AFET BİLGİ SİSTEMLERİ VE HABERLEŞME

Tanım ve Planlama Aşaması

Tanım aşamasında, afet olmadan araştırmalar yürütülerek toplanılan bilgiler ışığında planlar yapılmaktadır. Olması muhtemel afet ve etkileyeceği ortamın beşeri ve fiziki özellikleriyle ilgili bilgiler toplanmaktadır.

Hazırlık Aşaması

Afet sırasında ihtiyaç duyulacak hazırlıkların yapıldığı aşamadır. Bu aşamadan önce riskler tespit edilmeli, güçlendirmeler yapılmalıdır. Bu aşamada afet senaryoları üzerinde düşünülerek ortaya çıkacak tüm ihtiyaçlara önceden cevap verilir. Tüm ekip, altyapı ve teknolojiler olası bir afet anında devreye konulmak üzere hazırlanır.

İyileştirme Aşaması

Bu aşama ilk müdahale yapıldıktan sonra zararların telafi edilme aşamasıdır. Afetten sonra oluşan kurtarma, ilk yardim müdahaleleri, barınma, yiyecek gibi acil ihtiyaçlara cevap verildikten sonra iyileştirme süreci devreye girmektedir.

VERİ NEDİR?

Düşündüğünüz yazılım, veri, donanım gibi bilişim yapı taşlarını paylaşınız ve hangi aşamalarda faydalı olacaklarını belirtin.

Veri, bilgisayar tarafından işlenen ya da bilgisayara kaydedilen bilgidir. Bu bilgi yazı, resim, video, yazılım gibi farklı formatlarda olabilir. Veriler bilgisayarın işlemcisi tarafından işlenebilir ya da bilgisayarın sabit diskinde tutulabilir.

Bilgi sistemleri (İng. information systems) araştırma, planlama ve yönetimdeki karar verme yeteneklerini artırmak amacıyla çeşitli kaynaklardan gelen veya toplanan verileri işleyerek bilgi haline çeviren ve bilgisayar ortamında erişime sunan sistemler (AFAD).

Afet bilgi sistemlerinin karşı karşıya olduğu güçlükler başlıca iki engelden kaynaklanmaktadır. Bunlar karar vericilerin afet bölgesine erişiminin olmaması ve bağımsız olarak karar veren çoklu organizasyonlar arasında koordinasyonun olmamasıdır.

Coğrafi Bilgi Teknolojileri

Coğrafya, bir mekân bilimidir ve mekân ile insan arasındaki ilişkileri inceler. Coğrafi bilgi yeryüzü üzerindeki doğal ve yapay detaylara ilişkin, belli bir referans sistemindeki konum koordinatları ile ifade edilen mekânsal veriler ve bunlara ait tanımsal verilerden oluşur. Nesneye ait 3 temel bileşenden oluşmaktadır:

Konum Bilgisi: Nesnenin belli bir projeksiyon ve referans sitemine göre konumlanmış olduğu koordinatlardır.

Öznitelik Bilgisi: Coğrafi nesneye ait fiziki olarak var olmayan ve ölçülemeyen sözel bilgidir.

Topoloji Bilgisi: Nesnenin diğer nesnelerle olan mek nsal ilişkisinin tanımlanmasıdır. Bir nesnediğerinin ne kadar kuzeyinde, güneyinde, batısında, doğusunda, üstünde, altında, içinde, dışında vb. soruların cevabıdır.

Harita web sunucularından görüntü ya da veri alabilmek için Web Harita Servisi (WMS: Web Mapping Service) isimli web servisi kullanılır.

Afet bilgi sistemleri afetin önlenmesi, afete hazırlık, afetin etkilerinden kurtulmayı içeren tüm bilgilerin yönetimini kapsar. Bu süreçlere gerçek
zamanlı veri toplama, veri analizi, veri paylaşımı ve görüntüleme örnek olarak verilebilir. Doğru cevap C'dir.

Afet toplumun tamamı veya belli kesimleri için fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, normal hayatı ve insan faaliyetlerini durduran
veya kesintiye uğratan, etkilenen toplumun baş etme kapasitesinin yeterli olmadığı doğa, teknoloji veya insan kaynaklı olaydır. Doğru cevap A'dır.

1. Kuraklık
2. Kıtlık
3. Böcek istilası
4. Göç
5. Biyolojik kazalar gibi afetler doğrudan yıkıma sebep olmaz, yani yıkıcı özellikleri yoktur. Doğru cevap B'dir.

Müdahale Aşaması; Afetin meydana gelmesi durumunda yapılacak ilk müdahaleleri kapsayan aşamadır. Bu aşamada Tanım, Planlama, Zarar Azaltma ve Hazırlık aşamasında toplanılan bilgiler ve kurulan altyapıların afet anında etkili bir şekilde kullanılması önemlidir. Doğru cevap D'dir.

İyileştirme aşamasında yapılacaklara birkaç örnek insanlara psikolojik destek verilmesi, kimsesiz kalan çocuk ve yaşlıların sosyal kurumlara yerleştirilmesi, hasarların tespiti, enkazların kaldırılması, yapıların onarılması olarak verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Veri, bilgisayar tarafından işlenen ya da bilgisayara kaydedilen bilgidir. Doğru cevap D'dir.

Verinin işlenmesiyle elde edilen çıktı bilgidir. Doğru cevap A'dır.

Afet bilgi sistemi (İng. disaster information system) afetlerin her safhasında can kaybını ve ekonomik kayıpları en aza indirmek için konuyla
ilgili veriler ve bilginin eş güdüm içinde zamanında sağlandığı ve değişiminin sanal bir ağ ortamında kolaylıkla yapılabildiği bütünleşik ve teknolojik sistemdir. Doğru cevap B'dir.

Afet yönetiminde bilgi sistemlerinin temel bileşenleri olarak şunlar listelenebilir:
• Sistem donanımları,
• Sunucular,
• Yedekleme üniteleri,
• Ağ altyapısı,
• Masaüstü ve dizüstü bilgisayarlar,
• Mobil cihazlar,
• Sistem Yazılımları,
• Veritabanları,
• İşletim yazılımları,
• Güvenlik yazılımları,
• Uygulama yazılımları,
• Analiz yazılımları,
• Haberleşme ve veri aktarım sistemleri,
• Kablolu iletişim,
• Kablosuz iletişim,
• Uydu iletişim sistemleri,
• Mobil iletişim araçları ve cihazları,
• Erken uyarı sistemleri,
• İkaz alarm sistemleri. Doğru cevap E'dir.

Nesneye ait 3 temel bileşenden oluşmaktadır:
• Konum Bilgisi: Nesnenin belli bir projeksiyon ve referans sitemine göre konumlanmış olduğu koordinatlardır.
• Öznitelik Bilgisi: Coğrafi nesneye ait fiziki olarak var olmayan ve ölçülemeyen sözel bilgidir.
• Topoloji Bilgisi: Nesnenin diğer nesnelerle olan mekânsal ilişkisinin tanımlanmasıdır. Bir nesne
diğerinin ne kadar kuzeyinde, güneyinde, batısında, doğusunda, üstünde, altında, içinde, dışında vb. soruların cevabıdır. Doğru cevap C'dir.

2

İyileştirme Aşaması