AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI

Talep, birinci bölümden de hatırlayacağınız üzere piyasa sisteminin en önemli iki
bileşeninden birisidir. Talep ve arz “piyasa güçleri” olarak bilinir. Bu iki güç karşı karşıya geldiğinde fiyat oluşur. Doğru cevap B'dir.

Öncelikle “istek” ve “talep” kavramlarını karıştırmamamız gerekmektedir. Bu iki kavram aynı anlamda kullanılamaz. Ekonomik anlamda talep, bir mal veya hizmete yönelik, alım gücüyle desteklenmiş ve piyasaya yönelmiş satın alma isteğidir. Doğru cevap C'dir.

Tüketici fiyatı ucuzlayan malı diğer mallar yerine kullanmak, yani ikame etmek ister ve bu nedenle fiyatı düşen maldan daha çok talep eder. Bu
duruma “ikame etkisi” adı verilir. Örneğin tavuk eti fiyatları düştüğünde tüketiciler fiyatı değişmeyen kırmızı et yerine tavuk etini ikame
ederler. Doğru cevap E'dir.

Üretim faktörü maliyeti, piyasa arzını etkileyen faktörlerden biridir. Doğru cevap D'dir.

Bazı mallar birbirinin yerine kullanılabilir, yani ikame edilebilir. Bu tür mallara ikame mallar adı verilir. Tükenmez kalem ve dolma kalem, kırmızı et ve tavuk eti, pirinç ve bulgur, kola ve gazoz, masaüstü bilgisayar ve dizüstü bilgisayar gibi mallar ikame mallara örnek verilebilir.Çay-şeker ise tamamlayıcı mallara örnektir. Doğru cevap A'dır.

Üretim faktörü fiyatlarındaki artışlar firmaların maliyetlerini de artıracağı için
her fiyat düzeyinde arz edilmek istenen miktarı düşürür ve arz eğrisi bütünüyle sola kayar. Doğru cevap B'dir.

Bazen kamu otoritesi çeşitli amaçlarla bazı malların üretimini teşvik etmek ister ve üreticiye parasal yardım ve benzeri desteklemede bulunur. Bu duruma ekonomi literatüründe “sübvansiyon” adı verilir. Sübvansiyon uygulanan malların üretimi artar ve arz eğrisi sağa kayar. Ülkemizde zaman zaman tarım sektöründe uygulanan mazot desteği, doğrudan gelir desteği gibi uygulamalar bu çerçevede ele alınabilir. Doğru cevap B'dir.

Talebin gelir esnekliği katsayısını hesaplamak için şu formülü kullanırız:
Talebin Gelir Esnekliği = Malın Talep Miktarındaki % Değişme/Gelirdeki % Değişme. Doğru cevap C'dir.

Oligopol piyasası ile de gerçek hayatta sıkça karşılaşırız. Bu piyasa türünde en az iki firma bulunur ve iki firmanın olduğu oligopol piyasasına “düopol” adı verilir. Firma sayısının üst sınırı yoktur.  bu piyasanın en önemli özelliği “karşılıklı bağımlılık” tır. Oligopol piyasasında üretilen ürünler homojen de olabilir heterojen de. Monopolcü rekabet piyasasında aynı ürünü üreten çok sayıda nispeten küçük firma vardır.

Monopollerin piyasa ve fiyatı kontrol gücü en üst düzeydedir. Monopolcü firmanın
rekabetten yoksun olma özelliği onun ekonomik kârının uzun dönemde de devam etmesine neden olur.  Doğru cevap B'dir.

Ekonomik anlamda talep, bir mal veya hizmete yönelik, alım gücüyle desteklenmiş ve piyasaya yönelmiş satın alma isteğidir.

Bir mal veya hizmetten tüketirken tükettiğimiz son birimin toplam faydada meydana getirdiği değişikliğe marjinal fayda denir.

Bir malın talebini etkileyen ilk faktör malın kendi fiyatıdır. Bir malın kendi fiyatı değişirse aynı talep eğrisi üzerinde hareket edilir.

Arz, firmaların belirli bir dönemde çeşitli fiyat düzeylerinde bir maldan satmak (üretmek) istedikleri miktarlardır.  Piyasa arzının temelinde firmaların bireysel arzları vardır.

Arz edilen mal miktarı ile malın fiyatı arasındaki pozitif yönlü bu ilişki, ekonomi biliminde “arz kanunu” olarak bilinir.

Piyasa Arzını Belirleyen Faktörler: 

Üretim Faktörü Maliyeti

Diğer Mal Fiyatları

Bekleyişler

Vergi, Teşvik ve Benzeri Düzenlemeler şeklindedir.

Kısa Dönem:
Üretimde kullanılan girdilerden en az birinin değiştirilemediği dönemdir. Örneğin bir fabrikada işçi sayısı, hammadde, su ve elektrik değiştirilebildiği halde makine sayısı değiştirilemiyorsa kısa dönem koşulları geçerlidir. Kısa dönem sektörden sektöre değişir, sabit bir dönemle ifade edilemez.

Üretimde kısa dönemde azalan verimler kanunu geçerliyken uzun dönemde “ölçek ekonomileri” geçerlidir.

Patent: Bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belgedir.

Lisans: Yasa tarafından kısıtlanmış veya düzenlenmiş bir işin yapılması, bir teşebbüste bulunulabilmesi için kamu otoritesi tarafından verilen izin, yetki veya ruhsat.