AFET, ACİL DURUM VE ENDÜSTRİYEL KAZALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere 2006 yılında Meslekî Yeterlilik Kurumu (MYK) kurulmuştur.

Meslekî Yeterlilik Kurumu
Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek; denetim, ölçme ve değerlendirme, belgelendirme ve sertifikalandırmaya ilişkin faaliyetleri yürütmek için gerekli ulusal
yeterlilik sistemini kurmak ve işletmek üzere 2006 yılında Meslekî Yeterlilik Kurumu (MYK) kurulmuştur. “Mesleki Yeterlilik Kurumu (URL-1);
a. Ulusal meslekî yeterlilik sistemi ile ilgili yıllık gelişme planlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulamasını yapmak veya yaptırmak, denetlemek; bunlara ilişkin düzenlemeleri yapmak,
b. Standartları belirlenecek meslekleri belirlemek ve bu standartları hazırlayacak kurum
ve kuruluşları tespit etmek,
c. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na tâbi teknik ve meslekî eğitim veren yükseköğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Yükseköğretim Kurulu ile orta öğretim düzeyindeki meslekî ve teknik
eğitim veren öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Millî Eğitim Bakanlığı ile iş birliği yapmak,
ç. Ulusal meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek,
d. Ulusal meslekî yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarını ve programlarını akredite edecek kurumları belirlemek,
e. Sınav ve belgelendirme sistemi kapsamında; yeterliliği belgelendirecek yetkilendirilmiş kurumları belirlemek ve sınavlarda başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak,
f. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların sahip oldukları meslekî yeterlilik sertifikalarının doğruluğunu belirlemek,
g. Ulusal meslekî yeterlilik standartlarını dünyadaki ve teknolojideki gelişmelere uygun
olarak geliştirmek, yeterlilik standartlarını yükseltmek ve uluslararası alanda tanınmalarını sağlamak,
ğ. Meslekî alan ve sektörler arasındaki yatay ve dikey geçişler için gerekli yeterliliklerin
belirlenmesini sağlamak,
h. Diğer ülkelerdeki benzer kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak, hizmet satın almak,
projeler geliştirmek ve uygulamak, eğitim, araştırma, konferans, seminer ve yayın faaliyetlerinde bulunmak,

ı. Hayat boyu öğrenmeyi desteklemek ve teşvik etmek,
i. Faaliyet alanına giren sair her türlü çalışmayı yapmak görevlerini üstlenmiştir.”

5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu’nun ikinci maddesine göre tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mimarlık (Avrupa Birliği’nde otomatik tanınma kapsamında yer alan meslekler), mühendislik mesleği ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun’un kapsamı dışında olup bunların dışındaki tüm meslekler kapsamda yer almaktadır

Arama ve Kurtarma: Afet nedeniyle güç durumda kalmış insanların, özel olarak eğitilmiş ve donatılmış resmî veya özel ekipler tarafından aranması, bulunması ve kurtarılmasına yönelik çalışma olarak tanımlanmaktadır.

Arama Kurtarma Personeli Görev ve Sorumluluklar ile Çalışma Usul ve Esasları
Aynı Yönetmeliğin 4. bölümünde bu teknisyenlerin “Görev ve Sorumluluklar ile Çalışma Usul ve Esasları” aşağıdaki gibi beyan edilmiştir:
“Genel esaslar;
MADDE 23 – (1) Arama ve Kurtarma Teknisyenleri;
a. Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, 24 saat esasına göre, özel kıyafet ve teçhizatla donatılarak çalışır.
b. Arama ve kurtarma hizmetlerinin 7/24 kesintisiz yürütülmesinin sağlanması amacıyla
ildeki mevcut personel sayısı ve müdahâle faaliyetleri gözetilerek kural olarak 12/36
saat esasına göre çalışır. Çalışma saatleri, görev yerlerine bağlı olmaksızın, yürütülen
hizmetin özelliklerine ve ihtiyaca göre düzenlenebilir.
c. Afet ve acil durumlarda, hizmetine ihtiyaç duyulup çağrılması hâlinde mesai gözetmeden en kısa sürede göreve katılır.
ç. Görevleri ile ilgili olarak yurt içinde veya yurt dışında görevlendirilebilir.
Görevleri;
MADDE 24 –(1) Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin görevleri şunlardır:
a. Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarda görev yapmak.
b. KBRN ekibi tarafından yürütülen kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddeler ile benzeri teknolojik kirlenmelerin tespit, teşhis ve arındırma hizmetlerine katılmak.
c. Kullanım ve sorumluluğunda olan arama ve kurtarma taşıt, araç ve gereçlerinin bakımını yaparak her an göreve hazır bulundurmak.
ç. Arama ve kurtarma taşıt, araç ve gereçlerini kullanmak.
d. Temel branş olan kentsel arama ve kurtarma dışında doğada arama ve kurtarma,
suda arama ve kurtarma, köpekli arama ve kurtarma ile KBRN gibi alt branşların en az
birinde uzmanlaşmak.
e. Olay yerinde kendisinin ve birlikte çalıştığı ekip arkadaşlarının can güvenliğini koruyacak önlemler almak.
f. Beden sağlığını korumak ve geliştirmek.
g. Eğitim, tatbikat, toplantı gibi çalışmalara katılmak.
ğ. Arama ve kurtarma hizmetlerinde faaliyet gösteren kurum, kuruluş ve kişilere eğitim
vermek.
h. Olay yerinde profesyonel tıbbi desteğin olmadığı acil müdahâle gereken durumlarda
sertifikası bulunması kaydıyla ilk yardım yapmak.
ı. Ulusal ve uluslararası insani yardım faaliyetlerine katılmak.
i. Görevlere ilişkin belge ve rapor hazırlamak.
j. Başkanlıkça hazırlanacak usul ve esaslar çerçevesinde özel olarak görevlendirilmek suretiyle arama ve kurtarma alanında faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlarla ilgili izleme faaliyetleri gerçekleştirmek.
k. Amirlerince verilen arama ve kurtarma ile ilgili benzeri diğer görevleri yapmak.
Sorumluluk;
MADDE 25 –(1) Arama ve Kurtarma Teknisyenleri; kendisine, mesleğine, ekip arkadaşlarına, amirine, kurumuna, topluma, afetzede ve afetzede yakınlarına karşı sorumludur. Bu kapsamda Arama ve Kurtarma Teknisyenleri:
a. Yönetmelikte belirtilen görevleri disiplin içerisinde, süresinde ve gereği gibi yerine
getirmekten,
b. Görev mahallinde bireysel iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çevre koruma önlemlerini
almaktan,
c. Olay yerinde kendisinin ve birlikte çalıştığı ekip arkadaşlarının can güvenliğini tehlikeye atacak tutum ve davranışlarda bulunmamaktan,
ç. Mesleğine karşı toplumun itibar ve güven duygusunu sarsacak, etik ilkelere aykırı düşecek fiil ve davranışlarda bulunmamaktan,
d. Kendine ve çevresine mesleğin gerektirdiği disiplin ve titizliği göstermekten,
e. Arama ve kurtarma faaliyetleri sırasında afetzedenin ve afetzede yakınlarının psikolojik durumlarını göz önünde bulundurmaktan,
f. Afet ve acil durum hâlinde çağrı üzerine en kısa sürede göreve gelmekten,
g. Hafta sonu ve resmî tatillerde şehir dışına çıkışlarında amirlerine yazılı olarak bilgi
vermekten sorumludur.

Arama kurtarma personelinde en az aşağıda verilen özellikler aranmaktadır:
• AFAD tarafından veya uygun bir eğitim kurumu tarafından verilen “Temel Arama
Kurtarma Eğitimi”ni almalıdır.
• Güncel ve geçerli ilk yardım belgesine sahip olmalıdır.

• Görevini yapmasına engel olabilecek daimi vücut veya akıl hastalığı veya vücut sakatlığı ile özürlü bulunmamalıdır.
• Ayrıca, arama kurtarma personeli 6331 sayılı İSG Kanunu’nun 15’inci maddesi
gereğince sağlık gözetimine tabi tutulması gerekir.

İçinde bulunduğu duruma bağlı olmadan, herhangi bir karşılık ya da çıkar beklemeksizin bir işi yapmayı kendiliğinden üstlenmek gönüllü olmanın gereğidir.
Temel özellikleri ise şunlardır;
• Yapılan tüm yardım çağrılara cevap vermek,
• Maddi kazanç sağlamamak,
• Kişisel çıkar göz ardı etmek,
• İnsan hayatını korumaktır.

Toplum ya da kişilerce değer verilen ve/veya kutsal bilinen tüm özellik ve olgulara karşı saygı, sevgi ve bağlılık duygusuna sahip olmak anlayışlı olmanın gereğidir ve;
• Doğaya ve insana saygı duymak,
• Din, dil, cins, ırk ayrımı gözetmemek,
• Dikkatli, saygılı ve hoş görülü olmak,
• Çalışmalarda insan onuru ve haysiyetini korumak esastır.

Fiziksel ve Bedensel Özellikler
Fiziksel ve bedensel olarak afet ve acil durum faaliyetlerinde yer alacak kişilerin seçiminde öncelikli olarak bu zor şartlara dayanımlı ve uyum sağlayabilen ve her bir olaya özgü bedensel ve zihinsel özelliklere sahip olmaları gözetilmelidir.

Güç
Herhangi bir afet ve acil durum faaliyetlerinde görev alacak olan çalışanın fiziki olarak iyi durumda olması ve beraberinde çalışanın her yönden güçlü olması gerekmektedir. Çünkü bu tip afet acil durumlar genellikle kötü hava ve fiziksel koşullarda ve ulaşılması zor yerlerde meydana gelmektedir.

Dayanıklılık
Arama kurtarma faaliyetleri uzun süreli faaliyetler olduğundan gerek fiziki gerekse de zihnî dayanıklılık gerektirir. İcra edilen faaliyette taşınan aşırı yüklere ek olarak bozulan hava koşulları da eklenirse ki arama kurtarma faaliyetlerinin yüzde doksanı kötü havalarda yürütülür, personelin dirayetli, azimli ve dayanıklı olmasının önemi ortaya çıkar.
Esneklik
Arama kurtarma faaliyetlerinde olay mahalline çok miktarda malzeme taşınması gerektiğinden, arama kurtarma personelinin burkulma, stres kırığı ve kramp girme gibi basit sakatlıktan kurtulması için güçlü, dayanıklı bir vücudun yanında, bunlara ek
olarak esnek olması da beklenir.
Liderlik
Liderlik, bir kişinin içinde yer aldığı grupta, takımda diğer bireyleri ve dolayısıyla faaliyetleri etkilemesi ve yönlendirmesi sürecidir. Her lider, ekibinin, takımımının aktivitelerini koordine etmekten ve onların psikolojik ve fiziksel durumlarını gözlemlemekten sorumludur.