AFET PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ

Aşağıdakilerden hangisi afet tanımlamalarında odak noktaları açısından farklılık göstermiş olmasına rağmen, genel olarak hemen hemen hepsinde olan ortak noktalar bulunmaktadır:

• Afetler, meydana geldikleri toplum ya da onun alt kesimlerinde geçici olarak-kısa ya da uzun süreli olabilir- normal işleyişi (statükoyu) bozmaktadırlar.

• Afetler, meydana geldikleri toplum ya da onun alt kesimlerinde fiziksel ve ekonomik alanlarda ve toplum üyelerinin yaşam durumlarında önemli sorunlara (ölüm, yaralanma gibi) yol açmaktadırlar.

• Afetler, afet öncesinde kendi kendine yetebilme kapasitesine sahip olan toplumun ya da onun alt kesimlerinin belirli bir süre dışarıya bağımlı hâle gelmesine neden olmaktadır.

• Afetler, afet öncesi ile kıyaslandığında toplumun farklı kesimleri için yeni fırsatlar, daha iyi koşulları beraberinde getirebilmektedir.

Ancak afetlerin, her toplumda ve kültürde benzer etkiler ortaya çıkardığı söylenemez, kültürlerarası  farklılıklar söz konusu olabilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Afetten etkilenen toplumu afet öncesi koşullara geri döndürmeye yönelik politika ve uygulamalar mı; yoksa afet öncesi koşullardan farklı yeni bir toplum düzenin yaratılması mı toplumun geneli için daha iyidir sorusu ortaya çıkmaktadır. Her hâli ile sosyal değişmenin bir görünümü olan bu iki seçenekten hangisi tercih edilirse edilsin, bu alanda yapılması gereken iyileştirme faaliyetlerini etkileyen üç tür faktör söz konusudur: Eylem, Kapasite, Konteks/bağlam.

Afetin gerçekleştiği andaki sosyal, siyasal, ekonomik ve kültürel konteks/ bağlam yani ortam da, değişmenin yön ve hızına etkide bulunabilir. Afet, afet öncesi koşulların –özellikle olumsuz koşulların- daha da güçlenmesine olanak sağlayabilmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Günlük değerlerin kırılmasına ilişkin olarak, afet sonrasında gerçekleşen olumsuz koşullar, yeteri kadar gıda malzemelerinin olmaması, iş yaşamının bozulması, sağlık, eğitim, güvenlik hizmetlerinin gerçekleşmemesi ya da yeteri kadar gerçekleşmemesi gibi somut kanıtlar gösterilebilir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Gruplarda hakim olan biz duygusunun, ani ve beklenmedik olaylar karşısında ortadan kalkması panik olarak isimlendirilmektedir.

Afet sonrasında ortaya çıkan kaotik durum, şiddetin gerçekleşmesinde önemli bir etkiye sahiptir. Söz konusu belirsiz ortam nedeniyle, afet sonrasında eş ve çocuklara yönelik cinsel istismarlara yaygın bir şekilde rastlanılmaktadır. Bu istismarın temel aktörü, çoğunlukla yetişkin erkek olarak karşımıza çıkmaktadır. Afet etkilerinin uzun süre devam etmesinin, yani ortamın belirsiz olmasının, bireysel şiddetin ve suçun topluluk düzeyinde görülmesine zemin hazırladığını ifade eden araştırmalar bulunmaktadır.

Afet sonrasında hissedilen güçsüzlük hissi, mal ve yaşam kayıpları, travma sonrası stres bozuklukları gibi psikolojik sağlık sorunları, kaynaklardaki kıtlık, sosyal ilişki ağları ve sosyal destek mekanizmalarının zayı aması ya da ortadan kalkması, yasal düzenlemelerin ve uygulamaların (güvenlik önlemleri gibi) yetersiz kalması, ekonominin bozulması gibi farklı unsurlar afet sonrasında topluluk ya da toplumlarda şiddetin yaygınlık göstermesinin nedenleri arasında yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

İnsanın yaşamında karşılaştığı farklı durumlar ile başa çıkmada gücünün yetmeyeceğine ve bunun sonrasında ilahi olana teslim olması "kadercilik" olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Afet sonrası tepki ve iyileşme dönemlerinde, diğer bir deyişle sosyal değişmenin yaşandığı dönemde sıklıkla karşılaşılan tepkilerden biri de göç olgusudur. Sosyal değişmenin önemli bileşenleri arasında yer alan bu nüfus hareketi, afet sonrasında sıklıkla ülke içindeki diğer şehirlere gitme yönündedir. kendi içerisinde birçok olumsuzluk içermesine rağmen, panik, suç-şiddet, intihar davranışına göre değerlendirildiğinde görece daha kabul edilebilir sonuçlar da doğurabilir. Ancak gerçekleştirilen göç etme eylemlerinin “geçici” bir nitelik göstermediği de unutulmamalıdır.

Afet sonrasında meydana gelen en önemli değişikliklerden biri afet farkındalığıdır. Afet farkındalığı, afetlerin müdahale ve kontrol edilebilir bir unsur olduğu gerçeğini kabul etmek ve buna uygun olarak davranış biçimlerini geliştirme ve uygulamayı içermektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Afet, meydana geldiği toplumlarda toplumun nerdeyse tümünü kapsayan bir travmaya neden olmaktadır. Bu travma ile mücadele etmek için toplumların geliştirdiği kültürel kökenli yanıtlar şu şekilde özetlenebilir:

Kültürel normların afet sonrasında değiştirilmesi/yozlaştırılması

Nesilden nesile aktarma

Doğru cevap E seçeneğidir.

Sosyolojinin kurucularından olan August Comte, önceleri “sosyal fizik” olarak isimlendirdiği bu çalışma alanını “sosyal statik” ve “sosyal dinamik”
şeklinde iki alt alana ayırmıştır.

Yüz ölçümünün büyük olması depremle alakalı değildir.

Afetler kısa ya da uzun süreli olabilir.

Yangın

Panik

nüfus hareketi

afet farkındalığı

ekonominin düzelmesi

sanat eserleri

I-II-III