AFET, ACİL DURUM VE ENDÜSTRİYEL KAZALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

İtfaiyeler afet ve acil durumlarda tartışmasız
en büyük pay ve önem taşıyan birimlerdir. İtfaiye çalışanları yangına, trafik kazalarına, deprem,
göçük ve patlama sonucu oluşan tahribatlara, su
baskınına, intihar vakalarına, göçüğe, suda boğulmalara, metan gazı dolu kuyulardaki boğulmalara,
mahsur kalan ya da sıkışan insan ve hayvanlara ve
benzeri her türlü arama kurtarma gerektiren afet
ve acil durumlara müdahâle etmektedirler. Bu
müdahâlelerde en büyük faktör şüphesiz insan
gücü olan itfaiyecilerdir. İtfaiyecilik mesleğinde görülen kaza ve meslek hastalıklarının ayrıntılı bir şekilde ele alınması gerekir. Arama kurtarma ve diğer
kritik birçok faaliyette bulunan itfaiyeciler iş sağlığı
ve güvenliği açısından değerlendirilmeli ve ruhsal
fiziksel olarak her zaman hazır durumda olmaları
için eğitilmeli ve tatbikatlarla desteklenmelidir.

Yüksek risk
taşıyan itfaiyecilik mesleğinde, belirlenen ön şartlara sahip kişiler bu göreve seçilebilmesi gerekir. Bunun için,
bir itfaiyeci en az aşağıda verilen şartlara sahip olması gerekir (İnce, 2016);
• İtfaiyeci öncelikle fiziksel ve sağlık açısından bu mesleğe elverişli şartlara sahip olarak seçilmelidir.
• İtfaiyecilere iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmelidir.
• İtfaiyeci mesleğe başlamadan önce mesleki yeterliliği sağlayacak İtfaiyeci Temel Eğitimini başarıyla tamamlamalıdır. Örnek olarak İtfaiyeci Solunum Cihazı (SCBA) kullanabilme yeterliliği eğitimini başarıyla tamamlamalı ve bu eğitim en az üç yılda bir tekrarlanmalıdır.
• İtfaiyeci kullanacağı araç ve ekipman için yeterli eğitimi başarıyla tamamlamalıdır. Bu konudaki mesleki yeterlilik eğitimlerini başarıyla geçmeleri gerekir.

Yangın söndürme için yanmayı oluşturan ve yangın üçgeni olarak bilinen oksijen, yanıcı madde ve ısı
unsurlarından en az bir tanesi saf dışı edilerek gerçekleştirilir. Buna göre; soğutarak söndürme, havayı kesme,
yanıcı maddeyi ortadan kaldırma ve zincirleme reaksiyonu engelleme şeklinde dört söndürme yönteminden
biri veya birkaçı yangında uygulanabilmektedir. Kontrol dışına çıkan yanmalar sonucu oluşan yangınların
durdurulması işlemine söndürme denir. Yangının söndürülmesinde yanıcı madde ortadan kaldırılırsa yangın
etkin şekilde söndürülür. Bunun için yanıcı maddeyi ısıdan ayırma, ara boşluğu meydana getirme veya sıvı
ya da gaz yakıtın akışını durdurma gibi yöntemler uygulanır. Diğer bir yöntem ise yakıt tükeninceye kadar
yangının kontrollü olarak sürmesine izin verilmesidir. Yangına müdahâle stratejisi ölçme ve değerlendirme,
hayat kurtarma, havalandırma, sıçrama ve yayılmayı önleme, yangını kontrol altına alma, eşya koruma ve mal
güvenliği şeklindedir. Bodrum veya kapalı mekân yangınlarında müdahâle şekli bilgi alma, müdahâle yolları
belirleme, uygun söndürücü malzeme tespiti yapma gibi hazırlıklı müdahâle tarzında olmalıdır

2006’da Resmî Gazete’de yayımlanan Belediye
İtfaiye Yönetmeliği’ne göre itfaiye teşkilatının görevleri şu şekilde tanımlanmaktadır:“
a) Her türlü kaza, çökme, patlama, mahsur kalma ve benzeri durumlarda teknik kurtarma
gerektiren olaylara müdahâle etmek ve ilk
yardım hizmetlerini yürütmek; arazide, su
üstü ve su altında her türlü arama ve kurtarma çalışmalarını yapmak,
b) Su baskınlarına müdahâle etmek,
c) Doğal afetler ve olağanüstü durumlarda kurtarma çalışmalarına katılmak,
d) 12/6/2002 tarihli ve 2002/4390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan,
Binaların Yangından Korunması Hakkında
Yönetmelik ile verilen görevleri yapmak,
e) 5/6/1964 tarihli ve 6/3150 sayılı Bakanlar
Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Sivil
Savunma ile İlgili Şahsi Mükellefiyet, Tahliye
ve Seyrekleştirme, Planlama ve Diğer Hizmetler Tüzüğü gereğince kurulan itfaiye servisi mükelleflerini eğitmek, nükleer, biyolojik,
kimyasal (NBC) maddeleri ile kirlenmelerde
arıtma işlemlerine yardımcı olmak,
f) Halkı, kurum ve kuruluşları itfaiye hizmetleri ile ilgili olarak bilgilendirmek, alınacak
önlemler konusunda eğitmek ve bu konuda
tatbikatlar yapmak,
g) Kamu ve özel kuruluşlara ait itfaiye birimleri ile gönüllü itfaiye personelinin eğitim ve
yetiştirilmesine yardım etmek; bunların bina,
araç-gereç ve donanımının itfaiye standartlarına uygunluğunu denetlemek ve bu birimlere
yangın yeterlilik belgesi vermek ve gerektiğinde bu birimlerle işbirliği yapmak,
h) Belediye sınırları dışındaki olaylara müdahâle
etmek,
i) Belediye sınırları içinde bacaları belediye
meclisince tespit edilecek ücret karşılığında
temizlemek veya temizlettirmek ve bacaları
yangına karşı önlemler yönünden denetlemek,
j) Talep edilmesi hâlinde orman yangınlarının
söndürülmesi çalışmalarına katılmak,
k) İmar planlarına göre parlayıcı, patlayıcı ve
yanıcı madde depolama yerlerini tespit etmek,
l) İşyeri, eğlence yeri, fabrika ve sanayi kuruluşlarını yangına karşı önlemler yönünden
denetlemek, bu konularda mevzuatın öngördüğü izin ve ruhsatları vermek,
m) Belediye başkanının verdiği diğer görevleri
yapmak.”

Risk ve tehlikelerin tamamıyla ortadan kaldırılması mümkün
olmadığı itfaiye hizmetleri en riskli meslekler içerisinde yer almaktadır. İtfaiye hizmetlerinde en kritik ve
riskli faaliyetler ise olaylara müdahâle esnasında meydana gelmektedir. Bu olaylara müdahâle faaliyetleri
içinde en riskli olanı ise tehlikeli madde olaylarına müdahâle faaliyetleridir.

Yangın yerinde bulunanları ve itfaiyecileri tehdit eden çeşitli ve büyük tehlikeler meydana gelir.
İtfaiyeciliği en riskli ve stresli meslek haline getiren
çeşitli tehlikeler vardır. Yangın yerindeki tehlikeler
yanıcı madde özelliğine ve yangın çıkan ortamın
şartlarına bağlı olarak değişebilmektedir (Türker,
2009). Ancak genel olarak tehlikeler;
• Yangının Büyüme Hızı,
• Yüksek Sıcaklık Tehlikesi,
• Gazların Oluşturduğu Tehlikeler,
• Patlama Tehlikesi,
• Çökme Tehlikesi,
• Elektrik Tehlikesi,
• Kimyasal Tehlike
şeklinde sıralanabilmektedir.

1. Grup gazlar: İnsan vücudundan oksijeni alarak boğulmaya neden olurlar. Karbondioksit, metan, etan, propan boğucu gazlardır.

iii. Mevzuat bilgisi:
a) İş Kanunu, Devlet Memurları Kanunu
ve benzeri
b) Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik, İs Yeri Açma, İtfaiye
Yönetmeliği gibi Yönetmelikler,
c) Disiplin Mevzuatları,
d) Harita ve adres bilgisi.

vi. Yangın sonrasında:
a) Yangın yerinin incelenmesi,
b) Yangın yerinin teslimi,
c) Yangın yerinden ayrılış,
d) Araçların bakımı ve yangına hazır hâle
getirilmesi,
e) Yangın raporunun düzenlenmesi ve
benzeri

Kalp hastalıkları itfaiyecilikte görülen hastalıklarda birinci sırayı almaktadır. Ülkemizde yetişkin nüfustaki ölüm nedenlerinin başında Koroner
Arter Hastalığı (KAH) gelmektedir. İtfaiyeciler
gerek çalışma ortamından kaynaklanan stres, gerekse meslekteki fiziksel aktivitenin yoğunluğu
dolayısıyla KAH hastalıklarına yakalanma riskinin fazla olduğu bir meslek grubu çalışanları olarak kabul edilmektedir.

İtfaiyeci Solunum Cihazı (SCBA) kullanabilme yeterliliği eğitimini başarıyla tamamlamalı ve bu eğitim en az üç yılda bir tekrarlanmalıdır.

Borçlar Kanunu’nun 417’nci maddesinde

Belediye sınırları dışındaki olaylara müdahâle etmemek

ATEX ve diğer patlamalardan korunulması ve diğer birçok tehlikeli müdahâle faaliyetleri için iş sağlığı ve güvenliği konusunda özenle eğitim alması ve çalışma hayatına yansıtılması gerekir

kalp krizine maruz kalma

Duman içerisinde bulunan zehirli gazların solunması

bir dakika dayanabilir

Rahat nefes alabilmeleri için yatırılmalı, kolu ve yakası gevşetilmemelidir

Karpit

Tabyalama