Adil Yargılanma Hakkı
BM için hukuk devleti ne anlam ifade etmektedir?
BM için hukuk devleti, bütün insanların ve devlet de dahil olmak üzere kamu ve özel sek- tör kurumlarının kamuya duyurulmuş, eşit- lik ilkesine göre uygulanan, bağımsız denetim organlarının denetiminden geçen ve uluslara- rası insan hakları normlarına ve standartlara olan yasalarla hesap verebilir hale geldiği bir yönetim ilkesi anlamına gelir. Bu ilke aynı za- manda hukukun üstünlüğü, hesap verebilirlik, hukukun uygulanmasında hakkaniyet, güçler ayrılığı, karar alma süreçlerine katılım, hukuki belirlilik, keyfilikten kaçınma ve usule dair ve yasal şeffaflık ilkelerine uygunluk için tedbirler alınmasını da gerektirir.
Hukuk devletinin biçimsel unsurları nelerdir?
Bir devletin hukuk devleti olabilme- si, onun insan hak ve özgürlüklerini esas almasıyla ve hukuk aracılığıyla korumasıyla mümkündür. Bu bağlamda bir hukuk devletinin biçimsel ve maddi (içerik) unsurları bulunmaktadır. Her iki unsur da devlet iktidarının bireylerin hak ve özgürlükleri lehine sınırlanmasının araçlarıdır. Biçimsel unsurlar, i) devlet iktidarının sınırlarını belirleyen ve insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir üstün yasa, anayasa; ii) devlet iktidarının farklı organlar arasında paylaş- tırılmasını öngören kuvvetler ayrılığı ilkesi; iii) devletin bütün faaliyetlerinin hukuka uygun ol- ması yani hukuki güvenlik ilkesi ve iv) devletin bütün faaliyetlerinin yargısal denetime tabi olmasıdır.
Hukuk devletinin maddi unsuru ne anlama gelmektedir?
Hukuk devletinin maddi unsuru ise özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleridir. Bu bakımdan hukuk devleti, insan hak ve özgürlüklerini koruyan devlettir. (Sancar, 2000; s. 35) Nitekim TC Anayasasının değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelerinden olan 2. madde- sine göre; Türkiye Cumhuriyeti “demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti”dir.
Adil yargılanma hakkı genel ilkelerinden hukuk önünde eşitlik kavramı hakkında bilgi veriniz.
Hukuk Önünde Eşitlik
Bu ilke hukuk devleti ilkesinin genel ilkelerin- dendir ve herkesin yasalar karşısında eşit olmasını ve mahkemelerde eşit muamele görmesi hakkını düzenler. Buna göre, gerek yasalar karşısında gerekse mahkemelerde ayrımcılık yasaktır. Kişinin dili, dini, milliyeti, cinsiyeti, cinsel yönelimi nedeniyle ayrım- cılık yapılmayacağı gibi yargılama söz konusu oldu- ğunda yurttaş ya da yabancı ayrımı da yapılamaz.
Adil yargılanmada adalete erişim hakkı konusunda bilgi veriniz.
Adalete Erişim Hakkı
Herkesin bir hakkı ihlal edildiğinde mahkeme- lere başvurarak kendisini ve haklarını koruma hak- kı bulunmaktadır. Başvurulan mahkemelerin, etkin ve işler olması yani kişinin haklarını koruyabilecek vasıfta olması gerekmektedir. Aksi halde mahke- meye başvurmanın bir anlamı kalmayacaktır. Kaldı ki hukuk devletinin en önemli yasaklarından birisi bizzat ihkak-ı hak (kendiliğinden hak alma) yasağı- dır. Başka deyişle hakkının ihlal edildiğini düşünen kimse, hakkını kendi eliyle geri alamaz ya da ada- leti sağlayamaz. Adaleti sağlama ve cezalandırma yetkisi münhasıran mahkemelerdedir.
Bağımsız ve tarafsız mahkemelerde yargılanma hakkıyla ilgili kısaca bilgi veriniz.
Kişinin, hakkı ihlal edildiğinde mahkemelere
başvurma hakkı bulunur. Her şeyden evvel mahkemelerin yasayla ve yasaya uygun kurulmuş olması gerekir. Eğer mahkeme yasayla kurulmuş fakat personeli yasaya aykırı biçimde atanmışsa adil
yargılanma hakkı ihlal edilmiş demektir (İnceoğlu,
2013; s. 226). Bununla birlikte başvurulan mahkemenin bağımsız ve tarafsız bir mahkeme olması gerekmektedir.
Suçların ve cezaların kanuniliği ilkesi yahut kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi nedir ?
