AFET PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 14

İzle

Çocuklar ve gençler dünya nüfusunun %30’unu oluşturmakta ve dolayısıyla günümüzde afetlerden etkilenen en geniş grubu temsil etmektedirler. Aynı zamanda çocuklar, afet yaşantısının fiziksel, sosyal ve psikolojik etkileri karşısında en korunmasız ve
kırılgan gruplardan birini oluşturmaktadırlar Doğru cevap E'dir.

Araştırmacılar, doğal afetlerin çocuklarda yarattığı uzun süreli psikolojik etkilerin üç yolla oluşabileceğini vurgulamaktadır. İlk olarak, afetler çocukların fiziksel bütünlüklerine ve sağlıklarına zarar verme yoluyla olumsuz etkilere neden olmaktadırlar. Çocukların doğal afetlerden etkilendiği ikinci yol, afet sonrasında gelişebilecek psikolojik rahatsızlıkları içermektedir. Afetler toplumsal sistemlere verdiği hasar nedeniyle de çocuklar üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkarmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Travma sonrası stres bozukluğu, kişiye dehşet veren, genellikle beklenmedik ve ani gelişen, kişinin yaşamını tehdit eden
bir travmatik olay sonrasında gelişen bir psikiyatrik bozukluktur. Bu tanının konulması için travmatik olaya maruz kalan
kişinin üç temel belirti kategorisine uyan düşünce, duygu ya da davranışları göstermesi beklenmektedir. Doğru cevap B'dir.

TSSB’nin bir tanı kategorisi olarak ortaya çıkışı öncelikle Vietnam Savaşı’ndan dönen askerlerin tepkilerini anlama ve sınıflandırma çabası ile başlamıştır. Bu sınıflandırma çabası sonrasında ruh sağlığı çalışanlarının el kitabı olarak kullanılan Ruhsal
Bozuklukların Tanısal ve Sayısal Elkitabı (DSM: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) 1980 yılında yayımlanan üçüncü basımında, erişkinler için TSSB tanı kategorisi yer almaya başlamıştır. Doğru cevap D'dir.

Afetlere bağlı travmatik deneyimlerin ardından çocuklarda çeşitli stres tepkileri ortaya çıkabilir. Bunlar, bilişsel, duygusal, davranışsal/sosyal ve bedensel/fizyolojik tepkiler olmak üzere dört ana başlık altında incelenebilir. Doğru cevağ A'dır.

Bilişsel tepkiler genellikle zihnin sürekli olarak travmatik olayla meşgul olması ve buna bağlı dikkat sorunları, zihinsel karmaşa, yaşanan travmatik olaya ilişkin girici düşünce ve imgeler, bilişsel kaçınma, kontrolü kaybetme korkusu ve travmanın yeniden yaşanacağına yönelik korkular olarak kendini gösterir. Doğru cevap A'dır.

Aşırı Uyarılma: Son belirti grubu olan aşırı uyarılma ise aşırı tetikte olma hâli, huzursuzluk, irkilme tepkisi, travmatik hatırlatıcılar karşında gösterilen artmış fizyolojik tepkisellik ve uyku zorlukları şeklinde kendisini gösterir. Doğru cevap C'dir.

