AFET, ACİL DURUM VE ENDÜSTRİYEL KAZALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Ölçeğine bağlı olarak bütün acil durum olaylarında, yerel, ulusal ya da uluslararası seviyede kurumsal işbirliği gereklidir. Bir felaket bölgesindeki gerçek durum hakkındaki anlık bilgi eksikliği ve ortaya çıkan olayların öngörülemezliği afet ve acil durum müdahâle işinin doğal parçalarıdır. Bununla birlikte, zayıf iş birliği ya da otoriteler ile görev yapan diğer çalışan gruplar arasındaki iş birliği eksikliği, afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin sağlık ve güvenlik riskinin seviyesini artıracaktır.

Kötü yönetim;

Hazırlık planı,

Belirli bir olayda görev yapan acil müdahâle ekiplerinin koordinasyonun, görev tanımlarının, kul- lanacakları farklı iletişim sisteminin ya da anlayabilecekleri lisanın,

Olayın öncesinde, esnasında ve sonrasında bilgi ve haberleşme,

Kişisel koruyucu ekipman ve kıyafetlerin,

Eğitimin,

Olay sonrası desteğin,

eksikliğine, yetersizliğine ya da uygunsuzluğuna neden olur.

Afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin karşı- laşılabileceği kas-iskelet sistemi yaralanma ve rahat- sızlıklarına yol açabilecek risk faktörleri aşağıdaki gibi tanımlanabilir:

Hastaların, ölülerin ve nesnelerin (özel kurtar- ma ekipmanları, sedye, hasta kurtarma) sık- lıkla kaldırılması ve taşınmasına bağlı olarak kas-iskelet sisteminin aşırı zorlanması ve hatalı duruş pozisyonunda uzun süreli kalma,

Ağır koruyucu ekipmanın taşınması,

Aşırı zaman baskısı altında çalışma,

Felaketlere maruz kalmaktan (travma son- rası stres) ve organizasyon faktörlerinden (vardiya çalışması, düzensiz ve öngörüleme- yen çalışma saatleri, uzamış müdahâleler) kaynaklanan yüksek psikolojik stres,

• Kasisli yollardaki sürüşten kaynaklanan tüm vücut sarsılmasına maruz kalma,

• Ambülans gibi araçlarda uzun süreli hareketsiz eylemdir.

Teşhis ve İstatiksel Akıl Rahatsızlıkları El Kitabı’nda (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 2013), bir olayın Travma Sonra- sı Stres Bozukluğuna (TSSB, Post Traumatic Stress Disorder, PTSD) yol açan travmatik olay olarak nitelendirilebilmesi için gereken ölçütler detaylı olarak verilmiştir. Buna göre:

• Hayati tehdit, ciddi yaralanma ya da fiziksel bütünlüğüne zarar verebilecek bir durumu kişisel olarak deneyimleme,

• Ölüme, yaralanmaya ya da başka birisinin fi- ziksel bütünlüğüne tehdite şahit olma durumu,

• Bir aile üyesinin ya da yakının beklenme- yen ölüm ya da ciddi yaralanma haberini alma durumu,

• Olayı takiben kişinin tepkisinde yoğun kor- kunun, çaresizliğin ya da şokun olduğu bir durum

travmatik olay olabilir.

Tükeniş (tükenme) iş stresine uzun süreli tepki olarak tarif edilir ve üç ana faktör tarafından karakterize edilir:

Duygusal tükenmişlik: duygusal yorgunluk, diğerleriyle temas yüzünden boş hissetme

Azalmış kişisel başarı: birinin yeteneklerinin azaldığı fikrine sahip olması

Benlik yitimi: çevreye karşı olan ilgi ve tutku kaybı

Acil müdahâle ekiplerine özgü riskler; bölgenin önemli ölçüde yıkılması, binaların ve diğer yapıların çökmesi, elektrik hatlarının yıkılması, altyapı ve iletişim hatlarının çökmesi ile ilgili olabilir. Toprak kayması ya da saldırgan hayvan tarafından ciddi yaralanma riski taşıyan kapalı alanlarda müdahâle ekiplerinin çalışması gerekebilir.

Hastane öncesi tıbbî müdahâlede ve mağdurlara yardım sağlanması sırasında afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin; kan, vücut sıvıları ve iğne batması yaralanmalarına maruz kalma riski oldukça yüksektir. Bu durumda, üç ana hastalığın bulaşma ihtimali vardır. Bunlar;

İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü (Human Immunodeficiency Virus, HIV),

Hepatit B,

Hepatit C’dir.

Afet ve acil durum müdahâle ekipleri tü- berkülozun yaygın olduğu bölgelerde oluşan felaketlerde, mağdurlarla ya da cesetlerle te- masla enfeksiyon bulaşma ihtimalini dikkate almalıdır. Tüberküloz, Asya’daki ve özellikle Afrika’daki gelişmekte olan ülkelerde en yay- gın hastalıktır. Tüberkülozun bulaşması, ceset- te kalan havanın enfekte olmuş ölünün göğüs boşluğundan boşalması ve bu havanın cesedi taşıyan kişi tarafından solunmasıyla ya da acil müdahâle ekiplerinin hapşırarak, tıksırarak, konuşarak ya da tükürerek havaya tüberküloz yayan kişiyle temas etmesiyle oluşabilir.

Tipik su aracılı hastalıklar; ishal, kolera, tifo, Hepatit A, Hepatit E, parazit hastalıkları, rotavirus ve şigelloz’dur.

İNSAN KAYNAKLI AFETLERE ÖZGÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİK RİSKLERİ

Biyoterörizmde Kullanılması Muhtemel Biyolojik Maddeler

Terörist ve Adlî Vâkâ Saldırıları

Radyasyona Maruz Kalma

Kimyasal Tehlikeler

Yangınlar

Radyasyonun afet ve acil durum müdahâle ekiplerinin sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri; bulantı ve cilt sorunları ile yanıklar, tedavisi mümkün olmayan hastalıklar (kanserin farklı türleri) ve ölüm gibi ciddi sonuçlar arasında değişkenlik gösterir.