AFET, ACİL DURUM VE ENDÜSTRİYEL KAZALARDA İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ - Deneme Sınavı - 13

Yönetebilirlik kavramı; ‘olası risklere karşı mevcut kurumsal sistemler, hazırlık seviyesi, planlama, mevcut zarar azaltma tedbirleri, kanunlar ve yönetmelikler, erken uyarı ve tahmin, kamu bilinci, bilgi sistemleri, kaynaklar, eğitim seviyeleri, katılım gibi değişkenlere bağlı olarak bir afet durumunda etkilenen toplumun, zarar ve kayıpları en aza indirgeme ve onunla baş edebilme seviyesi ve kapasitesi’ olarak tanımlanmaktadır.

Plan Güncellemesi;
Yapılan her afet ve acil durum planı, mutlaka denenmek zorundadır. Bu nedenle planın yazım aşaması da tamamlandıktan sonra, çeşitli seviyede tatbikatlar ile plan denenmeli ve kurgulanan sistemin, belirlenen hedeflere ulaşmayı sağlayıp sağlamadığı test edilmelidir. Yapılan tatbikatlar sonucunda planda yapılması gereken değişiklikler varsa bu değişiklikler planın ilgili yerlerine işlenmelidir. Bunun yanında, planda yer verilmiş olan herhangi bir kaynakta meydana gelen değişiklikler veya yeni bir kaynağın kullanılabilir hâle gelmesi, yetki alanının tehlike ve risk profilinin değişmesi gibi neden lere bağlı olarak yapılması gereken değişiklikler de yine ilgili planlama süreci işletilerek plana işlenmelidir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Etkin bir afet planlaması basamakları;

1- Planlama Takımı Oluşturmak

2- Mevcut Durumu Analiz Etmek

3- Hedefleri ve Öncelikleri Belirlemek

4- Planı Geliştirmek

5- Planı Hazırlamak/Yazmak

6- Planı Güncellemek

Planlama Takımı
Afet ve acil durum planını hazırlayıp geliştirmek için farklı alanlardan uzmanların oluşturduğu bir ekibe ihtiyaç vardır. Ekibin büyüklüğü, kurumun ya da ilgili alanın ve bölgenin büyüklüğü, sorunları ve kaynakları ile ilişkilidir. Ekibin her üyesinin görev tanımı belirlenmelidir. Kurumun ya da yerleşim biriminin değişik alanlarında çalışanların planlama ekibinde yer alması olmazsa olmaz bir şarttır. Ekip kurulduğunda planı yapmak ve geliştirmek için gerekli adımları atmak üzere ekip resmen görevlendirilip yetkilendirilmelidir. Ayrıca grup içinde yetki ve görevlendirmeler de net bir şekilde yapılmalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kronolojik olarak afet yönetimi, 1) Sivil Savunma, 2) Sivil Koruma, 3) Acil Durum Yönetimi, 4) Afet Yönetimi, 5) Afet ve Risk Yönetimi, 6) Afet Risk Yönetimi ve 7) Afet Risk Azaltma, şeklinde kavram değişimine uğramıştır.

Sendai Çerçevesi’nin amacının desteklenmesi açısından yedi küresel hedef kabul edilmiştir. ‘Bunlar  :
1. 2030 yılına kadar küresel afet ölümlerini önemli bir şekilde azaltma,
2. 2005-2015 yıllarını karşılaştırmak için 2020-2030 yılları arasında 100.000 küresel ölüm başına daha düşük bir yüzdeyi amaçlama,
3. 2030 yılına kadar küresel gayri safi yurtiçi hasıla ile ilgili afet ekonomik kaybı direkt olarak azaltma,
4. 2030 yılına kadar, esnekliklerini geliştirmek dâhil, aralarında eğitim ve sağlık kurumlarının da bulunduğu, temel hizmetleri bozan ve önemli altyapıya zarar veren afetleri önemli bir şekilde azaltma,
5. 2030 yılına kadar yerel ve ulusal afet risk azaltma stratejileri olan ülkelerin sayısını önemli ölçüde artırma,
6. 2030 yılına kadar ulusal eylemlerin uygulama çerçevesini tamamlamak için yeterli ve sürdürülebilir destek aracılığı ile gelişen
ülkelerle uluslararası iş birliğini önemli bir şekilde geliştirme,
7. 2030 yılına kadar insanlar tarafından çoklu afet erken uyarı sistemlerine, afet risk bilgilendirme ve değerlendirmeye erişim ve kullanılabilirliği önemli bir şekilde artırmadır.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsan Kaynaklı Afetler; Yangın, Savaş, Kazalar (örnek: trafik kazaları, uçak
düşmesi, deniz kazaları vb.), Patlamalar