Suçların ve cezaların kanuniliği ilkesi yahut kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesi, kimsenin eylemde
bulunduğu zamanda suç sayılmayan bir fiilinden
dolayı yargılanamaması anlamına gelmektedir. Bu
ilke hukuki güvenlik ilkesi ile yakından ilişkilidir
zira bir hukuk devletinde yaşayan herkes, hukuka
uygun eylemlerinden dolayı yargılanmayacağını
bilir.
Adil yargılanmada 'masumiyet karinesi' ifadesini açıklayınız.
Masumiyet Karinesi
Masumiyet karinesi, kişinin bağımsız ve tarafsız
bir mahkemede suçu sabit görülene kadar masum
sayılacağını ifade etmektedir. Buna göre bir kimsenin suç şüphesiyle yakalanması ya da tutuklanması,
onun suçlu olduğunu göstermez. Zira adalet sistemi insan eliyle yürütülmektedir ve insanlar hata yapabilirler. Bu nedenle kimse bağımsız ve tarafsız bir
mahkeme tarafından hüküm verilmedikçe suçlu
ilan edilemez. Masum sayılma hakkı, şüpheliye önyargıyla yaklaşmama yükümlülüğünü beraberinde
getirir. Bu yükümlülük, adalet teşkilatının bütün
üyeleri, gazeteciler, kanaat önderleri, siyasiler ve
yurttaşlar için de geçerlidir.
Yargılanmada tarafların arasında bir denge sağlanmasıyla ilgili olan ilke nedir ?
Silahların eşitliği ilkesi, yargılamanın tarafları
arasında bir denge sağlanmasıyla ilgilidir;
Çelişmeli yargı ilkesi nedir kısaca açıklayınız.
Çelişmeli yargı ilkesi, tarafların, yargılama
esnasında ortaya konulan her türlü bilgi, belge
ve delile ulaşabilmeleri anlamına gelmektedir.
Bu hak “kural olarak, bir hukuk ya da ceza
davasının taraflarının ileri sürülen deliller ve
sunulan görüşlerle ilgili bilgiye sahip olması”
anlamına gelir.
Adil yargılanmada usuli gereklilikler nelerdir ?
Silahların Eşitliği
Çelişmeli Yargı
Aleni Yargılama
Makul Sürede Yargılanma Hakkı
Suç İsnat Edilenin Hakları
Aleni yargılama kavramını açıklayınız.
Adaletin sağlanabilmesi için sadece yargılamaların yapılması değil, yapılan yargılamaların kamuya açık olması da gerekmektedir. Bu nedenle hem
mahkemelerin şehirlerdeki konumlarının ulaşılabilir olmasını hem de yargılamaların insanlar tarafından görülebilir olmasını sağlayacak olan tedbirlerin alınması gerekir. Duruşmalar ancak kanunla
belirlenen hallerde ve tarafları (örneğin çocukları)
korumak için kapalı yapılabilir. Bu durumda bile
duruşma saati ve yeri önceden ilan edilmelidir. Ancak yargılama kapalı olsa dahi, kanuni istisnalar haricinde yargılama sonunda verilen hüküm kamuya
duyurulur.
Yargılanma sürecini göz önüne aldığımız zaman makul sürede yargılanma nedir açıklayınız.
Hem medeni yargılamalarda hem de ceza yargılamalarında “makul süre, yargılamanın taraflarını
(…) aşırı usuli gecikmelerden korumaktır.” (Harris
vd. 2013; s. 281). Herkesçe bilindiği üzere “geciken
adalet, adalet değildir.” Makul sürede yargılanma
hakkı, yargılama sürecinin tamamı ile, başka deyişle kişiye suç isnat edilmesinden temyiz makamında
hüküm tesisi edilene kadar geçen bütün süre ile ilgilidir.
Adil yargılanmanın genel ilkeleri nelerdir ?
Hukuk Önünde Eşitlik
Masumiyet Karinesi
Adalete Erişim Hakkı
Bağımsız ve Tarafsız Mahkemelerde
Yargılanma Hakkı
Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi
Suçla itham edilen bir kimse ne gibi haklara sahiptir ?
Bir kimsenin bir suçla itham edildiği andan,
suçlamanın niteliğini ve sebebini bilme hakkı
vardır. Suçlama sanığa anlayabileceği bir dilde ve
ayrıntılı olarak anlatılmalıdır. Sanığın savunmasını hazırlamak için yeterli zamana ve savunmasını hazırlayabilecek imkânlara sahip olmalıdır.
Örneğin bir kimse hakkındaki iddianame yüzlerce sayfa sürüyorsa, kişiden savunmasını bir gün
içinde hazırlaması beklenemez. Sanık, kendisini
bizzat savunmak veya bir avukat aracılığıyla savunmak hakkına sahiptir. Eğer kişi avukat tutabilecek imkânlardan yoksunsa, devletin sanığa
avukat ataması gerekir.
