonuç Raporu”nun geliştirilmesi,
• Oyunculardan ve değerlendirmecilerden mevcut bilgileri almak için toplantı,
• Gelişmelerin/iyileştirmelerin belirlenmesi,
• “Tatbikat Sonuç Raporu”nun tamamlanması,
• İyileştirmelerin takip edilmesi. (Patriot Services Exercise Evaluation presentation).

Sivil Olağanüstü Hal Planlaması (CEP) Nedir? NATO ülkelerinin ve ortaklık ülkelerinin krizlerin, çatışmaların ve afetlerin sonuçlarının üstesinden gelebilmesi ve bu konuda yapılan hazırlıkların yardımlaşa yürütülmesi için NATO kapsamında kurulmuş bir oluşumdur. Doğru cevap E'dir.

Tatbikat Sonuç Raporu’nun içeriği için standart bir rapor biçimi bulunmamaktadır. Bununla birlikte raporda genellikle aşağıdaki başlıklar yer
almaktadır:
Tatbikatın Tarihi ve Yeri

Tatbikatın Konusu ve Amacı

Tatbikata Katılan Kişi/Kurum ve Kuruluşlar

Tatbikat Değerlendirme Süreci

Sonuç ve Öneriler

Kendi Kendine Yetebilirlik
Afetin ya da acil durumun yaşandığı bölgede görev alacak olan personelin bölgedeki kaynakların kullanımına ihtiyaç duymaması ve bölgeye ilave bir yük getirmemesi gerekmektedir.
Dolayısıyla tatbikat sürecinde de bu hususun göz önüne alınarak tatbikatta görev alan tüm aktörlerin, görev sürecince kendi kendilerini idame ettirmeleri sağlanmalıdır.

Ortaklaşa Çalışabilme
Tatbikatların amaçlarından bir diğeri de acil durumlarda görev alan aynı veya farklı kurum personelinin birlikte ve koordineli bir şekilde çalışmasına ve ekip çalışmasını algılamalarına katkı sağlamaktır. Bu sayede, kurum içi ve kurum dışı ilişkilerin geliştirilmesi ve eş güdüm içinde çalışma kapasitesinin arttırılması ile afet ve acil durumlara müdahalede daha yüksek başarı oranı yakalanabilecektir.

Plan ve Prosedürlerin Uygulanabilirliği

Tatbikatlar, afet ve acil durumlara yönelik hazırlanan müdahale plan ve prosedürlerinin başarılı bir şekilde test edilmesine olanak sağlayan uygulamalardır. Tatbikatlar ile öngörülen tehlike senaryoları doğrultusunda hazırlanan afet ve acil durum planlarının ve prosedürlerinin uygulanabilirliğini
yerinde görme imkanı sağlanmış olacaktır.

Koordinasyon ve İşbirliği
Afet ve acil durumlarda görev yapacak olan farklı kurum ve yapılara mensup, farklı çalışma alanlarına ve dillerine sahip ekiplerin beraberce uyumlu şekilde çalışabilmelerine yönelik esasları belirlemek ve belirlenen bu esasların uygunluğunu yerinde görmek tatbikatlarla mümkün olabilecektir.

Öğrenme ve Güncelleme
Tatbikatlar, fiili olarak uygulama imkanı bulunan plan, program ve prosedürlerin eksikliklerinin, yanlışlarının ya da olumlu taraflarının tespit edilmesine, sahada yer alan aktörlerin fiili uygulamalarından kaynaklı hatalı ya da çok iyi örneklerin belirlenerek gerekli güncellemelerin ve düzenlemelerin yapılmasına imkan sağlayabilmektedir.
Başka bir deyişle operasyonel testler olan tatbikatlar, operasyonel hataları ve zayıflıkları tespit etmede etkin olarak kullanılmaktadır diyebiliriz (Tatbikatlar Kitapçığı Taslağı).

Türkiye’de tatbikatlar ile ilgili ilk mevzuat 1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma
Kanunu ile yayınlanmıştır.

Saha Tatbikatının Dezavantajları:
• Planlama ve uygulamasının uzun zaman alması,
• Maliyetinin yüksek olması,
• Güvenlik ve sorumluluk riski taşıması.

Planlama
Tatbikat planlama süreci;
• Paydaşların,
• Tatbikat planlama ekibinin,
• Tatbikat yer ve zamanının (Tatbikat planlama ekibi tarafından),
• Lojistik destek unsurlarının (Tatbikat planlama ekibi tarafından),
• Çerçeve senaryo dizaynının (Tatbikat planlama ekibi tarafından),
• Tatbikat uygulama esaslarının (Tatbikat planlama ekibi tarafından),
belirlendiği süreçtir.

