AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME

Haberleşme sistemleri telli veya telsiz haberleşmesi şeklinde iki grupta incelenebilir; A. Telli Sistemler: •Telli Karasal Sistemler (Analog, Dijital) • Internet Sistemleri (IP, Fram Relay, Wriless, ADSL) B. Telsiz Sistemleri: • Telsiz Sistemleri (Analog-VHF, UHF, HF-, Dijital/Trunk-Tetra, Apko        25 vb) • Uydu Sistemleri (VSAT, Unicast, Broadcast, Multicast Sistemler) • GSM Sistemleri (Mobil Telefon Altyapıları).

Çözüm: HF: 1,6-30 MHz arasında frekans bandını, çok farklı dalga boylarında yayın yapılan, yani yüksek frekans bandını oluşturur. VHF: 30-300 MHz arasında 2 metre dalga boyunda yayın yapılan banttır. UHF: 300MHz-3Ghz arasında 70 cm dalga boyunda yayın yapılan banttır. Duplexer: Farklı frekanstaki alıcı ve vericilerin değişik RF sinyallerinin birbirini en az zayıflatacak ve etkileyecek biçimde ortak bir anten kullanmasına imkân veren telsiz rölelerinde kullanılan cihazdır. Hertz: Frekans birimidir. 1 Hertz dakikada bir titreşim sayısı demektir.

Teknik kısaltmalar aşağıdaki gibi belirlenmiştir: Topraklama/Şase GND; Sigorta FUSE; Alternatif Şebeke Voltajı AC 220 V; Akım A-Amp.; Dijital (Sayısal Telsiz) DMR; Frekans Hz-Mhz; Şebeke/Giriş Voltajı Input Voltage  220 V AC;  Doğru Akım/Çıkış Voltajı Output Voltage.

HF olarak adlandırılan (High Frequency)              radyo dalgaları, amatör telsizcilikte 1,8 MHz ile 30 MHz arasını kullanır. Bu dalgaların en önemli özelliği, gök dalgaları dediğimiz yayılımı kullanarak binlerce kilometre uzaklıktaki istasyonlar ile iletişim sağlayabilmesidir. Yeryüzünden 40-500 km uzaklıkta bulunan iyonosfer tabakası, bir ayna görevi görerek HF dalgasının yayılımını sağlar.

Telsiz Genel Konuşma Kuralları • Görüşmeye başlamadan önce kullanacağınız kanalda görüşme olmamalıdır, • Konuşmalar kısa, net, öz ve anlaşılır olmalı; uzun süreli konuşmalardan kaçınılmalıdır, • Anlaşılmasını kolaylaştırmak için kısa kodlamalar yapılabilir. Örneğin; Charlie, Tango - Alfa - İstanbul - Ankara - Van - Muş vb. • Telsiz çağrısı, önce karşı tarafın telsiz kodu sonra kendi telsiz kodumuz söylenerek yapılmalıdır, Görüşme bitimlerinde mutlaka TAMAM veya ANLAŞILDI ifadeleri kullanılmalıdır, • Ağabey, abla, dayı, açık isim, telefon numarası ve gizlilik taşıyan konuşmalar yapılmamalıdır, • Telsizlerde hakaret edici, argo ve gayri ahlaki konuşmalar yapılmamalıdır, • Gereksiz yere konuşulmamalıdır.

A Alfa; B Bravo; C Charlie; D Delta; E Echo; F Foxtrot; G Golf; H Hotel; I India; J Juliet; K Kilo; L Lima; M Mike; N November; O Oscar; P Papa; Q Quebec; R Romeo; S Sierra; T Tango; U Uniform; V Victor; W Whisky; X X-ray; Y Yankee; Z Zulu.

HF/SSB Telsiz Sistemlerinin Avantajları • Sabit ve mobil birimlerin kısa ya da uzak mesafeler içerisinde herhangi bir röle istasyonuna ihtiyaç duymadan ve yeryüzü şekillerinden bağımsız olarak birbiriyle görüşebileceği en uygun haberleşme sistemidir, • İlk kurulum      maliyeti dışında herhangi bir işletim maliyeti yoktur, • Araçlarda kullanılabilecek şekilde mobil sistemler mevcuttur.

