AFET PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 8

HALİFAX PATLAMASI Halifax Patlaması, 6 Aralık 1917 sabahında Kanada’nın Halifax kentinin limanında Fransız patlayıcı yüklü kargo gemisi SS Mont-Blanc ile Norveç SS Imo gemisinin çarpışmasının ardından gemide çıkan yangın sonucu meydana gelen patlamadır. Patlama 1945’te ilk atom bombasının patlatılmasına kadar insan eliyle gerçekleştirilmiş en büyük patlama olup, şimdiye kadarki nükleer olmayan en büyük patlamadır. Halifax kentinin kuzey yakası önce sular altında kalırken ardından bir tsunami yaşanmış ve yaklaşık 2000 kişi hayatını kaybederken, 9000 kişi patlamanın etkisiyle kör ve sakat, 25000’den fazla kişi ise evsiz kalmıştır.Doğru cevap C'dir.

Mikro düzey etkileşim grubu yakın çevre içindeki etkileşim grubudur. Seçeneklerde ki aile grubu buna bir örnektir Doğru cevap B'dir.

Türkiye’de afetlerin sosyolojik bir problem olarak ele alınmasının tarihi çokyenidir; bu alanda yapılmış ilk sosyolojik çalışmalar ancak 1990’lı yılların sonlarına uzan-maktadır.

Türkiye’de afetlerin sosyolojik bir problem olarak ele alınmasının tarihi çokyenidir; bu alanda yapılmış ilk sosyolojik çalışmalar ancak 1990’lı yılların sonlarına uzan-maktadır. 1999 Marmara Depremi afet araştırmalarının içeriği ve yönelimi açısından da bir dönüm noktası oluşturmuştur. Bu deprem bir yandan, afetleri sonuçları toplumsal olan ‘doğal’ bir olgu olarak inceleme eğilimine sahip fen bilimcilerin aksine, afetin kendisine toplumsal bir olgu olarak yaklaşan sosyolojik araştırmaların yükselişine neden olmuştur. Doğru cevap C'dir

Afet çalışmalarının tarihçesi açısından, tipik olarak, sosyologlar “afet terimi” ile “tehlikeleri” birbirinden ayırt etme eğilimindedirler. Örneğin Drabek (2004), bu terimleri aşağıdaki biçimde tanımlamıştır. Drabek (2004:1)e göre afet; “bir topluluğun önemli ölçüde vergilendirilmeye uygun kaynakları olarak kişilerin ve/veya mülklerin ciddi bir biçimde zarar gördüğü bir olay” anlamına gelmektedir. Bunun aksine bir tehlike; “toplum veya çevreye zararı olma riski olan -olgusal- bir durumdur”. Afetin bu şekilde kavramsallaştırılması, alana ilişkin olarak gerçekleştirilen erken dönem çalışmalar tarafından önerilen ya da ima edilen kavramsallaştırma biçimleri ile tutarlılık taşımaktadır. Doğru cevap E'dir.

Afet ve tehlike tanımları arasındaki bu söz konusu ayrımdan hareketle, birçok sosyoloğun acil durum yönetimini; “potansiyel tehlikeli durumlarda var olan belirsizliklerin en aza indirgenmesi ve kamu güvenliğinin en üst düzeye çıkartılması süreci” olarak nitelendirdiği görülmektedir. Acil durum yönetimi kavramsallaştırmasının bu noktada yöneldiği temel amaç, bir felakete ilişkin olarak; “bir felaketin yaşam döngüsünü”, afet öncesi, afet anı ve sonrasını; ona hazırlıklı olmak, yanıt vermek, iyileştirme ve etkilerini en aza indirgeme gibi birtakım strateji ve taktiklerin uygulanması yoluyla acil durumların veya felaketlerin maliyetlerinin sınırlandırılması oluşturmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Afet sosyologlarının afet çalışmaları alanındaki bir diğer önemli katkısı acil durum yönetiminden sorumlu birimlere yönelik öneriler geliştirmiş olmalarıdır. Özellikle Drabek ve Hoetmer (1991) tarafından hazırlanan metin bu konuda önemli bir belge niteliğindedir. Söz konusu öneriler arasında şunlar bulunmaktadır: • Tüm tehlikeler yaklaşımı (all-hazards approach) esastır (Drabek ve Hoetmer, 1991). • Planlama ve hazırlık faaliyetleri, gerçekleştirilmesi gereken ve alınacak hedefler değil, sürekli süreçlerdir (Dynes ve diğerleri, 1972). • Mitlere değil sosyal bilim alanının araştırma bilgisine dayalı olarak, program etkinliklerine, önceliklerine ve uygulama stratejilerine rehberlik edilmelidir (Quarantelli ve Dynes, 1972). • Afet planları davranışsal tepki için kılavuzlar olacaksa, bunları uygulayanlar tarafından geliştirilmelidirler (Dynes ve Drabek, 1994). • Acil müdahaleleri yönetmek, otoriteye dayalı olmaktan ziyade kaynak temelli teorik modellerin uygulanmasını gerektirir (Dynes, 1994; Neal ve Phillips, 1995; Drabek, 2003).Doğru cevap D'dir.

