AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 8

Dolaylı etkiler, afetlerden hemen sonra başlar, birkaç aydan birkaç yıla kadar sürer. Doğrudan etkilerin statik karakterde olmasına karşılık, dinamik karakterde olan dolaylı etkiler, Albala- Bertrand göre birbiri ile iç içe olan dört tip bozulmadan oluşmaktadır:

• Hane halkının yaşam şartlarının bozulması: Evsiz kalma, ihtiyaçların giderilememesi, geçimliklerin yitirilmesi, göç ve taşınma.

• Halkın sağlık ve beslenme durumunun bozulması: Çevresel tahribat, hijyen sorunlarının ortaya çıkması, yiyecek kıtlığı.

• Ekonomik aktivitenin bozulması: Ara ve tamamlanmış piyasaların, politikaların ve bekleyişlerin olumsuz etkilenmesi.

• Kamusal faaliyetlerin bozulması: Aşırı yüklenme, aksamalar, politizasyon ve yandaşçılık.

Bertranda’a göre dünyadaki iklim kuşaklarının yeni denge arayışına girmesi afetlerin dolaylı etkilerinden değildir, daha çok oluşan bazı felaketlerde bir sebeptir. Doğru cevap E'dir.

Bir ülkedeki tüketim düzeyi ve mallara olan talep o ülkedeki birey ve hane halklarının gelir seviyelerine bağlıdır. Gelir seviyesi yükseldikçe harcama miktarı da artar. Bireyler ve hane halklarının gelirleri ise üretime bağlıdır. Üretim olursa gelir, gelir olursa da harcama ortaya çıkar. Afetler nedeniyle işsiz kalanlar veya ücreti düşenler daha önceki tüketim seviyelerini azaltacakları için bölgedeki gelir düzeyi de azalacak, gelir düşünce talep daha da düşecek ve işsizlik bir kez daha artacak ve bu zincirleme etkiler nedeniyle ortaya çıkan ilk olumsuz etki dalgalar halinde yayılarak artacaktır. Yaşanan afet sonucunda çalışanların işsiz kalması, ekonomik gelirlerin düşmesine neden olacağından tüketim artmayıp azalacaktır. Bu nedenle doğru cevap B'dir.

"Bir doğal afetin ekonomik etkisinin büyüklüğü, afetin şiddetine ve beklenip beklenmediğine göre değişmektedir." Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Afetler birçok insanın zorunlu olarak ulusal ve/ veya uluslararası göçüne neden olmaktadır. Hatta afetler nedeniyle göç eden kişiler, “afet mültecisi”, “çevre mültecisi”, iklim mültecisi” gibi terimler ile anılmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Afet sonrasında göç alan ve göç veren yerlerde ekonomik anlamda olumsuz sonuçlar görülmektedir. Dolayısıyla madde III doğru değildir. Doğru cevap D'dir.

Doğal afetlerin ortaya çıkması ile birlikte ekonomi üzerinde meydana gelen doğrudan ve dolaylı etkiler bir sonraki aşamada yani afetlerden bir süre sonra yeni etkilere yol açmaktadır. Bu etkilere ikincil etkiler denilmektedir. Enflasyon sorunu afetlerden sonra ekonomide görülen ikincil etkidir; oysa A,B,D ve E şıkkında verilenler doğrudan ya da dolaylı etkiler olarak kabul edilirler. Doğru cevap C'dir.

Verilen tüm şıklar deprem felaketi sonrasında kamu harcamalarındaki artışın sebeplerindendir. Doğru cevap E'dir.

Afetler eskimiş ve yıpranmış sermayenin yenilenmesine vesile olur ve afet sonrasında verimli teknolojilerin kullanıldığı makine, teçhizat ve fabrikalar üretim düzeyini artırır. Bu süreci bazı araştırmacıların “yaratıcı yıkım” olarak adlandırmaları bu nedenledir. Bazı kaynaklarda bu sürece “düzeltme etkisi” de denilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Değeri zamanın belirli bir anında ölçülebilen değişkenlere stok değişken, değeri belirli bir zaman diliminde ölçülebilen değişkenlere akım değişken adı verilir. Servet, iç borç, dış borç gibi değişkenler stok değişken; tasarruf, yatırım, milli gelir, ithalat, ihracat gibi değişkenler akım değişkendir. Dış borç stok değişkenlerdendir. Doğru cevap D'dir.  

Yapısal değişmenin göstergelerinden bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür:

Yapısal değişim gözlenebilen veya hissedilebilen sosyo-ekonomik gelişmelerin ifadesidir. İstihdam olanaklarının azaltılması, yapısal değişim göstergelerinden değildir. Doğru cevap D'dir.

Finansal piyasalarda riskli bir finansal araca yatırım yapıldığında normal üstü getiri sağlanabileceği gibi, beklenenin çok altında zararla da karşılaşılabilir. Finansal piyasalarda bu riskleri yönetmek amacıyla hedging teknikleri kullanılır.

Risk sözcüğünü İngilizler İspanyolcadan, Almanlar ise İtalyancadan almışlardır.

Society for Risk Analysis’e göre risk; insan hayatı, sağlık, mülkiyet ya da çevre üzerinde istenmeyen, olumsuz sonuçların gerçekleşme olasılığıdır.

Bağıl riskler şeklinde bir ifade risk türlerini tanımlamak için kullanılan bir ifade değildir.

Temel riskler, toplumun büyük bir kısmını ve hatta kimi zaman tamamını etkileyen risklerdir. İşsizlik, savaş, yüksek enflasyon, doğal afetler ilk akla gelen temel risklerdir.

Özel riskler ise kişisel olaylardan dolayı ortaya çıkan ve genelde büyük kitleleri değil belirli kişileri etkileyen risklerdir. Bir işyerine hırsız girmesi, bir evin yanması, bir kişinin kaza geçirmesi özel risklere örnek olarak verilebilir.

Spekülatif riskler, gerçekleşmesi halinde bir kayba yol açan ancak gerçekleşmemesi durumunda kazançla sonuçlanan risklerdir. Örneğin, pay senedine yatırım yapan bir yatırımcı, pay senetlerinin fiyatları yükselirse kazanç elde eder ancak beklentiler gerçekleşmez, pay senedi fiyatları düşerse zarar eder.

Risk sonucu oluşacak istenmeyen durumlarla karşılaşılmak istenmemesi, riskin yönetiminin mümkün olmaması ya da pahalı olması böyle bir tercihe yol açabilir. Örneğin; uçağa binmekten korkan birisi uçağa binmeyebilir, parasını kaybetmek istemeyenler pay senedi gibi riskli yatırım araçlarına yatırım yapmayabilir.

Riski sonucu karşılaşılabilecek zararları en aza indirmek amacıyla bilinçli bir şekilde tedbirler alınabilir. Örneğin; depreme karşı binaların güçlendirilmesi, işyerlerinde personelin iş güvenliği konusunda eğitilmesi, yangına karşı tedbirlerin alınması, trafikte dikkatli araç kullanılması ve kurallara uyulması gibi.

İnsan yaşamını ya da sağlığını etkileyen risklerin transfer edilmesi mümkün değildir ancak sonucu parasal kayıplara yol açan riskler transfer edilebilir. Riskin transfer edilebileceği en önemli kurumlar sigorta şirketleridir. Kasko poliçesi de, sigorta şirketleri vasıtasıyla gerçekleştirilen, oluşabilecek kazalarda maddi kaybın önüne geçen bir tekniktir.