AFET EKONOMİSİ VE SİGORTACILIĞI - Deneme Sınavı - 5

Bir mal veya hizmetten tüketirken tükettiğimiz son birimin toplam faydada meydana getirdiği değişikliğe marjinal fayda denir.

Bir malın talebini etkileyen ilk faktör malın kendi fiyatıdır. Bir malın kendi fiyatı değişirse aynı talep eğrisi üzerinde hareket edilir.

Arz, firmaların belirli bir dönemde çeşitli fiyat düzeylerinde bir maldan satmak (üretmek) istedikleri miktarlardır.  Piyasa arzının temelinde firmaların bireysel arzları vardır.

Arz edilen mal miktarı ile malın fiyatı arasındaki pozitif yönlü bu ilişki, ekonomi biliminde “arz kanunu” olarak bilinir.

Piyasa Arzını Belirleyen Faktörler: 

Üretim Faktörü Maliyeti

Diğer Mal Fiyatları

Bekleyişler

Vergi, Teşvik ve Benzeri Düzenlemeler şeklindedir.

Kısa Dönem:
Üretimde kullanılan girdilerden en az birinin değiştirilemediği dönemdir. Örneğin bir fabrikada işçi sayısı, hammadde, su ve elektrik değiştirilebildiği halde makine sayısı değiştirilemiyorsa kısa dönem koşulları geçerlidir. Kısa dönem sektörden sektöre değişir, sabit bir dönemle ifade edilemez.

Üretimde kısa dönemde azalan verimler kanunu geçerliyken uzun dönemde “ölçek ekonomileri” geçerlidir.

Patent: Bilimsel ve teknik bir buluşun ya da böyle bir buluşu uygulama alanında kullanma hakkının kime ait olduğunu gösteren resmi belgedir.

Lisans: Yasa tarafından kısıtlanmış veya düzenlenmiş bir işin yapılması, bir teşebbüste bulunulabilmesi için kamu otoritesi tarafından verilen izin, yetki veya ruhsat.

Ekonomi bilimi kaynaklar ve ihtiyaçlar arasında dengenin nasıl kurulacağını inceleyen bilimdir. Ekonomi bilimi sadece bireylerin değil, ailelerin, firmaların, sivil toplum kuruluşlarının ve elbette devletin de bu denge kurma mücadelesine yardımcı olur.

İhtiyaçların çeşitli özellikleri mevcuttur. Bunlardan başlıcaları şunlardır:

1. İhtiyaçlar sonsuzdur.

2. İhtiyaçların şiddetleri farklıdır.

3. İhtiyaçların şiddeti giderildikçe azalır.

4. İhtiyaçlar birbirleriyle ikame edilebilir.

Karma Ekonomi, bugün yeryüzündeki ülke ekonomilerinin hiçbiri ne tam piyasa mekanizması ne de kumanda ekonomisi ile yönetilmektedir. Ülkelerin birçoğu kumanda ekonomisi ile piyasa ekonomisinin üstün özelliklerini birleştirmeye çalışmaktadır. Piyasa mekanizmasına en geniş ölçüde sahip olan ülkelerde mutlaka devletin ekonomide payı bulunmakta, kumanda ekonomisine en geniş ölçüde yer veren ülkelerde mutlaka özel sektörün ekonomide payı bulunmaktadır.

Piyasa öyle bir sistemdir ki sizin gece yarısı sıcak bir çorbaya ihtiyacınız olduğunu biliyorsa ve bu hizmeti kârlı buluyorsa şehrin bir yerinde size mutlaka sunar. Üreticileri bu konuda tek bir motivasyon unsuru harekete geçirir: Maksimum kâr etme dürtüsü. Sayısız ürünü tüketicilere ulaştıran binlerce üretici sadece bu dürtüyle “arz” olayını gerçekleştirir.

Üretim faktörlerinin kıt olması ve toplumun istediği her mal ve hizmeti üretmeye yetmemesi bizi bir tercihte yani seçimde bulunmaya zorlar. Ama bir seçim yaptığımızda seçimimizin dışında kalan alternatiflerden vazgeçmiş sayılırız. Daha başka bir deyişle bazı fırsatları kaçırmış oluruz. İşte bu kaçırdığımız fırsatların en iyisine “fırsat maliyeti” veya “alternatif maliyet” denir. Daha genel bir ifadeyle yaptığımız seçimler nedeniyle vazgeçtiğimiz en iyi alternatife fırsat maliyeti denilmektedir.

Bir ülkenin yaşam standardı ürettiği mal ve hizmet miktarı kadar artar. Para otoritesi (genellikle merkez bankası) ekonominin ihtiyacından fazla para üretirse (arz ederse) enflasyon artar. Enflasyonu düşürmek isteyenler işsizliğe, işsizliği düşürmek isteyenler enflasyona katlanır.

Rasyonel bireyler marjinal fayda (getiri)- marjinal maliyet karşılaştırmasına göre hareket ederler. “Marjinal” bir büyüklüğe eklenen son birimdir. Yaptığımız bir fiili marjinal faydası marjinal maliyetini aşarsa yaparız ki bu karar yöntemine “marjinal analiz”, bu şekilde alınan kararlara ise optimal karar (en iyi karar) adı verilir.

Ekonometri, ekonomik olayların açıklanmasında ölçülebilir değişkenleri göz önüne alarak ve karşılıklı ilişkiler kurarak, teorik çalışmaların ve iddiaların doğrulanmasını sağlayan ve değişkenler arasındaki ilişkileri inceleyen ve tahminler yapılmasını sağlayan matematiksel ve istatistiksel analiz yöntemidir. Ekonometri bilimi, ekonomiyi ölçer ve bunu yaparken matematik ve istatistik kullanır.

Üretimin gerçekleşmesi için bazı kaynaklara, diğer bir deyişle girdilere ihtiyaç duyulur. Bu kaynaklara “üretim faktörleri” adı verilir. Üretim faktörleri şunlardır: Emek, Sermaye, Tabiat (Toprak) ve Girişimci (Müteşebbis).

Her mal veya hizmet ekonomik olmayabilir. Tabiatta her arzu ettiğimizde bir çaba sarf etmeden elde edebildiğimiz mallara “serbest mallar” adı verilir.