UNICEF’in 2017 yılına ilişkin raporları, insan eliyle gerçekleşen afetlerin çocuklar üzerindeki yıkıcı etkilerini açıkça ortaya koymaktadır. UNICEF’e göre 2017 yılı, çatışma ve kuşatılmış bölgelerde yaşamak zorunda kalan çocuklar açısından en ağır olumsuz etkilerin yaşandığı yıllardan biri olmuştur.Doğru cevap D'dir.

Zedelenen güven duygusunun yerini artmış tehdit algısı alır. Çocuklar kendilerini tehlikelerle dolu, neyle karşılaşacaklarını önceden kestiremedikleri bir dünyada korunaksız hissetmeye başlarlar.Doğru cevap C'dir.

1972-1981 yılları arasında üç etkileyici çalışma (Gleser, Green ve Wignet, 1981; Lacey, 1972; Terr, 1979) yayımlanmış ve bunlar, yoğun stres içeren afetler sonrasında çocukların 2 ila 4 yıl süresince psikolojik etkiler gösterebileceğini ortaya koymuştur.Doğru cevap C'dir.

Duygusal Tepkiler: Araştırmalar, travmatik yaşantıların gerek olay anında gerekse olay sonrasında yüksek düzeyde olumsuz duygular ortaya çıkardığına işaret etmektedir.Doğru cevap B'dir.

Fizyolojik uyarılma, uyku sorunlarına neden olabilmektedir. Uyku sorunları uykuya dalmakta güçlük, afete ilişkin tekrarlayan rüyalar ya da kâbuslar şeklinde ortaya çıkabilir. Uyku düzensizliklerinin yanı sıra, iştahta bozulma da görülebilmektedir.Doğru cevap B'dir.

Gerileme (regresyon), çocuğun ağır ve yoğun bir duyguyla ya da yeni durumla baş edemediğinde, içinde bulunduğu gelişimsel dönemden daha önceki bir döneme ait davranışlar sergilemeye başlamasıdır.Doğru cevap E'dir.

Disosiyasyon (çözülme, kopma) belirtileri, çocuğun kendisini olay anından kopuyor gibi hissetmesi, gerçeklikten uzaklaşması, olayın yaşandığını ya da ayrıntılarını hatırlayamaması ve olayı yaşayan kendisi değilmiş gibi hissetmesini kapsamaktadır. Bu belirtilerin, travmatik olayın çok şiddetli dehşet içerdiği ve çocuğun başetme gücünü aştığı durumlarda ortaya çıktığı belirtilmektedir.Doğru cevap  D'dir.

Travmatik oyun, çocuğun yaşadığı travmatik olayı tekrar tekrar canlandırdığı oyunlardır. Travmatik olay, çocuk için yeni, beklenmedik ve dehşet verici bir olay olduğu için, çocuğun bu olayı bilişsel ya da duygusal olarak işlemleyebilmesi zor olmaktadır. Bu işlemlemeyi yapabilmek için de çocuk, günlük rutinin bir parçası olan oyunları kullanabilmektedir.Doğru cevap C'dir.

Aşırı Uyarılma: Son belirti grubu olan aşırı uyarılma ise aşırı tetikte olma hâli, huzursuzluk, irkilme tepkisi, travmatik hatırlatıcılar karşında gösterilen artmış fizyolojik tepkisellik ve uyku zorlukları şeklinde kendisini gösterir.Doğru cevap B'dir.

Ergenlik döneminde ise en yoğun görülen TSSB belirtileri, kaygı, depresyon, çaresizlik, suçluluk duyguları ve intihar düşüncelerini kapsamaktadır.Doğru cevap E'dir.

Doğru cevap A dır. Afete maruz kalan bireyin travma sonrası stres bozukluğu afet sonrası psikososyal etkileri belirleyecek hususlardan birisi değil, afet sonrası görülebilecek sonuçlardan birisidir.

Doğru cevap B dir. Afet sonrası sağlık ve bağımsız yaşama ile ilgili endişeler yaşlılar grubu için daha geçerli olabilmektedir.

Doğru cevap C dir. Afet sonrası ilk aşama Kurtarma/kahramanlık aşamasıdır.