''Susma hakkının kullanılması sanığın suçlu olduğunu göstermez'' kavramı hangi ilkelerin gereğidir ?
hakkının kullanılması sanığın
suçlu olduğunu göstermez. Bu hem çekişmeli yargı
hem de silahların eşitliği ilkelerinin gereğidir.
Amerikan hukukunda zehirli ağacın meyvesi olarak tanımlanan kavram nedir ? açıklayınız.
Hiçbir yargılamada hukuka aykırı delil kullanılamaz. Bu husus işkence yasağı ile yakından ilişkilidir. İşkence ve onur kırıcı muamele ile edilen
deliler Amerikan hukukunda zehirli ağacın meyvesi olarak tanımlanmaktadır. Ancak hukuka aykırı deliller sadece işkence yasağı ihlal edilerek elde
edilenler değildir. Benzer biçimde kişinin üstünün,
evinin, evrakının mahkeme emri olmaksızın aranması, kişinin özel hayatı ihlal edilerek elde edilen
ses kaydı, görüntü vb deliller de yasak deliller arasında yer almaktadır.
Çocukların anayasası sayılan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre çocuk kavramını ve taşıdığı özellikleri açıklayınız.
Çocukların anayasası sayılan Birleşmiş Milletler
Çocuk Hakları Sözleşmesine göre, 18 yaşına kadar
her insan çocuk sayılır. Çocuklar fiziksel, duygusal,
psikolojik, ekonomik ve siyasal açıdan toplumun en
güçsüz ve eşitsiz grubunu oluşturmaktadır. Siyasal
olarak özellikle güçsüzlerdir çünkü oy kullanamazlar,
özel politikalar geliştirilmedikçe karar alma
mekanizmalarına da katılamazlar. Bu nedenle adalet
sistemiyle mağdur, fail ya da tanık sıfatı ile muhatap
olan çocukların özel olarak korunmaları gerekir.
Çocuklar da tıpkı yetişkinler gibi sanık, tanık yahut
taraf olarak yargılamalara dâhil olabilirler.
BM Çocuk Hakları Komitesi, çocukları ilgilendiren her hususta bazı önemli ilkelerin gözetilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. bu ilkeler nelerdir ?
BM Çocuk Hakları Komitesi, çocukları ilgilendiren her hususta dört önemli ilkenin gözetilmesi
gerektiğini vurgulamaktadır. Bunlar çocuğun yaşama ve gelişme hakkı, çocuğun görüşlerine saygı ilkesi, çocuğun üstün yararı ilkesi ve ayrımcılık yasağı.
Buna göre devletler her türlü karar ve faaliyetlerinde
çocuğu esas alarak hareket etmek zorundadır. Hiçbir
surette yerel geleneklere uygunluk yahut ekonomik
yetersizlik gibi nedenlerle bu ilkeler ihlal edilemez.
Devletlerin çocukların yargılanması veya adaletlerine erişimleri için güvence altına almak zorunda oldukları maddelerden 5 tanesini yazınız.
1. İşlendiği zaman ulusal ya da uluslararası hukukça yasaklanmamış bir eylem ya da ihmal
nedeniyle hiçbir çocuk hakkında ceza yasasını hükümleri işletilemez.
2. Her çocuk, haklarındaki suçlama yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayılır.
3. Her çocuk hakkındaki suçlamalar konusunda derhal bilgilendirilir; gerektiğinde
ana–babaları ya da yasal vasileri kanalı ile
bilgilendirilir.
4. Her çocuğun savunma hakkı vardır, bunun
için çocuğa yeterli zaman tanınır ve uygun
olanaklar sağlanır.
5. Her çocuk bağımsız ve tarafsız mahkemelerde yargılanma hakkına sahiptir. Yargılama
esnasında çocuğun yaşı ve durumu özellikle
göz önüne alınır. Çocuğun üstün yararına
aykırı olduğu saptanmadığı sürece, ana–babası veya yasal vasisi de hazır bulundurularak
yasaya uygun biçimde adil bir duruşma ile
konunun gecikmeksizin karara bağlanır.
6. Hiçbir çocuk tanıklık etmeye ya da suç ikrarında bulunmaya zorlanamaz. Aleyhine
olan tanıkları sorguya çekme ve lehine olan
tanıkların hazır bulunmasını ve sorgulanması isteme hakkına sahiptir.
7. Her çocuğun hakkında verilen hükme karşı
üst mahkemelere başvurma hakkı vardır.
8. Kullanılan dili anlamaması veya konuşamaması halinde çocuklar ücretsiz tercüman
yardımından yararlandırılır.
9. Her çocuğun kovuşturmanın her aşamasında özel hayatının gizliliğine tam saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır.