AFET RİSK AZALTMA POLİTİKALARI - Deneme Sınavı - 2

Verilerin sürekli, sistematik ola­rak toplanması, karşılaştırılması, analizlerinin yapılması, yorumlanması ve eyleme geçilebil­mesi amacıyla bilgilerin ilgili kişi, kurum ile kuruluşlara yayılması işlemine sürveyans (gö­zetim) denir.

Hastalığın bulaşmasına aracılık eden bit, pire, kene ve sinek gibi canlılara vektör denir.

Saha çalışması hazırlığının yapılması (salgın incelemesi için), Hastalık tanısının kesinleştirilmesi (Vaka­lara kesin tanı konulmalıdır. Bunun için laboratuvara ihtiyaç vardır.) Hastalık tanısının kesinleştirilmesi (Vaka­lara kesin tanı konulmalıdır. Bunun için laboratuvara ihtiyaç vardır.)

Su kaynaklı bir salgında su numunelerinin alınması, analizlerinin yapılması/yaptırılması İl Sağlık Mü­dürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Biriminin görevidir.

Birincil korunma; kişilerin etkenle karşılaşma­dan önce alınan koruyucu önlemlerdir. İkincil ko­runma: Kişilerin etkenle karşılaşıp, hastalık belirti­leri çıkmadan önce yapılan ve hastalığın vücuttan elimine edilmesine yönelik koruyucu önlemlerdir. İkincil Korunma: Vaka kontrolü, temaslı kontrolü, çevre kontrolü, sağlık eğitimi verilme­si, Aile Sağlığı Merkezleri, İlçe Sağlık Müdürlüğü ve Toplum Sağlığı Merkezli taramalar yapılması ikincil korumalara verilen örnekler olarak kabul edilmektedir.

Büyük Endüstriyel Kaza (BEK), herhangi bir kuruluşun işletilmesi esnasında, kontrolsüz gelişmelerden kaynaklanan ve ku­ruluş içinde veya dışında çevre ve insan sağlığı için anında veya daha sonra ciddi tehlikeye yol açabilen bir veya birden fazla tehlikeli maddenin sebep olduğu büyük bir emisyon, yangın veya patlama olayı şeklinde tanımlanmaktadır.

Genel olarak, tüm kaza raporları sonucu kazala­rın çevreye zarar veren etkileri incelendiğinde %43‘ünün Havaya Toksik Yayılım, %26’sının Yangın, %24’ünün Patlama, %6’sının Su Kirlenmesi ve %1’inin Diğer etkiler olarak sıralandığı belirtilmiştir.

Stratejik bir yönetim birimi olarak çalışan COMAH, ağırlıklı olarak stratejiler ve çalışma planları hazırlar. Büyük endüstriyel kaza risklerine sahip çalışma alanlarıyla ilgilenen güvenlik kurumudur. COMAH’ın amaçları; • İşletmelerin kaza tehlikelerine karşı sorumluluklarını yerine getirdiklerini garanti etmek, • Endüstrinin potansiyel tehlikelerin varlığından haberdar edilmesi, • İşletmelerin güvenlik performanslarını arttırmaktır.

Uluslararası Deniz Danışma Kurulu 1960 yılında, tehlikeli maddelerini Uluslararası Deniz Danışma Kurulu Tehlikeli Yük Kodları altında sınıflandırmış­tır. Bu dokuz tehlikeli madde sınıfını tanımlamak için farklı semboller içeren etiketler tasarlanmıştır. Radyoaktif maddeler; sınıf tanımı olarak 7 şeklinde sınıflandırılır.

BM Avrupa Ekonomik Ko­misyonu ADR Anlaşması 1957 yılında hazırlanmış ve 29 Ocak 1968 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Be­lirli aralıklarla revizyonları yayımlanmaktadır. Son revizyon, 1 Ocak 2017 tarihinde yayımlanmıştır. ADR anlaşması genel hatlarıyla AB üye, aday ve AB ile iş birliği içindeki ülkeler arasında karşılıklı iş birliği ve güven hedefinde ve tehlikeli maddelerin taşınması faaliyetlerini düzenlemek ve uluslararası ticareti desteklemek ilkesindedir. ADR’ye taraf 58 ülke vardır.

Marmara depremlerinde koordinasyon ve kurumsal alanda karşı karşıya kalınan sorun alanlarını şu şekilde özetlemek mümkündür:
• Afet yönetimi alanında dağınık bir yapının bulunması,
• Kurumlar arası iş birliği ve koordinasyonu sağlayacak ve bir arada çalıştıracak sürekli bir yapının olmaması,
• Arama kurtarma alanında görev yapacak yeterli profesyonel birlik ve ekiplerin olmaması (1999 tarihinde sadece üç ilde sivil savunma arama kurtarma birliği bulunmaktaydı.),
• Yapılaşma ve yerleşim yeri planlamaları alanında afet riskleri konusunda yeterli duyarlılığın olmaması,
• Kamu kurumlarının afet yönetimi alanında profesyonel bir yaklaşım içinde olmaması,
• Kurumların afet planları ve icra planlarının olmaması veya güncel hâlde tutulmaması,
• Kurumların planlama ve zarar azaltma yaklaşımından uzak olmaları,
• Planlarda kendilerine görev verilen personelin görevlerinden bilgi sahibi olmaması,
• Afet mevzuatı konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması, 

• Sürekli eğitim yapılmaması ve farkındalık oluşturulmaması,
• Tatbikatlar yapılmaması, ortak çalışma yeteneği ve kültürü geliştirilmemesi.

Soruda yer alan tüm maddeler, Marmara depremlerinde kriz yönetimi sürecinde alanda yaşanan sorunlar arasında yer alır.

1999 depremlerinde alınan dersler sonucu, afet yönetim alanında görülen sorunların ortadan kaldırılması için Devlet, yeni bir örgütlenme arayışına girişmiştir. Yapısal değişiklik yapmanın yanında yeni bir bakış açısı yaklaşımı çalışmaların hareket noktası olmuş, bu çerçevede kurumlar arası çalışma komisyonları oluşturulmuş, raporlar hazırlanmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 2003 yılı Hükûmet Acil Eylem Planı’nda yer alan Yerinden Yönetim İlkesi doğrultusunda yerel yönetimlere afet ve acil durumlarla ilgili görev, yetki ve sorumluluklar verilmiştir. 

2009 yılında çıkarılan 5902 sayılı “ Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun”la (Bu kanunun adı 09/7/2018 tarih ve 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun “olarak değiştirilmiş görev ve teşkilat konusu 4 Nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile düzenlenmiştir), afet alanında faaliyet gösteren Başbakanlık Acil durum Yönetimi Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (2009 tarihindeki hâliyle Bayındırlık ve İskân Bakanlığı) Afet İşleri Genel Müdürlüğü kapatılarak merkezde Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil
Durum Yönetimi Başkanlığı, illerde ise doğrudan valiye bağlı İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri
kurulmuştur. AFAD, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçildikten sonra, 15 Temmuz 2018 tarihli ve 4 Numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Bütünleşik afet yönetimi sistemi olarak adlandırılan bu model, tehlike ve risklerin önceden tespitini, afet olmadan önce meydana gelecek zararları önleyecek veya en aza indirecek önlemlerin alınmasını, afet ve acil durumlarda etkin müdahale ve koordinasyonun sağlanmasını ve afet sonrasında iyileştirme çalışmalarının bir bütünlük içerisinde yürütülmesini öngörmektedir. Bu model ile önceliği kriz yönetimi olan anlayıştan önceliği risk yönetimi olan anlayışa geçilmiştir.

Dolayısıyla, A,B,D ve E seçenekleri doğru maddeler içermekte olup, C seçeneği yanlış ifade içermektedir.

Risk Yönetimi Sisteminin Nitelikleri:
• Çoklu disiplin anlayışına sahiptir.
• Zarar görebilirlik ve risk odaklı yaklaşıma sahiptir.
• Dinamik olup çoklu ve gelişmiş senaryolar içermektedir.
• Değerlendirme, izleme ve geliştirmeye yöneliktir.
• Geniş değişebilir, paylaşımcı, bölgesel yaklaşım ağırlıklıdır.
• Merkezi yönetimle birlikte yerel yönetimler ve paydaşlara sorumluluk vermektedir.
• Her olaya özel ve esnek yaklaşım imkânı sağlamaktadır.
• Farklı birim ve kurumlarla ortaklaşa hareket edilmesini zorunlu kılmaktadır.

Van-Erciş depreminde barınma ve acil yardım alanında yaşanan sorunlar:

• Gelen yardımların ilk etapta depolanmasında ve tasnif edilmesinde personel ve yer sıkıntısı yaşanmıştır.
• Yardımların bir kısmının dağıtılmadığı, stokta bekletildiği görülmüştür.,

• Vatandaşların ihtiyaçlarından fazla yardım malzemesi ve gıda alarak stokladıkları görülmüştür.
• Gelen yardımların tırlardan indirilmesi, bu malzemelerin paketlenmesi ve tekrar yardım için araçlara yüklenmesi için eleman bulma sorunu yaşanmıştır.
• Afetzede olmayan vatandaşların yapılan yardımlardan yararlanmak istemeleri kargaşaya yol açmıştır.

7269 sayılı Kanun’a istinaden olağanüstü yetkiler ve kapsamı, bu yetkiyi kullanacak kamu otoriteleri, süresi ve niteliği şu şekilde belirlenmiştir. Afetlerin meydana gelmesinden sonra “Genel hayata etkililik kararı” verilebilmektedir. Ayrıca;
• Her türlü acil tedbirler alınmakta ve acil yardımlar bir emir beklemeden yapılmaktadır.
• 18 - 65 yaş arasındaki bütün erkeklere (Askerler ve hâkim sınıfından bulunanlar hariç olmak üzere) görev verilebilmektedir.
• Bedeli, ücreti veya kirası sonradan ödenmek üzere canlı, cansız, resmî ve özel her türlü taşıt araçlarına ve gerekli makine, alet ve edevata el koyulabilmektedir.
• Hiçbir kayda ve merasime tabi olmaksızın tedavi, kurtarma, yedirme, giydirme ve barındırma gibi işlerle bu gibi işlerin gerektirdiği acil satın almaları ilgili kurumlar kiralama yolu ile temine gidebilmektedir.
• Devlete, mahalli idarelere, vakıflara, İktisadi Devlet Teşekkülleri ile bunlara bağlı kurumlara ilişkin her türlü taşınmaz malları; yetmemesi hâlinde de diğer tüzel kişiler ile gerçek kişilere ait bina ve müştemilatı ile bahçe ve arsa gibi arazi geçici olarak işgal edilebilmektedir.

I. ve II. maddeler doğru, III. madde yanlış ifade içermektedir. Olağanüstü hal bir ili kapsıyorsa görev ve yetki il valisine verilir.

Tüm maddeler doğru ifadeler içermektedir.

Tüm maddeler doğru ifadeler içermektedir.

Bilgiler Van depremine aittir. Doğru yanıt "B" seçeneğidir.