Cinsiyet: Kız ve erkek çocukların travmatik stres karşısında farklı tepkiler verdikleri bilinmektedir. Kız çocuklarında depresyon, kaygı gibi içe yöneltilmiş belirtiler daha sık gözlenirken, erkek çocuklarında saldırgan davranışlar, karşı gelme davranışları gibi dışa yöneltilmiş sorunlara daha sık rastlanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bu kapsamda, çocuğun temel gereksinimleri belirlendikten sonra, psikososyal müdahaleler, toplum temelli müdahaleler, ailelere yönelik müdahaleler ve okul temelli müdahaleler olmak üzere üç eksende uygulanabilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Afeti toplumsal yapı ve süreçlerin bir parçası olarak ele almak öncelikle afeti toplumsal yapı ve süreçlerin bir parçası olarak ele almak demektir. Afet- lerle toplumsal yapı arasındaki ilişki kaçınılmaz görünmesine rağmen, bu kavrayış afetin sosyolojik anlamını her zaman temsil etmiş değildir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Sosyolojinin rahatsız edici birtakım gerçeklerin bilimsel dayanaklarının olmadığını ortaya koyması demek; onların “siyasal” olduklarını; “çıkar” ve “tutku” gibi şeylerden kaynaklandıklarını ve bu nedenle de göreceli ya da görecelileştirilebilir olduklarını ortaya koyuyor olması anlamına gelmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsani konulara ve problemlere aydınlanmacı odaklanmanın bir ürünü olarak sosyoloji ile bu anlamda “afetler” arasında çok yakından bir ilişki bulunmaktadır. Afetler; tamamen kendilerinden özgürleşilebilecek vakalar olmamakla birlikte, gerek ortaya çıkma olasılıkları öncesi toplumsal hazırlık aşamasında ve gerekse ortaya çıktıklarında ve sonrasında toplumsal bakımdan nasıl tepki gösterilebileceklerine ilişkin bir bilgi konusu olarak sosyolojik boyutta ele alınabilirlik taşımaktadırlar. Doğru cevap B seçeneğidir.

Drabek' e göre afet; “bir topluluğun önemli ölçüde vergilendirilmeye uygun kaynakları olarak kişilerin ve/veya mülklerin ciddi bir biçimde zarar gördüğü bir olay” anlamına gelmektedir. Bunun aksine bir tehlike; “toplum veya çevreye zararı olma riski olan -olgusal- bir durumdur”. Doğru cevap C seçeneğidir.

Yer kabuğundaki hareket bir afet değildir. Sarsıntı gibi mekanik bir olay, ancak insan yaşamını etkilediği, büyük çapta ölüm ve hasara yol açtığı anda afet olur. Doğru cevap E seçeneğidir.

Afet Sosyolojisi Literatürü Açısından Dört Önemli Boyut;

Afetlere ilişkin mitler
Afet araştırma yöntemleri
Afet teorileri
Afet çalışmalarında sosyal eleştiri boyutu. Doğru cevap A seçeneğidir.

Afet sosyolojisinin afet çalışmaları açısından son önemli bir katkısı afet çalışmaları alanına sosyal eleştiri boyutunun eklemlenmesini sağlamış olmasıdır. Örneğin Drabek’in DCR’de yayınlanan çalışması bu konuda önemli bir örnek teşkil etmektedir. Drabek (1968: 155-156) bu çalışmasında örgütler arasındaki yetersiz eşgüdüm ve iletişimden kaynaklanan “operasyonel sorunları” ortaya koymuştur. Doğru  cevap D seçeneğidir

Afet sosyolojisi alanındaki genel bir eğilim olarak afet alanında çalışan sosyologların, diğer disiplinlerin teorik ve metodolojik araçlarını kendi
araştırma programları ile bütünleştiren bir eğilim sergiledikleri gözlemlenmektedir. Nitekim, acil müdahale yönetimi ile ilgili ilk önemli ders kitabı (Drabek ve Hoetmer, 1991) bu türden bir eğilimi gözler önüne sermektedir. Söz konusu çalışma sosyoloji, kamu yönetimi ve diğer disiplinlerden çok
çeşitli kavramların, sonuçların ve analizlerin bir araya getirilmesini yansıtmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Sosyolojinin birçok farklı açıdan tanımı yapılmaya çalışılmıştır. Sosyolojinin “insanlar arasındaki etkileşimin” çalışılmasına odaklanan bir disiplin olduğu konusunda büyük ölçüde bir uzlaşımın varlığından söz edilebilir. Doğru cevap B'dir.

Tüm tehlikeler yaklaşımı;  doğal afetlerin, insan eliyle ortaya çıkmış biyolojik ya da teknolojik tehditlerin, bizi, ailemizi, evimizi, işimizi ve içinde yaşadığımız topluluk ve toplumu etkileyebilmesi anlamında kullanılan bir terimdir. Doğru cevap C seçeneğidir.