ADALET MESLEK ETİĞİ

Yazı işleri hizmetlerinde, yazı işleri müdürü, yeterli sayıda zabıt kâtibi, mübaşir ve diğer memurlar bulundurulur.

Türk hukukunda yardımcı adalet personelinin yazı işlerini yürütürken tâbi oldukları etik kuralları doğrudan içeren bir düzenleme yakın tarihlere kadar bulunmamaktaydı. Nihayet 2017 yılında, “Yargıtay Personeli Etik Davranış İlkeleri” kabul edilmiş bulunmaktadır.

Etik ilkeler, Yargıtay Yargı Etiği İlkelerinin hazırlanmasında görev almış Yargıtay Daire Başkanı ve üyeleri tarafından incelenmiş, daha sonra Yargıtay Birinci Başkanı tarafından kabul edilmiştir.

Yazı işleri hizmeti görevlileri ve icra ve iflâs memurlarının tâbi oldukları etik kurallar:

Adalet personelinin çıkar çatışmasından kaçınması için bazı eylemleri kesinlikle yapmaması gerektiği belirtilebilir. Sayılmayan durumlarda ise personel çıkar çatışması riskini daima değerlendirmekle yükümlüdür. Bu çerçevede adalet personeli;
• Resmi görevlerinin ifasında dürüstlüğüne gölge düşürecek çıkar çatışmasından kaçınır. Ayrıca, çıkar çatışmasının farkına
varma, çatışmaları Yargıtay’daki uygun makama bildirme ve ortaya çıktıklarında bu çatışmaları sona erdirme konusunda da en üst düzeyde özen gösterir.
• Kendi adına adli kurumlarla, herhangi bir hizmet, satım veya kira sözleşmesi yapamaz. Konumunu, başkalarının dezavantajlı olacağı şekilde, yakın ailesinden herhangi bir kişinin adli kurumlarla yapacağı bir sözleşmeyi garanti altına alacak şekilde kullanamaz.
• Adli kurumlarda işlem yapan taraflara yardım etmesi veya görevinden kaynaklanan nedenlerle işlemlere katılması nedeniyle herhangi bir ücret, bahşiş, ödül vs. alamaz.
• Kendisinin veya bir yakın aile üyesinin adli kurumlarda çalışmak üzere yaptığı başvuru ve görüşmelere katılamaz, aracılık edemez, referans olamaz, yetkililere bu konuda tavsiye ve telkinde bulunamaz.
• Asıl amacının personelin göreviyle ilgili eylemlerini etkilemek olduğu düşünülebilecek kişi veya kuruluşlardan hediye, kredi, indirim, ayrıcalık, burs veya davet talep ve kabul edemez.

Şikâyet, icra ve iflâs organının yaptığı bir işlemin icra ve iflâs hukukuna aykırılık teşkil etmesi hâlinde kural olarak icra mahkemesi nezdinde başvurulan bir hukuki çaredir.

Avukatlık Etik (Meslek) Kuralları:

Tanıklık bir kamu hizmetidir ve kural olarak zorunludur. Ancak, Kanunlarda gösterilen, yakın akrabalık, sır veya menfaat gibi sebeplerle tanıklık yapmaktan kaçınılabilir.

Kınama: Mesleğinde ve davranışında kusurlu sayıldığının avukata bildirilmesidir. AvK m.136 hükmü, Avukatlık Kanununun avukatların hak ve ödevleri ile ilgili altıncı kısmında yazılı esaslara uymayanlar hakkında ilk defasında en az kınama cezasının uygulanacağını öngörmektedir. Bu hâller esas itibariyle şunlardır:
- Sır saklama yükümlülüğünün ihlali
- İşin reddedildiğinin iş sahibine bildirilmemesi,
- İşin reddi zorunluluğuna aykırı hareket edilmesi.

