AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 3

Ekonomik Etkiler: Afetler, ölümler ve göçler sonucunda nüfusun azalması, sanayi, ulaşım, sağlık, eğitim ve diğer altyapı tesislerinin hasar görmesinden ve yatırım kararlarının ertelenmesinden kaynaklanan önemli kısa ve uzun dönem zararlara yol açabilmekte ve kıt kaynakların afet sonrası iyileştirme çabalarına kaydırılmasına yol açarak kalkınma çabalarını olumsuz etkilemektedir.

Hyogo Çerçeve Eylem Planı: Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015) Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2005 yılında Japonya’nın Kobe şehrinde düzenlenen Afetlerin Azaltılması Dünya Konferansında hazırlanmış ve Birleşmiş Milletlere üye 168 ülke tarafından benimsenerek kabul edilmiştir. Dünyada afet risklerini en aza indirgemeye yönelik bir yol haritası niteliği taşıyan bu plan 3 stratejik hedef, 5 öncelikli eylem ile bunların alt eylemlerinden oluşmaktadır.

Risk Azaltma: Afetin oluşmasının engellenmesi veya olma olasılığının azaltılması amacıyla, afet tehlikesi ve riskinin belirlenmesi, hukuki, kurumsal, idari ve mali yapının geliştirilmesi için politika ve stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması, mekân planlaması ve yapılaşmaya ilişkin yasaların çıkartılması ile uygulanmasına yönelik önlemlerin alınması, alarm ve erken uyarı sistemlerinin kurulması ve geliştirilmesi, araştırma-geliştirme faaliyetlerinin yürütülmesi, toplumun afet tehlike ve riski konusunda bilinçlendirilerek baş edebilme kapasitesinin geliştirilmesine yönelik faaliyetleri içermektedir.

Dünya genelinde 120 ülkede faaliyet gösteren Aon tarafından hazırlanan Hava, İklim ve Doğal Afet Değerlendirmesi Raporu’na göre bir olayın doğal afet sayılabilmesi için: • En az 50 milyon dolarlık ekonomik kayba yol açması, • En az 25 milyon dolarlık sigorta maliyeti oluşturması, • En az 10 kişinin hayatını kaybetmiş, en az 30 kişinin yaralanmış olması, • En az 2 bin ev ve/veya binanın hasar gördüğünün raporlanması gerekmektedir.

Zorunlu Deprem Sigortası’nın süresi bir yıldır.

Sigorta sözleşmesinin her yıl poliçe süresi sona ermeden yenilenmesi gereklidir.

İnşaatı henüz bitmemiş konutlar için sigortalama işlemi yapılmaz

DASK'ın Verdiği Teminatlar

• Ana Duvarlar • Bağımsız Bölümleri Ayıran Ortak Duvarlar • İstinat Duvarları • Bahçe Duvarları • Tavan ve Tabanlar • Merdivenler • Asansörler • Sahanlıklar • Koridorlar • Çatılar • Bacalar • Yapının Yukarıdakilere Benzer Nitelikteki Tamamlayıcı Bölümleri

6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu gereğince, aşağıda tanımlanmış binalar güvence altına alınır: • Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, • 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, • Bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler, • Doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler

Zorunlu Deprem Sigortası ayrıca yukarıdaki koşullara uyan; • Kat irtifakı tesis edilmiş binalar, • Tapuda henüz cins tashihi yapılmamış ve tapu kütüğünde vasfı “arsa vs.” olarak görü- nen binalar, • Tapu tahsisi henüz yapılmamış kooperatif evleri, için de geçerlidir.

Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışında kalan bina türleri aşağıdaki gibidir: • 9/11/1983 tarihli ve 2946 sayılı Kamu Konutları Kanununa tâbi olan veya kamu hizmet binası olarak kullanılan binalar ve bağımsız bölümler, • Köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılan binalar, • Tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar, • Projesi bulunmayan ve mühendislik hizmeti görmemiş binalar, • Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde tadil edildiği veya zayıflatıldığı tespit edilen binalar, • Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde ilgili mevzuata ve projeye aykırı olarak inşa edilen binalar, • Yetkili kamu kurumları tarafından yıkılmasına karar verilen binalar ile mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalar.

Üreticilerin sigorta yaptırabilmeleri ve devletin prim desteğinden yararlanabilmeleri için, • Bitkisel ürünleri için, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS’ye), • Büyükbaş, Küçükbaş ve Kümes Hayvanları için, Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Kayıt Sistemine,• Sera için, Örtü Altı Kayıt Sistemi’ne (ÖKS’ye), • Su ürünleri çiftlikleri için, Su Ürünleri Kayıt Sistemi’ne (SKS’ye) ve • Arıcılık için, Arıcılık Kayıt Sistemi’ne (AKS’ye) kayıt yaptırmaları ve bu kayıtlarını güncellemeleri gerekmektedir.