Değerlendirmeci ise tatbikatın tümü ya da belirli bir kısmı üzerinde gözlem ve değerlendirmelerde bulunan, tatbikatın amaç ve hedeflerine ulaşılıp ulaşılamadığını gözlemleyerek, yorum ve değerlendirmelerde bulunan, bunları raporlayarak üst yönetime sunan kişidir.

Gerçekleşen tüm afet ve acil durumlarda yöneticilerin kamuoyunu bilgilendirme yükümlülüğü olduğu için, tatbikatlarda da bu yükümlülüğe hazırlık amacıyla basına demeç vermekle yetkili ve görevli kişilerin simülatif medya önünde bu rolü oynamalarında yarar olduğu düşünülmektedir.
Gerek gerçek durumlar gerekse tatbikat sürecinde simülatif medya önünde aşağıdaki hususlara dikkat etmek yararlı olabilecektir:

Röportaj Sırasında Yapılması Gerekenler:
1. Röportajı gerçekleştiren muhabirin adı öğrenilmeli ve daha sonra yanıt verirken muhabire adı ile hitap edilmelidir.
2. Röportajı veren kişi tam adını kullanmalıdır. Takma isimleri kullanmak uygun değildir.
3. Mümkünse röportajın gerçekleştirileceği en uygun yerin seçilmesi gerekmektedir. Röportajın yapıldığı yerde rahat olunduğundan emin olunmalıdır. Arka planda ne olduğuna dikkat edilmelidir.
4. Mümkünse röportaj için uygun zaman seçilmelidir. Beş dakika daha bekleyip daha iyi hissedecekseniz muhabire bunun mümkün olup olmadığı sorulmalıdır. Yine de, muhabirin röportaj için belirli bir süresi olduğu da unutulmamalıdır.
5. Sakin olmaya çalışılmalıdır. Tutum ve durumun kontrol altında olması gelişen olayların temposunu belirlemede çok önemli olacaktır.
6. Röportaj sırasında doğru bilgilerin verilmesi önemlidir.

7. İşbirlikçi olunmalıdır. Topluma açıklamada bulunma sorumluluğunun olduğu unutulmamalıdır. Çoğu sorunun yanıtı vardır; ancak yanıtı henüz bilinmeyen sorulara yönelik ihtiyaç duyulan gerçekleri tespit etmek için özenle çalışılacağı bildirilmelidir.
8. Profesyonel olunmalıdır. Basın veya genel olarak röportajı yapan muhabir hakkındaki kişisel düşüncelerin yanıtları etkilemesine izin verilmemelidir.
9. Sabırlı ve saçma sorulara hazırlıklı olunmalıdır. Ters ve kaba sorular yüzünden sinirlenmemeye özen gösterilmelidir. Aynı soru tekrar sorulursa, sinirlenmeden yanıt tekrarlanmalıdır.
10. Başa dönen cümleler kullanılmalıdır. Yani, açıklamanın en önemli kısmının eksiksiz olması için yanıtla birlikte sorunun tekrarlanması gerekebilir (INSARAG, 2015).

Türkiye’nin en önemli afeti, deprem afetidir. Doğa kaynaklı afetlerin neden olduğu konut zararlarının %81’ine deprem afeti neden olmaktadır.

Hasar görebilirlik belirlemeleri: mevcut yapı stokunun incelenerek yapı tipi haritalarının çıkartılması, her bir yapı tipi için “hasar görebilirlik” oran ve ihtimallerinin yöresel verilere dayalı olarak belirlenmesi, mevcut alt yapı şebekeleri ve ulaşım sistemlerinin depremden etkilenme durum ve oranlarının belirlenmesi, emniyet, itfaiye, hastane bina ve donanımları gibi kritik birimlerin depremden etkilenme durumlarının belirlenmesi, yapı hasarlarıyla can kaybı ve yaralanmalar arasındaki ilişkilerin tespiti, depremden kaynaklanacak sosyo-ekonomik kayıpların incelenmesini içerir.

Deprem senaryoları yapılaşmış alanlarda olası deprem neticesinde meydana gelebilecek tüm hasarları, zarar ve kayıpları sorunları tahmin etmek için yapılır. Dolayısıyla depremi önleme gibi bir amacı yoktur.