En genel tanımıyla arabuluculuk, üçüncü kişinin tarafları bir araya getirerek müzakere edebilmelerini sağladığı ve aralarındaki iletişimi kolaylaştırdığı, çözüme ilişkin karar verme yetkisinin taraflarda kaldığı, sürece ilişkin tavsiye veya karar verme yetkisinin ise üçüncü kişide olduğu bir yapılandırılmış uyuşmazlık çözüm sürecidir (Özbek, 2017).

2017 yılında, “Yargıtay Personeli Etik Davranış İlkeleri” kabul edilmiş bulunmak- tadır. Söz konusu etik ilkeler, “Yargıtay Etik, Şeffaflık ve Güven Projesi kapsamında hazırlanmıştır.

Zabıt kâtibi, diğer yazı işleri hizmeti görevlilerinden farklı olarak yargılamanın resmî tanığıdır.

Adalet personeli menfaat çatışmasından kaçınmak adına kendi adına adli kurumlarla, herhangi bir hizmet, satım veya kira sözleşmesi yapamaz.

Yazı işleri hizmetinde veya icra ve iflâs dairesinde görev yapan kamu görevlisi, diğer tüm kamu görevlileri gibi, görevlini ifa ederken ehliyet ve özenle hareket etmelidir. Buna göre: Kendisini çalışma saatleri esnasında münhasıran çalıştığı kurumun işine ve sorumluluklarına adar : Örneğin, menfaat temini olması bile adliyeye gelenlere aracılık, görevini aşan şekilde rehberlik, iş takibi gibi eylemlerde bulunmamalıdır.

Mesleğe yaraşır olmanın gerektirdiği etik ilkeleri, Yargıtay Personel Davranış İlkelerini esas alarak somutlaştıralım. Buna göre yazı işleri hizmetinde icra ve iflâs dairesinde görev yapan kamu görevlisi görevini yerine getirirken: Kendi kadrosuna ilişkin istihdam sözleşmesi dışında, yargı kurumu ile hizmet, malzeme ve donanım tedariki, kira veya mal satış sözleşmesi yapmaz.

Adliye El Kitabı’nda, meslekten çıkarma cezasına ilişkin olarak verilen bazı örnekler dikkat çekicidir:

“Soruşturma kâtibinin ilçede jandarma görevlilerinin de aralarında bulunduğu kişilerce kaçak kazı yapıldığı yönünde alınan ihbar üzerine başlatılan soruşturmada hakkında dinleme kararı verilen şüpheli M.Y. isimli kişiye hakkındaki kararı bildirdiği söz konusu fiilleri nedeniyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 125/E-g maddesinde tanımlanan ‘Memurluk sıfatıyla bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici harekette bulunmak” ve h bendinde tanımlanan ‘yetki almadan gizli bilgileri açıklamak” nedenleriyle meslekten çıkarılmasına...”

Avukatlar dürüstlük ilkesi bağlamında tanıklar ile olan ilişkilerde:avukat ileride tanık olarak dinlenecek kimselerden istisnai olarak bazı konuları öğrenmek zorunda kalmış olursa bu kişileri etkilemiş olma şüphesi altına düşmekten kaçınmalıdır. Bu çerçevede avukat: tanıklara önerilerde bulunamaz.

avukatların sır saklama yükümlülüğünün ihlali kınama cezasına girer.

Hukukumuzda 6754 sayılı Bilirkişilik Kanunu, bilirkişilerin tâbi olduğu etik kurallara işaret etmiştir. Daha sonra bu etik kurallar 2017 yılında yayımlanan Bilirkişilik Yönetmeliği ile açıklanmıştır.

Ehliyet ve liyakat: Bilirkişi, kendisine tevdi olunan görevi bizzat yerine getirmekle yükümlü olup, görevinin icrasını kısmen yahut tamamen başka bir kimseye devredemez. Bilirkişi, raporunda çözümü uzmanlığı, özel veya teknik bilgiyi gerek- tiren hususlar dışında açıklama yapamaz; hukuki nitelendirme ve değerlendirmelerde bulunamaz.