ADALET MESLEK ETİĞİ - Deneme Sınavı - 13

Aksiyolojinin diğer bir alt alanı ise etiktir. Tıpkı estetik gibi yine insan eylemlerinin niteliği üzerine gerçekleştirilen bir felsefi düşünme şekli olarak
etik, “iyi” ve “kötü” kategorileriyle iş görür.

Doğru cevap "B"seçeneğidir.

Meslek ahlâkı (etiği), “mesleki eylemin ne zaman ve hangi koşullarda haklı , doğru ve yerinde olduğu' ile ilgili ilke ve kuralları ifade eder.

Barış hakkı ve barış etiği gibi kavramların önem kazanmasının sebebi kuşkusuz, nükleer silahların varlığı ve tüm insanlığı tehdit eden bir nükleer savaş ihtimalinden hâlâ bahsediliyor oluşudur. Pek çok düşünür, bilim insanı, aktivist söz konusu tehditin ciddiliğine ve geri dönüşü mümkün olmayan sonuçlar doğurabilecek riskler taşıdığına dikkat çekmektedir.

Ücret karşılığı gerçekleştirilen çalışma, ödemeli bir pozisyon ya da istihdam iş olarak adlandırılır.

Sözleşme, hakları düzenlemekle kalmamış, bu hakların sınırlarını da belirlemiştir. Buna göre; düzenlenen haklar, ulusal güvenlik, ülkenin ekonomik çıkarları, kamu sağlığı, genel ahlak, kamu üzeninin korunması gibi nedenlerle, yasal dayanağın bulunması ve demokratik bir toplumda zorunlu önlemler niteliğinde olması koşullarına uyularak  kısıtlanabilmektedir. Ayrıca 17. m ile “özgürlüğü yok etme özgürlüğü”nü kısıtlamıştır. Sözleşme 15. m ile savaş vb olağanüstü durumlarda ilgili devlete sözleşme ile üstlendiği yükümlülüklerden bazılarını askıya alma tanınmıştır. Ancak, yaşama hakkı, işkence ve kölelik yasağı, suç ve cezaların yasallığı ilkeleri hiçbir koşulda sınırlanamamaktadır.

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin Önsözünde ‘’ İnsanin zulüm ve baskıya karşı son çare olarak ayaklanmaya mecbur kalmaması için insan haklarının bir hukuk rejimi ile korunmasının esaslı bir zaruret olmasına ...’’ denilerek vurgulanmıştır.

BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisi 10 Aralık 1948’de kabul edilmiştir.

Özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleri hukuk devletinin maddi unsurudur. Hukuk devleti, insan hak ve özgürlüklerini koruyan devlettir.

Hukuki güvenlik ilkesi hukuk devleti ilkesinin genel ilkelerindendir.  Herkesin yasalar karşısında eşit olmasını ve mahkemelerde eşit muamele görmesi hakkını düzenler. Buna göre, gerek yasalar karşısında gerekse mahkemelerde ayrımcılık yasaktır. Kişinin dili, dini, milliyeti, cinsiyeti, cinsel yönelimi nedeniyle ayrımcılık yapılmayacağı gibi yargılama söz konusu olduğunda yurttaş ya da yabancı ayrımı da yapılamaz.

Çelişmeli yargı ilkesi, tarafların, yargılama esnasında ortaya konulan her türlü bilgi, belge ve delile ulaşabilmeleri anlamına gelmektedir. Bu hak “kural olarak, bir hukuk ya da ceza davasının taraflarının ileri sürülen deliller ve sunulan görüşlerle ilgili bilgiye sahip olması” anlamına gelir.

Kişinin bağımsız ve tarafsız bir mahkemede suçu sabit görülene kadar masum
sayılacağını ifade eden Masumiyet karinesi adil yargılanma hakkının genel ilkeleri içerisinde yer alır.

Adaletin sağlanabilmesi için sadece yargılamaların yapılması değil, yapılan yargılamaların kamuya açık olması da gerekmektedir. Bu nedenle hem mahkemelerin şehirlerdeki konumlarının ulaşılabilir olmasını hem de yargılamaların insanlar tarafından görülebilir olmasını sağlayacak olan tedbirlerin alınması gerekir.

Masum sayılma hakkı, şüpheliye önyargıyla yaklaşmama yükümlülüğünü beraberinde getirir. Bu yükümlülük, adalet teşkilatının bütün üyeleri, gazeteciler, kanaat önderleri, siyasiler ve yurttaşlar için de geçerlidir. Hiç kimse bağımsız ve tarafsız bir mahkeme tarafından hüküm verilmedikçe suçlu ilan edilemez.

Çocukların anayasası sayılan Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesine göre, 18 yaşına kadar her insan çocuk sayılır.

BM Çocuk Hakları Komitesi, çocukları ilgilendiren her hususta dört önemli ilkenin gözetilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Bunlar çocuğun yaşama ve gelişme hakkı, çocuğun görüşlerine saygı ilkesi, çocuğun üstün yararı ilkesi ve ayrımcılık yasağı. Buna göre devletler her türlü karar ve faaliyetlerinde çocuğu esas alarak hareket etmek zorundadır. Hiçbir surette yerel geleneklere uygunluk yahut ekonomik yetersizlik gibi nedenlerle bu ilkeler ihlal edilemez.

Her çocuk, haklarındaki suçlama yasal olarak sabit oluncaya kadar masum sayılır

Makul sürede yargılanma hakkı, yargılama sürecinin tamamı ile, başka deyişle
kişiye suç isnat edilmesinden temyiz makamında hüküm tesisi edilene kadar geçen bütün süre ile ilgilidir. Bu bağlamda uzun tutukluluk süreleri hem kişi hürriyetinin ihlalidir hem de adil yargılanma hakkının.

Bir devletin hukuk devleti olabilmesi, onun insan hak ve özgürlüklerini esas almasıyla
ve hukuk aracılığıyla korumasıyla mümkündür.

Biçimsel unsurlar, i) devlet iktidarının sınırlarını belirleyen ve insan hak ve özgürlüklerini güvence altına alan bir üstün yasa, anayasa; ii) devlet iktidarının farklı organlar arasında paylaştırılmasını öngören kuvvetler ayrılığı ilkesi; iii) devletin bütün faaliyetlerinin hukuka uygun olması yani hukuki güvenlik ilkesi ve iv) devletin bütün faaliyetlerinin yargısal denetime tabi olmasıdır. Hukuk devletinin maddi unsuru ise özgürlük ve insan onuru yani insan hak ve özgürlükleridir. Bu bakımdan hukuk devleti, insan hak ve özgürlüklerini koruyan devlettir.

TC Anayasasının değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelerinden olan 2. maddesine göre; Türkiye Cumhuriyeti “demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti”dir.