AFET SENARYOSU VE TATBİKATLAR - Deneme Sınavı - 5

Afet, doğa ya da teknoloji kaynaklı tehlikenin insan faaliyetiyle olumsuz etkileşimi ile ortaya çıkan veya doğrudan insan eliyle, yönetimlerin ya da toplulukların siyasi, ekonomik, sosyal karar ve tercihleriyle meydana getirilen durumların (karmaşık acil durumlar) sonucunda; tehlikeye maruz kalan varlıkların baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı koşullarda; olağan yaşantının ve faaliyetlerin fiziksel, ekonomik, sosyal ve psikolojik bakımdan ağır kayıp ve zarara uğraması nedeniyle tamamen durması ya da ciddi biçimde kesintiye uğramasıdır. Afet bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur. Doğru cevap C'dir.

Afet yönetimini, acil durum yönetiminden ayıran en önemli fark afet yönetiminin sürekli olmasıdır. Acil durum yönetimi ise sürekli değildir, belirli bir zamanla sınırlıdır ve acil durum yönetimini gerektiren olay ve nedenler ortadan kalktığında sona erer. Doğru cevap C'dir.

Acil durum tehlike ve riskinin belirlenmesi çalışmaları sonucunda elde edilen ve yerel imkanlarla üstesinden gelinebilecek farklı büyüklük ve konumlardaki tehlikelerin gerçekleşmesi halinde meydana gelebilecek tüm zarar ve kayıpları tahmin etmeye yarayan bilimsel çalışmalara acil durum senaryosu denir. Senaryolarda olabildiğince gerçeğe yakın koşulların canlandırılması gerekir. Doğru cevap D'dir

Yerleşim birimi ölçekli yapılacak afet senaryoları çalışmalarında afet tehlikesi ve riskini belirleyebilmek için mutlaka mikrobölgeleme çalışmalarının yapılması veya var olanlarından yararlanılması gerekir. Doğru cevap E'dir.

Acil durum veya afet senaryoları çok farklı amaçlar için hazırlanabilir. Amacınıza, ölçeğinize (aile, işyeri, mahalle, ilçe, il, bölge ve ülke gibi) ve tehlikenin türüne göre senaryo hazırlıklarında ve hazırlayacağınız senaryonun içeriğinde farklılıklar görülür. Doğru cevap D'dir.

Kuraklıkta, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Sağlık, Alt Yapı, Zarar Tespit; orman yangınında, Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Alt Yapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Teknik Destek, Zarar Tespit; siber saldırıda, Teknik destek, Güvenlik ve Trafik, Haberleşme, Enerji, Zarar Tespit; biyolojik afetler ve salgın hastalıklarda, Haberleşme, Ulaşım Alt Yapı, Güvenlik ve Trafik, Arama ve Kurtarma, KBRN, Nakliye, Sağlık, Tahliye Yerleştirme ve Planlama, Alt Yapı, Enerji, Barınma, Hasar Tespit, Yangın, Enkaz Kaldırma, Gıda Tarım ve Hayvancılık, Zarar Tespit hizmet grupları yer alır. Depremde ise tüm hizmet grupları yer alır. Doğru cevap A'dır.

Tatbikatlar için hazırlanan senaryolar aşağıdaki başlıkları içerir.

Amaç ve Kapsam

Hedefler

Olay türü seçimi (Tehlike analizi yapılarak belirlenmeli)

Olay türüne ve çalışma yapılacak alanın büyüklüğüne/ölçeğine göre gerekli olabilecek verilerin elde edilmesi

Senaryo parametrelerinin belirlenmesi (olası tehlikeler ve bunların olası büyüklükleri. Örneğin depremin büyüklüğü, derinliği, oluş yeri ve zamanı)

Ana ve ayrıntılı olayların yazılması (Senaryoda “Ana Olaylar” ve bunlarla ilgili “Detaylandırılmış Olaylar” geçmişteki benzer olaylardan da yararlanarak ve onlara benzeştirilerek kurgulanır.)

Farklı olası olayların enjekte edilmesi (yangın çıkması, patlama olması gibi)

Olası müdahalelerin listelenmesi

Önemli olaylar için görevlilerin belirlenmesi

Mesajların hazırlanması

Buna göre doğru cevap E'dir.

Senaryo için gerekli olabilecek bilgilerin/verilerin bir sistematik içinde toplanmasında oldukça yarar vardır. Bunların özellikle Coğrafi Bilgi Sistemi kullanılarak hazırlanması çalışmanın daha sonraki aşamalarında büyük kolaylık sağlar. Coğrafi Bilgi Sistemleri hem mekansal (konumsal) hem de mekansal olmayan verilerin ve bilgilerin toplanmasına, saklanmasına, analiz edilmesine ve kullanıcıya sunulmasını sağlarlar. Doğru cevap B'dir.

Sosyal Duruma İlişkin verilerde kendi içinde aşağıdaki gibi sınıflandırmıştır.

Risk Değerlendirmesi İçin Deprem Hasar Verileri bu grupta değildir. Doğru cevap A'dır.

Acil Durum: Büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller.

Afet ve Acil Durum Yönetimi: Afetlerin önlenmesi ve zararlarının azaltılması amacıyla bir afet olayının öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken çalışmaların planlanması, yönlendirilmesi, koordine edilmesi, desteklenmesi ve uygulanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla kaynaklarının bu ortak hedefler doğrultusunda yönetilmesidir.

Risk Yönetimi, olası bir doğa veya teknolojik kaynaklı afet meydana gelmeden önce yapılan çalışmalardır.

Kriz Yönetimi evresinde; afet olayı gerçekleştikten sonra afetin büyüklüğü ve etki alanının belirlenmesi, arama-kurtarma, ilk yardım ve çevre sağlığı, geçici barınma alanlarının kurulması, hasar tespit ve enkaz kaldırma çalışmalarının yürütüldüğü “Müdahale” aşaması ve yeniden yapılanma, güçlendirme ve kalıcı konutların inşaası, normal yaşam koşullarının oluşturulması çalışmalarının yürütüldüğü “İyileştirme” aşamaları bulunmaktadır.

Birleşmiş Milletler, 1990-1999 yılları arasını “Uluslararası Afet Zararlarının Azaltılması On Yılı” olarak ilan etmiş ve uluslararası toplumun doğal afetlerin en aza indirgenmesinde uluslararası işbirliğini teşvik etme ve uygulama konularına özel önem vermeye davet etmiştir.

Dünya Afet Risklerinin Azaltılması Konferansı 2015 yılında Japonya’nın Sendai kentinde yapılmış ve Birleşmiş Milletler’in 187 üye ülkesi tarafından kabul edilen Sendai Bildirgesine göre 2030’a kadar uygulanacak hedef ve öncelikler bu kongrede tartışılmıştır.

ABD’nde olağanüstü hal ve afet yönetiminden sorumlu koordinatör kuruluş, Amerika Birleşik Devletleri Federal Acil Durum Yönetim Kurumu Federal Olağanüstü Hal Yönetim Ajansı (FEMA: Federal Emergency Management Agency)’dır.

1939 Erzincan depremi sonrası o günkü hükümet, bazı yasal düzenlemeler yapmak zorunda kalmış ve afetlerle doğrudan ilgili ilk yasa, 17 Ocak 1940 tarih ve 3773 sayılı Erzincan’da ve Erzincan Depreminden Müteessir Olan Mıntıkalarda Zarar Görenlere Yapılacak Yapılar Hakkında Kanun olmuştur.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı tarafından belirlenecek illerde 20’yi geçmemek üzere il afet ve acil durum müdürlüğü bünyesinde afet ve acil durum arama ve kurtarma birlik müdürlükleri kurulabilir. Bu müdürlükler, il afet ve acil durum müdürlüğü emrinde görev yaparlar. Bu şekilde Adana, Ankara, Afyonkarahisar, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, İstanbul, İzmir, Sakarya, Samsun, Van olmak üzere 11 ilde Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü kurulmuştur.

Türkiye Afet Müdahale Planında yer alan lojistik bölge haritasına göre Türkiye 15 lojistik bölgeye ayrılmıştır.

Acil durum: Büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâller şeklinde tanımlanır.