AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME

Tehlike haberinin alınması yayılması ve halka duyurulması gibi konular, ülkemizde dünyaya paralel bir şekilde ve sistematik olarak sivil savunma kavramıyla birlikte gündeme gelmiştir. Nitekim düşman saldırısı tehlikesine karşı halkımızın can kaybı riski doğal olarak oldukça yüksektir.

Tehlike haberi kavramını 4 aşamada inceleyebiliriz:
1. Tehlikenin tespiti ve tehlike haberinin oluşturulması
2. Tehlike haberinin yayılması
3. Tehlike haberinin halka duyurulması
4. Tehlikenin savuşturulması ve tehlike geçti haberinin yayımlanması

Tehlike haberinin yayılması: Oluşturulan tehlike haberlerinin tehdit altındaki halka, yerel ve merkezi otoriteye hızlı ve güvenli bir şekilde yayılması ikinci aşamadır.

Risk: Zarara uğrama tehlikesi (Türk Dil Kurumu). Bir olayın belirli koşul ve ortamlarda doğurabileceği can, mal, ekonomik ve çevresel gibi değerlerin kaybının gerçekleşme olasılığı (AFAD Afet Terimleri Sözlüğü).

Her ne kadar ihracat konusundaki girdiler ülkemizce önemli olsa da, insan hayatından ve refahından daha öncelikli değildir.

Erken uyarı sisteminin başarılı olabilmesi için aşağıdaki 4 kural yerine getirilmelidir:
1. Kullanışlı – Verilen bilgi insanların öğrenmek istediği ve ihtiyacı olan bilgi olmalı.
2. Anlaşılır – Verilen bilgileri toplumun her kesimi doğru ve aynı şekilde algılayabilmeli.
3. Dakik – Bilgi hedef kitleye olması gereken zamanda ulaştırılabilmeli.
4. İnandırıcı – Yapılan tavsiye ve uyarılar toplumun her kesimi tarafından ciddiye alınmalı.

Tsunami; okyanus ya da denizlerin tabanında oluşan deprem, volkan patlaması ve bunlara bağlı oluşan taban çökmesi, zemin kaymaları gibi tektonik olaylar sonucu meydana gelen büyük dalgalardır. Tsunamilerin önüne geçmek mümkün değildir ama can kaybını ve oluşabilecek hasarları azaltmak mümkündür.

Belli başlı meteorolojik afetleri şöyle sıralayabiliriz:
• Sel ve su baskını,
• Fırtınalar,
• Orman yangınları,
• Heyelanlar,
• Don olayı,
• Hava kirliliği,
• Kuraklık, Sıcak ve soğuk hava dalgaları,
• Küresel ısınma ve ikim değişikliği
• Kar yağışı, çığ olayı, dolu yağışı,
• Hortum.

İkaz ve Alarm Sistemi kapsamında Ses Sistemleri;

- Merkezi Ezan Sistemi
- Belediye Anons Sistemi
- Okul ve fabrika Ses Sistemleri
- Mobil Araç Ses Sistemlerinden oluşmaktadır. Telsiz sistemi ise İkaz ve Alarm Sistemi kapsamındaki Ulusal/Yerel Haberleşme sistemlerinden biridir.

Kırmızı Alarm: Hava saldırısı tehlikesi olduğunu işaret eden kırmızı alarm, 3 dakika süren yükselip alçalan dalgalı siren sesi ile duyurulur.

Belirli bir zaman veya coğrafyada ortaya çıkarak yaşamı tehdit eden, toplumun sosyoekonomik düzen ve etkinliklerine, doğal çevreye, doğal, tarihi ve kültürel kaynaklara zarar verme potansiyeli olan doğa, teknoloji ya da insandan kaynaklanan fiziki olay ve olguya "Tehlike" adı verilir. Doğru cevap B'dir.

toplumu en çok tehdit eden afet tehlikeleri;

• Savaş ve düşman saldırıları,
• Deprem,
• Sel ve taşkınlar,
• KBRN saldırı veya kazaları,
• Tsunami,
• Orman Yangınları,
• Yoğun Kar Yağışı,
• Buzlanma,
• Hava Kirliliği,
• Çığ,
• Heyelan,
• Kaya Düşmesi,
• Bulaşıcı Hastalıklar,
• Kuraklık,
• Terör olayları,
• Endüstriyel kazalar

Doğru cevap A'dır.

Oluşturulan tehlike haberlerinin tehdit altındaki halka, yerel ve merkezi otoriteye hızlı ve güvenli bir şekilde yayılması ikinci aşamadır. Doğru cevap D'dir.

Tehlikenin savuşturulması: Tehlikeyi haber alan insanlar kendilerini, diğer canlıları ve mallarını korumak için çeşitli tedbirler alırlar. Örneğin düşman hava saldırıları için sığınaklara girilir, tahliye ve seyrekleştirme yapılır. Sel ve tsunami tehlikesine karşı dere yatakları ve deniz kıyıları boşaltılıp yüksek yerlere çıkılır. Doğru cevap E'dir.

Gelmekte olan tehlike veya tehdidin, kaynağı, yeri, zamanı, şiddeti veya büyüklüğü, olasılığı, muhtemel etkileri belirlenerek, resmî kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan duyurulara "erken uyarı" adı verilir. Doğru cevap A'dır.

Belirli bir tehlike veya tehdidin algılanması, değerlendirilmesi, ilgililere ulaştırılarak halka zamanında bilgi verilmesi amacıyla kurulmuş olan sisteme erken uyarı sistemi adı verilir. Doğru cevap C'dir.

Verilen bilgi insanların öğrenmek istediği ve ihtiyacı olan bilgi olmalıdır.

Verilen bilgileri toplumun her kesimi doğru ve aynı şekilde algılayabilmeli.

Bilgi hedef kitleye olması gereken zamanda ulaştırılabilmeli.

Yapılan tavsiye ve uyarılar toplumun her kesimi tarafından ciddiye alınmalı. Doğru cevap B'dir.

Ülkemizde nükleer ve radyolojik kaza ve tehlikeleri için sorumlu kurum Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)'dir. Doğru cevap A'dır.

Taktik haberleşme, afet sırasında, felaket bölgesinde idari birimlerle operasyonel birimlerin kendi aralarında veya birbirleriyle aralarındaki orta ve kısa mesafede yapılan bölgesel haberleşmeyi kapsamaktadır. Genellikle VHF (çok yüksek frekans) ve UHF ( ultra yüksek frekans) bantlarındaki çeşitli teknolojilerde üretilmiş telsiz haberleşmesini kapsamaktadır. Doğru cevap E'dir.

Hava saldırısı ihtimali olduğunu işaret eden sarı ikaz, 3 dakika süreli düz siren sesi
ile duyurulur. Kapalı alanda bulunanlar; bina içindeki gaz, elektrik, su ana anahtarları kapatılmalıdır. Yanan ocak, soba gibi şeyler söndürülmelidir. Açık kapı ve pencereler kapatılıp, perdeler çekilmelidir. Sığınak veya sığınma yeri hazır bulundurulmalıdır. Kapalı kaplar içindeki yiyecek ve içecekler sığınağa/sığınma yerine götürülmelidir. Doğru cevap D'dir.