Mobil (Araç)  HF Telsizler Söz konusu sistemler, afet haberleşme araçlarında mobil haberleşmeyi (hareket halinde telsiz haberleşmesini) sağlamak için tasarlanmıştır. Araç Sistem Parçaları:  • El seti • Telsiz ana ünitesi (RF Unit) • Besleme Ünitesi • Mobil anten.

DMR Sistemin Eski Klasik Analog Tip Sistemlere Göre Avantajları • Dijital telsizlerde(seçilen cihazın özelliğine göre) telsiz rölesinin kapsama alanında ses, kısa mesaj gönderim ve alma, titreşimle bildirim, GPS küresel yer belirleme yapılabilmektedir. • Tüm gelen ve giden çağrılar, mesajlar ana kontrol merkezinde ve ekranlı GPS modülü olan terminallerde (cep telefonu mantığında) kayıtlı olarak görülebilir. • Dijital telsizlerde temiz ve net ses haberleşmesi yapılabilmektedir. Özellikle aktarıcı röle sistemleri atmosferik karıştırıcı, parazit ve gürültü yapıcı elektronik sinyalleri engelleyici yapıya sahiptir. •Dijital  röle sistemleri  analog  tip mevcut telsiz sistemlerini de, içindeki analog telsiz kartları üzerinden kullanabilme imkânı vermektedir. • Dijital aktarıcı röleler, özellikle cihaz üzerindeki internet bağlantı giriş portları sayesinde  (bölge merkezlerine / kamp alanlarına kurulacak aynı telsiz sistem üzerinden) uzak mesafeler arası telsiz görüşmesi yapabilmektedir. • Cihazlar üzerinden telsiz telefon     bağlantısı yapılarak oluşturulan gruplara/ekiplere genel ve seçmeli çağrı yapılabilmektedir.

Birkaç Q Kodu Örneği • QRZ Beni kim çağırıyor? Seni..... çağırıyor. • QSB Sinyalim zayıflıyor mu? (Fading). Sinyaliniz zayıflıyor.(Fading’e maruz kalıyor.) • QSK Sinyallerin arasından beni duyabiliyor musunuz? Sinyallerin arasından seni duyabiliyorum. • QSL Alındıyı teyit eder misiniz? Alındıyı teyit ediyorum / edeceğim. • QTH Mevkin neresi? Mevkim.......’dır. • QTR Doğru saat kaçtır? Saat..:..dır. • QRX Meşgülmüsün? Meşgulüm.

Haberleşme sistemleri telli veya telsiz haberleşmesi şeklinde iki grupta incelenebilir; A. Telli Sistemler: • Telli Karasal Sistemler (Analog, Dijital) • Internet Sistemleri (IP, Fram Relay, Wriless, ADSL) B. Telsiz Sistemleri: • Telsiz Sistemleri (Analog-VHF, UHF, HF-, Dijital/Trunk-Tetra, Apko 25 vb) • Uydu Sistemleri (VSAT, Unicast, Broadcast, Multicast Sistemler) • GSM Sistemleri ( Mobil Telefon Altyapıları)

Telsiz haberleşmesi, elektromanyetik dalgalar yardımıyla ses, resim vb. bilgilerin bir noktadan diğerine gönderilmesi işlemine verilen genel tanımdır. Telsiz, kara, hava ve deniz ulaşımında kullanılmaktadır.Telsiz haberleşmesi çalışma frekanslarına göre HF, VHF, UHF olmak üzere üç çeşittir. Telsiz cihazlarının kullanılacağı arazi şekilleri ve haberleşme mesafesi, frekans bantlarının seçiminde etkili olmaktadır. Buna göre, VHF bandında çalışan bir telsiz sisteminde haberleşme mesafesi birkaç km ile sınırlıyken HF bandında kıtalararası haberleşmeden bahsetmek mümkündür. DMR sistemi ise network tabanlı olarak çalışmaktadır. Telsiz cihazları; telsizin kendisi, besleme ünitesi, anten, anten kablosu ve mikrofon gibi bazı parçalardan oluşur. Telsiz cihazının çalışması için gerekli elektrik enerjisini sağlayan besleme üniteleri, el cihazlarında doldurulabilir. Ni-Cd / Li-ion pillerden oluşan batarya bloğudur.

E Edrine olarak kodlanır. Diğer ifadeler doğrudur

Anten Tuner Telsiz cihazı ile kablo ve antenin bütünleşik şekilde empedansını denkleştirmek için kullanılan ve içindeki bobin ve kondansatörün bağlanış şekline göre adlar verilen cihazdır.

HF telsizler, genellikle 1,6-30 MHz frekans aralığını kapsar. Temelde 3000 km ve daha uzak mesafe haberleşme için kullanılabilir. Dağlar, binalar gibi engeller uzak mesafe haberleşmesinde küçük etkiler yaratır. HF telsiz dalgaları, aynı zamanda 3 değişik şekilde yayılır: 1. Yer Dalgası: Yer dalgaları, kısa mesafelerde yer yüzeyi etrafında yol kat eder. Tipik olarak yer yüzeyinde 100 km kadar, deniz üzerinde 300 km kadar yayılır. 2. Direkt Dalga: Direk dalgalar, göndericiden alıcıya doğru, görüş çizgisinde yol kat eder. Örneğin yer istasyonundan yakın mesafede seyir eden bir uçağa gönderilen sinyal. 3. Hava Dalgası: Bu dalga, HF yayınının en önemli dalgasıdır. Radyo sinyalleri havaya doğru gönderilir ve iyonosfer tabakasından yeryüzünde uzun mesafedeki alıcıya doğru yansıtır. İyonosferin yansıtma özelliği gün boyunca, mevsimden mevsime ve senelik olarak değişir.

HF/SSB Telsiz Sistemlerinin Avantajları • Sabit ve mobil birimlerin kısa ya da uzak mesafeler içerisinde herhangi bir röle istasyonuna ihtiyaç duymadan ve yeryüzü şekillerinden bağımsız olarak birbiriyle görüşebileceği en uygun haberleşme sistemidir, • İlk kurulum maliyeti dışında herhangi bir işletim maliyeti yoktur, • Araçlarda kullanılabilecek şekilde mobil sistemler mevcuttur, • Diğer sistemlere kıyasla daha az bakım gerektirir ve dayanıklıdır, • HF/SSB haberleşmesinin ana problemi olarak nitelendirilen frekans tespiti problemi, son teknolojik gelişmeler sayesinde çözülmüştür, • Kaliteli bir ses haberleşmesinin yanı sıra data ve faks haberleşmesi yapılabilir, • Modern cep ve araç telefonu ağına benzer bir haberleşme ağı, HF/SSB cihazları tarafından oluşturulabilir, • Ek donanımlar –modemler- yardımıyla internet ve PSTN santrallerine erişim sağlanabilir, • HF/SSB ve VHF-UHF haberleşme sistemleri arasında arayüzler sayesinde bağlantı sağlanabilir. HF/SSB Telsiz Sistemlerinin Dezavantajları • Atmosferik gürültü ve ses sinyalindeki kararsız değişmeler, iletişimin kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir, • Sistemin kullanılacağı ülkelerde yetkili kurumlardan frekans tahsisi ve kullanım lisansı gerektirir, • Etkin kullanımı için tam zamanlı çalışabilecek operatörlere ihtiyaç vardır, • Sistemi tüm fonksiyonlarıyla kullanabilmek için kullanıcı personelin eğitilmesi gerekir, • Görüşmeler üçüncü şahıslar tarafından izlenebilir ve görüşmeler süresince kolaylıkla araya girilebilir, • İletişim ağına sınırlı sayıda kullanıcı dâhil edilebilir, • Gerektiği şekilde kurulmadığı takdirde (yetersiz toprak hattı, kısa devreler vs.) diğer elektronik cihazlar tarafından üretilen elektromanyetik parazitlere maruz kalır, • Solar aktiviteye bağlı olarak günün değişik vakitlerinde iletişim kalitesi değişir.

Kısa mesafeli telsiz haberleşmesi VHF veya UHF bantlarında yapılır. VHF, Very High Frequency (Çok Yüksek Frekans) anlamına gelmekte olup 30-300Mhz arası frekans bandını; UHF, Ultra High Frequency (Ultra Yüksek Frekans) anlamına gelmekte olup 300Mhz-3Ghz frekans bandını kapsamaktadır. VHF sisteminde 2 tip haberleşme yapılmaktadır: 1. Dupleks Haberleşme (Röle Haberleşmesi): Dupleks çalışmada telsizler, alma ve gönderme işlemlerini farklı frekanslar üzerinden yaptıklarından sistemde iki taraflı telefon görüşmesi şeklinde görüşme gerçekleşebilir. Tam dupleks ve yarı dupleks olmak üzere iki çeşit dupleks çalışma yöntemi vardır. Tam dupleks çalışan bir sistemde, sistemdeki tüm birimler aynı anda alma ve gönderme yapma özelliğine sahiptir. Yarı dupleks çalışan bir sistemde ise yalnızca tekrarlayıcı telsiz bu özelliğe sahiptir; diğer telsizler aynı anda alma ve gönderme yapamaz. 2. Simpleks Haberleşme: Simpleks çalışmada, sistemdeki tüm birimler alma ve gönderme işlemlerini tek bir frekans üzerinden yaparlar. Telsizin alma sırasında göndermeci, gönderme sırasında ise almacı pasif konuma geçer. Yakın mesafe haberleşme amacıyla kullanılır.

Dijital Telsiz Teknolojisi (DMR) Sistemin Eski Klasik Analog Tip Sistemlere Göre Avantajları • Dijital telsizlerde (seçilen cihazın özelliğine göre) telsiz rölesinin kapsama alanında ses, kısa mesaj gönderim ve alma, titreşimle bildirim, GPS küresel yer belirleme yapılabilmektedir. • Tüm gelen ve giden çağrılar, mesajlar ana kontrol merkezinde ve ekranlı GPS modülü olan terminallerde (cep telefonu mantığında) kayıtlı olarak görülebilir. • Dijital telsizlerde temiz ve net ses haberleşmesi yapılabilmektedir. Özellikle aktarıcı röle sistemleri atmosferik karıştırıcı, parazit ve gürültü yapıcı elektronik sinyalleri engelleyici yapıya sahiptir. • Dijital röle sistemleri analog tip mevcut telsiz sistemlerini de, içindeki analog telsiz kartları üzerinden kullanabilme imkânı vermektedir. • Dijital aktarıcı röleler, özellikle cihaz üzerindeki internet bağlantı giriş portları sayesinde (bölge merkezlerine / kamp alanlarına kurulacak aynı telsiz sistem üzerinden) uzak mesafeler arası telsiz görüşmesi yapabilmektedir. • Cihazlar üzerinden telsiz telefon bağlantısı yapılarak oluşturulan gruplara/ekiplere genel ve seçmeli çağrı yapılabilmektedir. • Ana haberleşme merkezi kontrol bilgisayarı üzerinden sisteme ait yazılım üzerinden tüm sistem kullanıcısı kişi/ grup/ araçlar (röle kapsama alanı dâhilinde) GPS takibi yapılarak anlık konuşma, mesaj gönderme, yönlendirme yapılabilmektedir. Dezavantajları • Sistemin herhangi bir bölgeye konuşlandırılabilmesi için ihtiyaçlar ve kısıtlamalar ile ilgili ciddi bir çalışmaya ihtiyaç duyulur. Dolayısıyla teknik bir personel tarafından kurulması gerekmektedir. • İletişim süresi, batarya ömrü ile paralel olarak sınırlıdır. • Kullanıldığı alanın, yeryüzü şekillerine bağımlılığı söz konusudur. • Kanal, üçüncü kişiler tarafından kolaylıkla dinlenebilir ve müdahale edilebilir. • Doğru olmayan noktaya yerleştirilen röleler, iletişim ağının kullanılabilirliğini büyük ölçüde kısıtlar. • El telsizleri, fiziki yapılarının küçük olması nedeni ile sıklıkla çalınabilir ve kaybolabilir. • Diğer elektronik cihazların yaymış olduğu elektromagnetik dalgalar tarafından kolaylıkla enterferans (olumsuz yönde etkilenme) oluşabilir.

QRZ Beni kim çağırıyor? Seni ..... çağırıyor. • QSB Sinyalim zayıflıyor mu? (Fading). Sinyaliniz zayıflıyor.(Fading’e maruz kalıyor.) • QSK Sinyallerin arasından beni duyabiliyor musunuz? Sinyallerin arasından seni duyabiliyorum. • QSL Alındıyı teyit eder misiniz? Alındıyı teyit ediyorum/edeceğim. • QTH Mevkin neresi? Mevkim .......’dır. • QTR Doğru saat kaçtır? Saat ..:.. dır. • QRX Meşgül müsün? Meşgulüm.