ADALET MESLEK ETİĞİ

Hukuk devletinin maddi unsuru ise özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleridir. Bu bakımdan hukuk devleti, insan hak ve özgürlüklerini koruyan devlettir.

BM için hukuk devleti, bütün insanların ve devlet de dahil olmak üzere kamu ve özel sektör kurumlarının kamuya duyurulmuş, eşitlik ilkesine göre uygulanan, bağımsız denetim organlarının denetiminden geçen ve uluslararası insan hakları normlarına ve standartlara olan yasalarla hesap verebilir hale geldiği bir yönetim ilkesi anlamına gelir. Bu ilke aynı zamanda hukukun üstünlüğü, hesap verebilirlik, hukukun uygulanmasında hakkaniyet, güçler ayrılığı, karar alma süreçlerine katılım, hukuki
belirlilik, keyfilikten kaçınma ve usule dair ve yasal şeffaflık ilkelerine uygunluk için tedbirler alınmasını da gerektirir.

Hukuk Önünde Eşitlik
Bu ilke hukuk devleti ilkesinin genel ilkelerindendir ve herkesin yasalar karşısında eşit olmasını ve mahkemelerde eşit muamele görmesi hakkını düzenler.

Masumiyet karinesi, kişinin bağımsız ve tarafsız bir mahkemede suçu sabit görülene kadar masum sayılacağını ifade etmektedir

Mahkemelerin bağımsızlığını sağlamak için, hâkimlere bir takım güvenceler getirilir. Buna göre hâkimler emekliye zorlanamaz, yasaya aykırı biçimde görevden alınamaz ve özlük haklarından yoksun bırakılamaz.

Çelişmeli yargı ilkesi, tarafların, yargılama esnasında ortaya konulan her türlü bilgi, belge ve delile ulaşabilmeleri anlamına gelmektedir.

BM Çocuk Hakları Komitesi, çocukları ilgilendiren her hususta dört
önemli ilkenin gözetilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bunlar çocuğun yaşama ve gelişme hakkı, çocuğun görüşlerine saygı ilkesi, çocuğun üstün yararı ilkesi ve ayrımcılık yasağı. Buna göre devletler her türlü karar ve faaliyetlerinde çocuğu esas alarak hareket etmek zorundadır.

Adil yargılanma hakkının koruduğu hak, kişinin yakalanmasından veya tutuklamasından yargılamasının sonucuna kadar olan süreçtir.

Silahların eşitliği ilkesi, yargılamanın tarafları arasında bir denge sağlanmasıyla ilgilidir; ancak bu durumda adil bir karar verilebilir.

Bir hukuk devletinin biçimsel ve maddi (içerik) unsurları bulunmaktadır. Her iki unsur da devlet iktidarının bireylerin hak ve özgürlükleri lehine sınırlanmasının araçlarıdır. Biçimsel unsurlar, i) devlet iktidarının sınırlarını belirleyen ve insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir üstün yasa, anayasa; ii) devlet iktidarının farklı organlar arasında paylaştırılmasını öngören kuvvetler ayrılığı ilkesi; iii) devletin bütün faaliyetlerinin hukuka uygun ol- ması yani hukuki güvenlik ilkesi ve iv) devletin bütün faaliyetlerinin yargısal denetime tabi olmasıdır.

Özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleri maddi unsurlarla ilgilidir. Diğer seçenekler biçimsel unsurlarla ilgilidir.

Yukarıda yer alan maddeler 

Türkiye’nin de taraf olduğu BM İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinde adil yargılanma hakkı bir başlık altında düzenlenmese de adil yargılanma hakkına pek çok kural ve ilke beyannamesidir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde adil yargılanma hakkı 6. Maddede düzenlenen ve Sözleşme ile güvence altına alınan bir insan hakkıdır.

Mahkemede kullanılan dili anlamadığı veya konuşamadığı takdirde bir tercümanın yardımından ücretsiz olarak yararlanmak.

Hukuk Önünde Eşitlik

Bu ilke hukuk devleti ilkesinin genel ilkelerin- dendir ve herkesin yasalar karşısında eşit olmasını ve mahkemelerde eşit muamele görmesi hakkını düzenler. Buna göre, gerek yasalar karşısında gerekse mahkemelerde ayrımcılık yasaktır. Kişinin dili, dini, milliyeti, cinsiyeti, cinsel yönelimi nedeniyle ayrımcılık yapılmayacağı gibi yargılama söz konusu olduğunda yurttaş ya da yabancı ayrımı da yapılamaz.

Anayasa

138. madde:

“Hakimler görevlerinde bağımsızdırlar; Anayasaya, kanuna ve hukuka uygun olarak vicdani kanaatlerine göre hüküm verirler.

Hiçbir organ, makam, merci veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında mahkemelere ve hâkimlere emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde bulunamaz.

Görülmekte olan bir dava hakkında Yasama Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili soru sorulamaz, görüşme yapılamaz veya herhangi bir beyanda bulunulamaz."

Aleni Yargılama ilkesine göre adaletin sağlanabilmesi için sadece yargılamaların yapılması değil, yapılan yargılamaların kamuya açık olması da gerekmektedir. Bu nedenle hem mahkemelerin şehirlerdeki konumlarının ulaşılabilir olmasını hem de yargılamaların insanlar tara- fından görülebilir olmasını sağlayacak olan tedbir- lerin alınması gerekir.

Bir kimsenin bir suçla itham edildiği andan, suçlamanın niteliğini ve sebebini bilme hakkı vardır. Suçlama sanığa anlayabileceği bir dilde ve ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Sanığın savunmasını hazırlamak için yeterli zamana ve savunma- sını hazırlayabilecek imkânlara sahip olmalıdır.

"Bazı çocukların savunma hakkı yoktur." hem ifade olarak yanlıştır hem de BM Çocuk Hakları Komitesinin, çocukları ilgilendiren her hususta dört önemli ilkesinden biri değildir.

Her iki unsur da devlet iktidarının bireylerin hak ve özgürlükleri lehine sınırlanmasının araçlarıdır. Biçimsel unsurlar, i) devlet iktidarının sınırlarını belirleyen ve insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir üstün yasa, anayasa; ii) devlet iktidarının farklı organlar arasında paylaştırılmasını
öngören kuvvetler ayrılığı ilkesi; iii) devletin bütün faaliyetlerinin hukuka uygun olması yani hukuki güvenlik ilkesi ve iv) devletin bütün faaliyetlerinin yargısal denetime tabi olmasıdır. Hukuk devletinin maddi unsuru ise özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleridir.