AFET RİSK AZALTMA POLİTİKALARI

Toplumun afetlere karşı dirençli hâle getirilmesinin temel gereklerinden birisi, afet risklerinin azaltılması konusunda toplumsal bir bilinç yaratılarak ve katılım mekanizmaları oluşturularak, farklı toplumsal bileşenlerin bu mekanizmalara katılımının sağlanmasıdır. Toplumsal bilincin yaratılması bir bütün olarak toplumun, afet risklerinin azaltılması sürecinde aktif olarak yer almasına olanak sağlayan etkili katılım mekanizmalarının yaratılması ile mümkün olabilir. Diğer yandan, katılım ilkesi, katılacak olanların bilgi sahibi olmalarını gerektirdiğinden (Çitçi, 1996: 10) toplumun afet risklerinin azaltılması konusunda eğitimi ve bu konuda bilinçlendirilmesi de katılım ilkesinin olmazsa olmaz bir koşulunu oluşturmaktadır.

Afet risklerinin azaltılmasında katılım ilkesine yer veren belgelerden başlıcaları; Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası On Yılı (1990-2000, IDNDR); Yokohama Stratejisi ve Daha Güvenli Bir Dünya İçin Eylem Planı (1994); Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası Stratejisi (1999, ISDR); Afet Risklerinin Azaltılması Konferansı ve Hyogo Bildirgesi (2005) ve Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015); Ulusların ve Toplulukların Afetlere Karşı Dirençlerinin Artırılması ile Risk Azaltma Küresel Platformu (2007) ve nihayet Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi (2015) şeklinde sıralanabilir. Bu belgeler arasında, özellikle Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi, katılım ilkesi ile ilgili ayrıntılı alt ilkeler içermektedir.

1987 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından, 1990-2000 yılları arasındaki on yıl, Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası On Yılı (IDNDR) olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda, ulusal düzeyde alınması gereken önlemler arasında, kamu ve özel sektörden gerekli desteklerin sağlanarak, yerel yönetimlerin gerekli önlemleri almaları konusunda teşvik edilmesi ile toplumda eğitim seviyesinin ve bilinç düzeyinin artırılmasına ilişkin önlemler alınmasına yönelik ilkelere yer verilmektedir (www.un.org, 1989).

3. Dünya Afet Risklerinin Azaltılması Konferansı, 2015 yılında Japonya’nın Sendai kentinde düzenlenmiş ve Konferans sonucunda Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi kabul edilmiştir. 2015- 2030 yıllarını kapsayacak şekilde, özellikle afet riskinin anlaşılması ve afet risklerinin azaltılması perspektifini odağına alan bu belge,4 eylem önceliğine yer vermektedir. Bu öncelikler;

Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilen “Türkiye Afet Risklerinin Azaltılması Platformu’nun Kuruluş, Görev ve Çalışma Esasları” 2011 yılında yürürlüğe girmiştir.

Afet risklerinin azaltılması konusu bakımından 10. Kalkınma Planı’nın en önemli özelliği, “Yaşanabilir Mekânlar, Sürdürülebilir Çevre” başlığı altında “Afet Yönetimi”ne yer verilmiş olmasıdır.

Türkiye, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne 24 Mayıs 2004 tarihinde taraf olmuştur.

“Afet Gönüllülük Sisteminin Kurulması” strateji altında yer alan eylemler, “mevcut yasalar taranarak afet gönüllülüğü kavramı ve iş tanımları konusundaki tekrar ve/veya eksikliklerin giderilmesi”, “kamu kurum ve kuruluşlarında afet gönüllülüğünü teşvik için gerekli yönetmelik ve genelgelerin hazırlanması”, “gönüllü kurum ve kuruluşların işleyiş süreçleri tanımlanarak karar verici ve uygulayıcılar için el kitaplarının hazırlanması” şeklindedir. Tüm bu eylemlerde sorumlu kuruluş AFAD olarak tanımlanmış ve ilgili kuruluşlar kısmında, STK, üniversiteler ve Türk Kızılayına yer verilmiştir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kuruluş ve görevleri, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 30 ila 56. maddeleri arasında (RG: 15/7/2018, 30479) düzenlenmektedir. Bu düzenlemede afet ve acil durumlar ile sivil savunmaya ilişkin hizmetleri yürütmek üzere, İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kurulması, teşkilatı ile görev ve yetkileri yer almaktadır.

Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığı’nın görev ve sorumlulukları:

• Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgileri toplamak ve değerlendirmek.