Atmosferik (örnek : fırtına, don, kuraklık vb.); Hidrolojik (örnek : sel, çığ, buzulların erimesi vb.); Jeolojik (örnek : deprem, toprak kayması,
yanardağ patlaması vb.); Biyolojik (örnek : salgın, canlı türlerinin yok olması vb.). Doğru cevap D seçeneğidir.

HÇEP Sözleşmesi’nin öncelikli eylem planları; 1. Afet risklerinin azaltılması konusunun hükûmetlerin öncelikli eylem planı olması, 2. Risklerin belirlenmesi, değerlendirilmesi ve izlenmesi, erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi, 3.
Mümkün olan her türlü bilgiyi kullanarak direnç kültürünün oluşturulması ve farkındalığın artırılması, 4. Uygun ve etkin risk yönetimi teknikleri ile risklerin azaltılması, 5. Etkin bir müdahale için hazırlıklı olunması şeklindedir

Sendai Çerçevesi kabul edilmiştir. Bu çerçevede dört konu öne çıkmıştır. Bunlar: 1) afet riskini anlamak, 2) afet riskini yönetmek için afet risk yönetimini güçlendirmek, 3) esneklik için afet riskinin azaltılmasına yatırım yapılması ve 4)
etkili müdahale için afete hazırlıklı olmanın geliştirilmesi, iyileştirilmesi, rehabilitasyonu ve yeniden inşası konularında ‘Daha İyi İnşa Edin’ başlığı
şeklinde olmuştur.

Kabul edilebilir risk düzeyi denildiğinde kastedilen, bir toplum veya
topluluğun mevcut toplumsal, ekonomik, politik, kültürel, teknik ve çevresel koşullarda kabul ettiği ve başa çıkabileceği potansiyel kayıpların
seviyesidir.

a. Ulusal meslekî yeterlilik sistemi ile ilgili yıllık gelişme planlarını hazırlamak, geliştirmek, uygulamasını yapmak veya yaptırmak, denetlemek; bunlara ilişkin düzenlemeleri yapmak,
b. Standartları belirlenecek meslekleri belirlemek ve bu standartları hazırlayacak kurum ve kuruluşları tespit etmek,
c. 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na tâbi teknik ve meslekî eğitim veren yükseköğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Yükseköğretim Kurulu ile orta öğretim düzeyindeki meslekî ve teknik eğitim veren öğretim kurumlarında ulusal meslek standartlarına uygun eğitim ve öğretimin yapılabilmesi için Millî Eğitim Bakanlığı ile iş birliği yapmak,ç. Ulusal meslek standartlarını temel alarak, teknik ve meslekî alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek,
d. Ulusal meslekî yeterlilikler alanındaki eğitim ve öğretim kurumlarını ve programlarını akredite edecek kurumları belirlemek,
e. Sınav ve belgelendirme sistemi kapsamında; yeterliliği belgelendirecek yetkilendirilmiş kurumları belirlemek ve sınavlarda başarılı olanlara sertifika verilmesini sağlamak,
f. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların sahip oldukları meslekî yeterlilik sertifikalarının doğruluğunu belirlemek,
g. Ulusal meslekî yeterlilik standartlarını dünyadaki ve teknolojideki gelişmelere uygun olarak geliştirmek, yeterlilik standartlarını yükseltmek ve uluslararası alanda tanınmalarını sağlamak,
ğ. Meslekî alan ve sektörler arasındaki yatay ve dikey geçişler için gerekli yeterliliklerin belirlenmesini sağlamak,
h. Diğer ülkelerdeki benzer kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapmak, hizmet satın almak, projeler geliştirmek ve uygulamak, eğitim, araştırma, konferans, seminer ve yayın faaliyetlerinde bulunmak,