Oluşumları tabiat olaylarına dayanan afetler, doğal afetlerdir. Doğal afetler de kendi içinde; • Ani Gelişen Doğal Afetler (Deprem, Sel, Toprak kayması (Heyelan), Kaya düşmesi, Çığ, Fırtına, Hortum, Volkan, Orman Yangını vb.), • Yavaş Gelişen Doğal Afetler (Erozyon ve Çölleşme, Kuraklık, Küresel ısınma ve iklim değişikliği, Kıtlık, Açlık, Şiddetli soğuklar, vb.) olarak sınıflandırılır.

Bazı risklerin sonucunda finansal kayıplar olmayabilir. Örneğin, kişi hasta olabilir, sakat kalabilir hatta ölebilir. Bu tip sonucu finansal olmayan risklere finansal olmayan risk denir.

Spekülatif riskler, gerçekleşmesi halinde bir kayba yol açan ancak gerçekleşmemesi durumunda kazançla sonuçlanan risklerdir. Örneğin, pay senedine yatırım yapan bir yatırımcı, pay senetlerinin fiyatları yükselirse kazanç elde eder ancak beklentiler gerçekleşmez, pay senedi fiyatları düşerse zarar eder.

Saf riskler sigortaya konu olan risklerdir. Bu nedenle saf riskleri biraz daha detaylandırmak gerekir. Saf riskler üç başlık altında toplanabilir. Bunlardan biri sorumluluğa yönelik riskler. Bir kişinin kendi hatasından kaynaklanan bir sebeple başkaları zarar görüyorsa sorumluluğa yönelik riskle karşı karşıya kalınır. Örneğin bir hekimin yanlış ameliyat yapması durumunda hastası zarar görmüşse, bu olayda hekimin sorumluluğu vardır. Araç kullanan bir kişi kazaya sebebiyet vermişse bu kazadan sorumludur.

Risk yönetimi dört aşamada gerçekleştirilmektedir:

1- RİSKİN BELİRLENMESİ 2- RİSK ANALİZİ 3- RİSK DEĞERLEMESİ 4- RİSK KONTROLÜ

Kişi ve kurumlar risklerin farkında olmayabilir ya da risklerin farkında olsalar bile risk yönetim teknikleri farklılık gösterebilir. Pek çok risk yönetim tekniği olabilir ancak bu teknikleri dört ana başlık altında incelenebilir.

Riskten Kaçınmak, Riski Tutmak, Riski Azaltmak, Riski Transfer Etmek

Kişi ve kurumlar riskin varlığını bilmelerine rağmen kimi zaman riskten kaçınma eğiliminde olabilir. Risk sonucu oluşacak istenmeyen durumlarla karşılaşılmak istenmemesi, riskin yönetiminin mümkün olmaması ya da pahalı olması böyle bir tercihe yol açabilir. Örneğin; uçağa binmekten korkan birisi uçağa binmeyebilir, parasını kaybetmek istemeyenler pay senedi gibi riskli yatırım araçlarına yatırım yapmayabilir, yeni girişimlerde bulunmak istemeyebilir, deprem sonucu ölmekten korkan bir kişi çadırda yaşamak istemeyebilir. Görüldüğü gibi riskin getirebileceği olumsuzluklarla yüzleşmek istemeyenler mümkün olduğunca riskten kaçınabilirler.

Sigortacılığın barındırdığı unsurları aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz: • Cana veya mala kasteden riskler, • Bu risklerden kaçınmak, korunmak isteyen kişi, kurum ve kuruluşlar, • Bu riskleri üstlenen bu amaçla kurulmuş şirketler, • Riskleri üstlenme karşılığında talep edilen ücret (prim), • Risk gerçekleştiğinde riskleri belli bir prim karşılığında üstlenen şirketler tarafından ödenen tazminat.

Sigorta genel şartları: Hazine müsteşarlığı tarafından düzenlenmektedir.

Sigorta sözleşmesinin süresinin sona ermesinden sonra, sözleşmenin otomatik olarak, sigortacı tarafından yenilenmesine tecdit (yenileme) veya temdit (uzatma) denilmektedir

Mal sigortalarına örnek olarak yangın, deprem, su baskını, yer kayması, terör, kara nakliyesi, kaza, hırsızlık ve benzeri sigortalar gösterilebilir.