AFET RİSK AZALTMA POLİTİKALARI

Fayın aniden kırılması ile açığa çıkan sismik dalgaların meydana getirdiği yer sarsıntısı, deprem olarak adlandırılır. Yıllar hatta yüzyıllar boyu biriken deformasyon, faylanma olarak tanımladığımız kırıklanma ile onlarca saniye ya da dakikalar içerisinde deprem (sismik) dalgaları olarak açığa çıkar.

Farklı fay türleri vardır. Gerçekleşen göreceli hareket esas alınarak yapılan sınıflama yaygınca benimsenmiştir. Bu sınıflamada faylar:

Deprem enerjisinin açığa çıktığı nokta ile merkez üssü noktası arasındaki mesafe, depremin odak derinliği olarak adlandırılır.

P dalgaları; en hızlı hareket eden dolayısıyla deprem istasyonuna ilk ulaşan dalgalardır. P dalgaları sıkışma hacim nitelikli dalgalardır.
S dalgaları; P dalgalarından sonra ikinci ulaşan dalgalardır. Bu dalgalar makaslama hacim nitelikli dalgalardır.
L dalgaları; deprem istasyonuna ilk ulaşan yüzey dalgasıdır. Yılanın hareketine benzer özellikte sağa-sola kavisli hareket gösterir.
R dalgaları; diğer yüzey dalgası olup yukarı-aşağı yuvarlanma hareketine sahiptir. Yüzey dalgaları (L, R dalgaları) deprem sırasında en fazla hasar yaratan dalgalardır.

Deprem dalgalarını kayıt eden alete sismograf ya da sismometre denir. Modern sismometreler düşey ve yatay zemin hareketlerini hassas bir şekilde ölçebilmektedir.

Depremin büyüklüğü merkez üssünden belirli uzaktaki sismografta kaydedilen yeryüzü hareketinin en büyük genliğidir.

Uzaklaşan levha sınırlarında meydana gelen depremler: Birbirlerine göre zıt yönde hareket eden levhaların sınırları boyunca (okyanus ortası sırtlar) bölümlenmeler meydana gelir. Bu bölünmeler bu kesimlerde normal fayların gelişimine sebebiyet verir. Okyanus ortası sırtlar boyunca meydana gelen depremler sığ odaklı depremlerdir.

Bir alanda meydana gelen yer sarsıntısının şiddeti ve karakteri:

Deprem kuşaklarındaki yapılaşmaya sıkı denetim getirilebilir; bu çerçevede binaların ve diğer yapıların yıkıcı titreşimlere yeterli dayanımda ve taşıma gücü problemi olmayan zeminlerde inşa edilmesi sağlanabilir. Depreme duyarlı alanlarda yaşayan insanlar deprem ile ilgili düzenli olarak bilgilendirilebilir. Yerel yöneticiler ve yetkililer afet riskini öngören ve afet zararlarını azaltan planlar yapabilir. Acil durum ekipmanlarının hazırlanması, kurtarma ekiplerinin oluşturulması, tahliye prosedürlerinin oluşturulması, yangına müdahale planlarının yapılması ve depremin yıkıcı etkisinin en aza indirgemede gerekli adımların atılması yapılacaklar arasındadır.

Paleosismolojinin kapsadığı çalışma alanları şunlardır:

Doğru cevap B dir. Bütün depremler değil, depremlerin büyük çoğunluğu litosfer levhalarının birbirlerine göre göreceli hareketleri sonucunda oluşur.

Doğru cevap B dir. Yer kabuğunun üst kesimlerinde kaymanın meydana geldiği kırık hatlara Fay olarak adlandırılıyor.

Doğru cevap C dir. 1556. yılında 830.000 kişinin ölümüne sebeb olan deprem Çin'de meydana gelmiştir.

Doğru cevap D dir. Stresin yeniden birikmesiyle kayma düzlemi boyunca hareket etme durma olayı jeologlar tarafından Kayma-yapışma davranışı  olarak adnlandırılır.

Doğru cevap E dir. Erzincan depremi 26 Aralık 1939 tarihinde meydana gelmiştir.

Doğru cevap A dır. P dalgaları, en hızlı hareket eden ve dolayısıyla deprem istasyonuna ilk ulaşan deprem dalgalarıdır.

Doğru cevap B dir. Kağıt üzerine çizilen deprem kaydına Sismogram denir.

Doğru cevap E dir. Depremi oluşturan faylanmanın fiziksel özellikleri ile doğrudan ilişkili olma sebebiyle sismologların tercih ettiği ölçek moment büyüklüğü'dür (Mw).

Doğru cevap B dir. Su, Deprem sarsıntıları ile oluşan Kütle hareketlerinde hareket eden malzemelerden birisi değildir. 

Doğru cevap A dır. ABD’de San Andreas Fay Zonundaki deprem 2004'te meydana gelmiştir.