ı. Hayat boyu öğrenmeyi desteklemek ve teşvik etmek,
i. Faaliyet alanına giren sair her türlü çalışmayı yapmak

Hangi meslekler 5544 sayılı MYK Kanunu kapsamında yer almaktadır?
5544 Sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunu’nun ikinci maddesine göre tabiplik, diş hekimliği, hemşirelik, ebelik, eczacılık, veterinerlik, mimarlık (Avrupa Birliği’nde otomatik tanınma kapsamında yer alan meslekler), mühendislik mesleği ile en az lisans düzeyinde öğrenimi gerektiren ve mesleğe giriş şartları kanunla düzenlenmiş olan meslekler bu Kanun’un kapsamı dışında olup bunların dışındaki tüm meslekler kapsamda yer almaktadır.

Ulusal Meslek Standardı
(UMS) bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur.

Arama: Afet ve acil durumlarda afetzede veya kazazedenin yerinin belirlenmesine yönelik yapılan çalışmalar.

Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin eğitimleri şu şekilde tanımlanmaktadır;
“MADDE 21 – (1) Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin branşlarına göre uzmanlık eğitimleri ile değişen metot ve teknolojiler doğrultusunda güncelleme eğitimleri temel ve hazırlayıcı eğitim ile stajlarının tamamlanmasından sonra Başkanlıkça belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde birlik müdürlüklerinde yapılır.
(2) Arama ve Kurtarma Teknisyenleri, mesleki ve kişisel bilgi ve becerilerinin artırılması amacıyla Başkanlıkça belirlenecek usul ve esaslar dâhilinde kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşlarına eğitime gönderilebilir.
(3) Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin arama, kurtarma ve beden eğitimi faaliyetlerine katılımı zorunludur. Bu zorunluluktan muafiyet ancak sağlık kurulu raporu ibraz edilmiş olması kaydıyla, rapor süresince tanınır.
(4) Eğitim görevini yerine getirecek Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin eğitmen eğitimlerine ilişkin usul ve esaslar Başkanlık tarafından belirlenir.”
Aynı Yönetmeliğin 22. maddesi “Beden sağlığının korunması ve geliştirilmesi” başlığı altında ise bu teknisyenlerin fiziksel beden koşullarıyla ilgili hükümler belirtilmektedir.
“MADDE 22 –(1) Arama ve Kurtarma Teknisyenlerinin fiziki kondisyonlarını geliştirmek amacıyla il müdürlükleri tarafından beden eğitimi programları düzenlenir. Koşu, kültürfizik, pentatlon, kas geliştirici çalışmalar ve uygun görülecek diğer spor faaliyetleri ile görev verimlilikleri arttırılır.
(2) Arama ve Kurtarma Teknisyenleri, fiziksel ve ruhsal sağlıkları açısından Başkanlıkça gerekli görülen hâllerde kontrol ettirilir.”

İçinde bulunduğu duruma bağlı olmadan, herhangi bir karşılık ya da çıkar beklemeksizin bir işi yapmayı kendiliğinden üstlenmek gönüllü olmanın gereğidir.
Temel özellikleri ise şunlardır;
• Yapılan tüm yardım çağrılara cevap vermek,
• Maddi kazanç sağlamamak,
• Kişisel çıkar göz ardı etmek,
• İnsan hayatını korumaktır.

Fiziksel ve Bedensel Özellikler;

Güç

Dayanıklılık

Esneklik

Liderlik

Operasyonel Süreçleri Yönetmek;

1. Olayın analiz ve değerlendirmesini yapmak

2. Olay yeri müdahâle plan ve standart operasyon prosedürleri hazırlaması yapmak

3. Arama kurtarma hazırlıklarını yapmak/yapılmasını sağlamak

4. Olaya müdahâle sürecini yönlendirmek

5. Olay sonlandırma işlemlerini yürütmek