AFET RİSK AZALTMA POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 7

Bursa ili Kuzey Anadolu fay hattı üzerinde yer alır ve 1. derece deprem bölgesinde kabul edilir.

Deprem erken uyarı sistemi, hasar yaratabilecek düzeyde bir deprem oluşumunu yaklaşık 20-30 saniye önceden tespit ederek uyarı sinyali göndermektedir.

Büyüklüğü 9-9.5 gibi çok büyük depremler ise oldukça nadir, dalma-batma zonlarındaki ters fayların geliştiği alanlarda oluşmaktadır.

Fay düzlemleri kabuğun derin kesimlerinde sünümlü makaslama zonları olarak devam ediyorsa, kayalarda kırılma olmaksızın yer değiştirmenin meydana geldiği yapısal zonlar da devam edebildiği anlaşılmalıdır. Doğru cevap B'dir.

Küçük büyüklükteki depremler de yer değiştirme miktarları daha az olup milimetre ve santimetre boyutundadır. Afyonkarahisar’da 1 Ekim 1995 Dinar depremi (Mw: 6.0) ile bölgede 10 km uzunluğunda yüzey kırıklanması meydana gelmiştir. Bu depremde 5-10 cm yatay, 20-50 cm düşey yer değiştirme gelişmiştir. Doğru cevap A'dır.

Yaklaşan levha sınırlarında meydana gelen depremler; birbirlerine yaklaşan ve bir levhanın diğer levha altına daldığı levha sınırlarıdır. Bu depremleri üreten faylar normal ve ters faylar olabildiği gibi doğrultu atımlı faylar da olabilir. Diğer levha sınırlarının aksine yaklaşan levha sınırları boyunca orta ve derin odaklı depremler yaygınca gelişir. Doğru cevap E'dir.

Yaklaşan levha sınırlarında okyanus litosferinin tümüyle tüketildiği ve iki kıtanın çarpıştığı alanlar depremin yaygınca üretildiği alanlardır. Bunun en belirgin örneği Güneydoğu Anadolu’dur. Bu bölgede üretilen depremlerin bir kısmı kıta-kıta çarpışması ve meydana gelen ters fayların ürettiği depremlerdir. Doğru cevap C'dir.

Kitapta Hendek kazılarının yapılması gerektiği bilgisi yer almaktadır. Zararın önlenmesi için bu hendeklerin kapatılmasına ilişkin bir çalışma görülmemektedir. Doğru cevap A'dır.

Depremin büyüklüğünü belirtmek için kullanılan ölçekler arasında;

Süreye bağlı büyüklük (Md),

Lokal büyüklük (MI), 

Yüzey dalgası büyüklüğü (Ms), 

Cisim dalgası büyüklüğü (Mb) ve 

Moment büyüklüğü (Mw) yer almaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sıkışma hacim nitelikli P dalgaları en hızlı hareket eden dolayısıyla deprem istasyonuna ilk ulaşan dalgalardır. Doğru cevap D'dir.

Fayın aniden kırılması ile açığa çıkan sismik dalgaların meydana getirdiği yer sarsıntısı, deprem olarak adlandırılır. Yıllar hatta yüzyıllar boyu biriken deformasyon, faylanma olarak tanımladığımız kırıklanma ile onlarca saniye ya da dakikalar içerisinde deprem (sismik) dalgaları olarak açığa çıkar.

Farklı fay türleri vardır. Gerçekleşen göreceli hareket esas alınarak yapılan sınıflama yaygınca benimsenmiştir. Bu sınıflamada faylar:

Deprem enerjisinin açığa çıktığı nokta ile merkez üssü noktası arasındaki mesafe, depremin odak derinliği olarak adlandırılır.

P dalgaları; en hızlı hareket eden dolayısıyla deprem istasyonuna ilk ulaşan dalgalardır. P dalgaları sıkışma hacim nitelikli dalgalardır.
S dalgaları; P dalgalarından sonra ikinci ulaşan dalgalardır. Bu dalgalar makaslama hacim nitelikli dalgalardır.
L dalgaları; deprem istasyonuna ilk ulaşan yüzey dalgasıdır. Yılanın hareketine benzer özellikte sağa-sola kavisli hareket gösterir.
R dalgaları; diğer yüzey dalgası olup yukarı-aşağı yuvarlanma hareketine sahiptir. Yüzey dalgaları (L, R dalgaları) deprem sırasında en fazla hasar yaratan dalgalardır.

Deprem dalgalarını kayıt eden alete sismograf ya da sismometre denir. Modern sismometreler düşey ve yatay zemin hareketlerini hassas bir şekilde ölçebilmektedir.

Depremin büyüklüğü merkez üssünden belirli uzaktaki sismografta kaydedilen yeryüzü hareketinin en büyük genliğidir.

Uzaklaşan levha sınırlarında meydana gelen depremler: Birbirlerine göre zıt yönde hareket eden levhaların sınırları boyunca (okyanus ortası sırtlar) bölümlenmeler meydana gelir. Bu bölünmeler bu kesimlerde normal fayların gelişimine sebebiyet verir. Okyanus ortası sırtlar boyunca meydana gelen depremler sığ odaklı depremlerdir.

Bir alanda meydana gelen yer sarsıntısının şiddeti ve karakteri:

Deprem kuşaklarındaki yapılaşmaya sıkı denetim getirilebilir; bu çerçevede binaların ve diğer yapıların yıkıcı titreşimlere yeterli dayanımda ve taşıma gücü problemi olmayan zeminlerde inşa edilmesi sağlanabilir. Depreme duyarlı alanlarda yaşayan insanlar deprem ile ilgili düzenli olarak bilgilendirilebilir. Yerel yöneticiler ve yetkililer afet riskini öngören ve afet zararlarını azaltan planlar yapabilir. Acil durum ekipmanlarının hazırlanması, kurtarma ekiplerinin oluşturulması, tahliye prosedürlerinin oluşturulması, yangına müdahale planlarının yapılması ve depremin yıkıcı etkisinin en aza indirgemede gerekli adımların atılması yapılacaklar arasındadır.

Paleosismolojinin kapsadığı çalışma alanları şunlardır: