AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI

Özel riskler, kişisel olaylardan dolayı ortaya çıkan ve genelde büyük kitleleri değil belirli kişileri etkileyen risklerdir. Bir işyerine hırsız girmesi, bir evin yanması, bir kişinin kaza geçirmesi özel risklere örnek olarak verilebilir. İşsizlik, savaş, yüksek enflasyon, doğal afetler ise temel riskler arasında yer almaktadır. 

Spekülatif riskler, gerçekleşmesi halinde bir kayba yol açan ancak gerçekleşmemesi durumunda kazançla sonuçlanan risklerdir.

Finansal riskler, parasal kayıplara sebep olan risklere finansal riskler denir. 

Kişiye Yönelik Riskler: Bu tür saf riskler, gelir kazanma özelliğinin kaybedilmesine bağlı olarak gelirin ya da mal varlığının azalma olasılığı ile ilgilidir. 

Mala Yönelik Riskler: Malı olan kişi ya da kurumlar yangın, hırsızlık, kaza, doğal afetler gibi risklerle karşı karşıya kalırlar. Bu riskler gerçekleştiğinde maddi kayıplar oluşur. 

Dolayısıyla soruda verilen tanım, "sorumluluğa yönelik riskler" kavramına aittir.

Risk yönetimi dört aşamada gerçekleştirilmektedir. Bunlar; riskin belirlenmesi, risk analizi, risk değerlemesi ve risk kontrolüdür. Soruda III. ve IV. maddede verilen riski tutmak ve riski transfer etmek ise risk yönetim teknikleri arasında yer almaktadır.

Kaybın sıklığı ve kaybın büyüklüğünün ikisinin de düşük olması durumunda uygun risk yönetim tekniği, riski tutmaktadır.

Kaybın sıklığı ve kaybın büyüklüğünün ikisinin de yüksek olması durumunda uygun risk yönetim tekniği, riskten kaçınmaktır.

Kaybın sıklığının yüksek; ancak, kaybın büyüklüğünün düşük olduğu durumlarda uygun risk yönetim tekniği, riski azaltmak veya riski tutmaktır.

Risk değerlemesi yapmak ise, risk yönetim tekniklerinden biri değil; risk yönetim süreci aşamalarından biridir.

Dolayısıyla doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Sigortanın tanımından hareketle sigortacılığın barındırdığı unsurları aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz: 

• Cana veya mala kasteden riskler, 

• Bu risklerden kaçınmak, korunmak isteyen kişi, kurum ve kuruluşlar, 

• Bu riskleri üstlenen bu amaçla kurulmuş şirketler, 

• Riskleri üstlenme karşılığında talep edilen ücret (prim), 

• Risk gerçekleştiğinde riskleri belli bir prim karşılığında üstlenen şirketler tarafından ödenen tazminat. 

Dolayısıyla verilen bütün maddeler doğrudur.

Yangın sigortası yaptıran sigortalının binası, imar müdürlüğü tarafından istimlak edilmesi sonucunda yıkılmaya karar verilmişse; sigortacının sorumluluğu bitmektedir. Riskin gerçekleşme ihtimali ortadan kalktığı için sigorta sözleşmesi sona erecektir. Dolayısıyla doğru yanıt "C" seçeneğidir.

Sigorta şirketlerinin kuruluş izni Hazine Müsteşarlığı tarafından verilir ve denetimleri de Hazine Müsteşarlığı tarafından yapılır. 

Broker: Sigorta piyasasını sigortalı adına araştıran ve birçok sigorta şirketi ve sigorta türü arasında sigortalı için en uygun seçimi bulan ve sigortalısını yönlendiren sigorta aracısıdır. 

Sigorta ettiren: Bir sigorta sözleşmesinin kurucu taraflarından biri olup, sigorta şirketinden sigorta güvencesini satın alan kişi demektir.

Sigorta acenteleri: Belli bir bölge içinde, sigorta şirketlerinin nam ve hesabına sigorta sözleşmelerine aracılık eden veya bunları sigorta şirketleri adına yapmayı meslek edinen gerçek veya tüzel kişilerdir. 

Teminat ise: Sigorta sözleşmesi ile güvence altına alınan riskin gerçekleşmesi durumunda, sigorta şirketinin genel şartlar ve poliçe şartları çerçevesinde ödemeyi taahhüt ettiği meblağdır. 

Dolayısıyla verilen tanım "lehdar" kavramına aittir.

Can Sigortaları: İnsan hayatına yönelik rizikoları teminat altına alan sigortalara can sigortaları denir. Can sigortaları insanları ölüm, sakatlık, hastalanma, yaşlanma, kaza geçirme gibi tehlikelere karşı teminat altına alır. Can sigortaları ferdi kaza sigortası, sağlık sigortası ve hayat sigortalarından oluşur. Soruda verilen deprem sigortası ise mal sigortaları arasında yer almaktadır.

Özel sigorta: Gerçek ya da tüzel kişilerin sahip olduğu riskleri transfer etmek için isteğe bağlı ya da zorunlu olarak alınan sigortadır. 

Mal Sigortaları: Mal varlığı değerlerinin oluşturduğu sigortalardır. Bir kişi veya kuruluşun mal varlığını tehdit eden rizikoların sonuçlarına karşı yapılır. 

Can Sigortaları: İnsan hayatına yönelik rizikoları teminat altına alan sigortalara can sigortaları denir. 

Sorumluluk Sigortaları: Sigorta ettirenin sorumluluğu dahilindeki eylem ve fiillerden veya kazalardan dolayı üçüncü şahısların mallarında ve canlarında meydana gelen zararları tazmin eden sigortalardır. 

Dolayısıyla soruda verilen tanım "sosyal sigorta" kavramına aittir.

Temel riskler, toplumun büyük bir kısmını ve hatta kimi zaman tamamını etkileyen risklerdir. İşsizlik, savaş, yüksek enflasyon, doğal afetler ilk akla gelen temel risklerdir.

Kişiye Yönelik Riskler: Bu tür saf riskler, gelir kazanma özelliğinin kaybedilmesine bağlı olarak gelirin ya da mal varlığının azalma olasılığı ile ilgilidir. Örneğin;
• Erken ya da zamansız ölüm riski
• Emeklilikte yeterli gelire sahip olamama riski
• Hastalanma ve/veya sakat kalma riski
• İşsiz kalma riski

Risk yönetimi dört aşamada gerçekleştirilmektedir:

Risk analizi, belirlenmiş riskler hakkında aksiyon alınıp alınmayacağına ve alınacak ise fayda/
maliyet dengesi açısından en uygun olan aksiyonların seçilmesine yardımcı olan bir faaliyettir. Risk
analizi, risklerin sebeplerinin, olumlu/olumsuz etkilerinin ve bu etkilerin ortaya çıkma ihtimallerinin belirlenmesinden oluşmaktadır.

Riskin gerçekleşmesi hâlinde ya parasal bir kayıp söz konusu olur ya da insan sağlığı olumsuz etkilenebilir hatta ölümlerle karşılaşılabilir. İnsan yaşamını ya da sağlığını etkileyen risklerin transfer edilmesi mümkün değildir ancak sonucu parasal kayıplara yol açan riskler transfer edilebilir. Riskin transfer edilebileceği en önemli kurumlar sigorta şirketleridir. Kaybın sıklığının düşük iken kaybın büyüklüğünün yüksek olduğu durumda uygun risk yönetim tekniği riski transfer etmek olmalıdır.

Sigortanın kişi, kurum ve toplum açısından faydaları arasında sigortanın riskleri tamamen ortadan kaldırdığı seçeneği yanlıştır. Sigorta risklere karşı alınan önlemleri içerirken riskleri tamamen ortadan kaldırması söz konusu değildir.

Sigorta genel şartları: Hazine müsteşarlığı tarafından düzenlenmektedir. Her sigorta branşı için genel şartlar belirlenmiştir.

Broker, sigorta piyasasını sigortalı adına araştıran ve birçok sigorta şirketi ve sigorta türü arasında
sigortalı için en uygun seçimi bulan ve sigortalısını yönlendiren sigorta aracısıdır.

Mal Sigortaları: Mal varlığı değerlerinin oluşturduğu sigortalardır. Bir kişi veya kuruluşun mal varlığını tehdit eden rizikoların sonuçlarına karşı yapılır. Bu sigortanın amacı, sigorta ettirenin uğradığı zararı tazmin etmektir. Bu nedenle mal sigortalarına tazminat sigortaları da denmektedir.

Sigorta şirketinin vermiş olduğu teminata karşılık olarak, sigorta ettiren tarafından ödenen parasal
değere prim denir.