ADALET MESLEK ETİĞİ - Deneme Sınavı - 5

Magna Carta aslında halka belirli özgürlük tanıyan bir belge olmaktan çok, kralın otoritesini belli ölçüde
sınırlandıran ve feodal beylerin bazı haklarını güvence altına alan bir Feodal Berat’tır.

Toplum sözleşmesi kuramı Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ile Amerika kıtasındaki anayasacılık faaliyetlerini etkilemiştir.

Devlete olumsuz bir yükümlülük; özel alana girmeme, karışmama yükümlülüğü yükleyen bu haklara Jellinek “negatif statü hakları” demektedir. Jellinek, siyasi katılıma dair hakları, oy hakkı, siyasi parti kurma, partilere üye olma gibi haklara “aktif statü hakları” demektedir.

Birinci kuşak haklar;
• Yaşam hakkı ve kişi dokunulmazlığı
• Kişi özgürlüğü ve güvenliği
• Düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğü
• İnanç ve ibadet özgürlüğü
• Konut dokunulmazlığı
• Mülkiyet hakkı
• Eşitlik hakkı
• Seçme ve seçilme hakkı
• Kamu hizmetlerine girme hakkı
• Tarafsız bir yargıç önünde yargılanma hakkı, başka bir deyimle adil yargılanma hakkı
olarak sıralanabilir.

BM’nin 10 Aralık 1948’de kabul ettiği BM İnsan Hakları Evrensel Bildirisi, insan haklarının uluslararası düzeyde korunmasına yönelik adımların ilki ve en önemlisidir, ancak hukuken bağlayıcılığı yoktur.

Felsefe, siyaset bilimi, tarih, ekonomi gibi insan haklarını doğrudan ilgilendiren veya insan haklarıyla doğrudan ilgilenen bilimler, kavramın içeriğini zenginleştirmekte, insan haklarının başka veçhelerini ortaya koymakta, yeni sorular sorarak ya da kimi sorulara cevaplar vererek hukuka yol göstermektedir.

Bir insan hakkının “hak” sayılabilmesi için anayasada, kanunlarda yer alması; o kanunun ya da anayasanın yürürlükte olması aranmamasıdır.

İnsan haklarının tanımından çıkarılabilecek diğer bir sonuç ise “olması gerekenin” işaret ettiği ideal, ahlaki boyutudur. İnsan haklarını diğer haklardan üstün kılan da bu ahlakiliğidir.

İnsan haklarının adının konması, bir öğreti, akademik bir disiplin halini almasının tarihi 17. yüzyıldan başlatılsa da insanlığın adalet mücadelesi insanlık tarihi kadar eskidir.

Antigone, bir Yunan tragedya kahramanıdır. Sofokles tarafından yazıya dökülmüştür. Antigone, Thebai’de erkek kardeşlerinin savaşını sonlandırmaya çalışmıştır. Kardeşlerinden birisi bu savaşta ölünce kral olan dayıları Kreon, Antigone’nin erkek kardeşi Polyneikes’in Thebai’ye ihanet ettiği gerekçesiyle cesedinin gömülmesine izin vermez. Antigone bu yasağa karşı gelir ve erkek kardeşini defneder. Antigone, kralın yasasından (pozitif yasa) daha üstün bir yasanın ölülerin gömülmesini emrettiğini söyleyerek Kreon’a karşı çıkmıştır.

Doğal Hukuk: Bir kuralın "hukuk", yani insan tarafından boyun eğmeye değer bir düzen ilkesi olabilmesi için içermesi ya da yansıtması zorunlu ideal koşullar.

1789 Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Bildirisi kişi hakları doktrinin Avrupa Kıtasında resmen kabul ve ilan edilmesinin belgesidir. Fransız devrimi sonucu ilan edilen Bildiri, berrak akıcı bir dille yazılmıştır, evrenseldir ve o dönemde Fransızca İngilizce ‘den daha yaygındır. 17 maddeden oluşur.

17. ve 18. yüzyıl düşünürlerince dile getirilen ve klasik haklar olarak da adlandırılan birinci kuşak haklar, Amerikan ve Fransız Devrimleriyle uygulamaya geçirilmiştir.

Birinci kuşak haklar;

• Yaşam hakkı ve kişi dokunulmazlığı

• Kişi özgürlüğü ve güvenliği

• Düşünce ve düşünceyi açıklama özgürlüğü

• İnanç ve ibadet özgürlüğü

• Konut dokunulmazlığı

• Mülkiyet hakkı

• Eşitlik hakkı

• Seçme ve seçilme hakkı

• Kamu hizmetlerine girme hakkı

•Tarafsız yargıç önünde yargılanma hakkı, başka bir deyimle adil yargılanma hakkı...... olarak sıralanabilir

Sosyal ve ekonomik haklar da denilen ikinci kuşak haklar:

• Sağlık hakkı

• Sendika kurma hakkı

• Grev ve toplu sözleşme yapma hakkı

• Dinlenme hakkı

• Sosyal güvenlik hakkı

• Parasız eğitim hakkı

• Sağlık hakkı

• Konut hakkı

• Beslenme hakkı

• Korunmaya muhtaç kişilerin korunması hakkı

Üçüncü kuşak haklar II. Dünya Savaşından sonra talep edilmeye başlanmış ve içerikleri hala tartışılmaktadır. Bu haklara dayanışma hakları da denir.

Bu haklar,

• Çevre hakkı

• İnsanlığın ortak malvarlığına saygı hakkı

• Gelişme hakkı

• Barış hakkı

Bir kere insan haklarının değeri kabul edildiğinde buradan ulaşılacak sonuç insan haklarının evrensel olduğudur. Gerçekten de insan hakları bütün insanlar içindir.

İnsan hakları hem ahlaki hem eşitlikçi hem de ayrımcılığa karşıdır.

Antigone, bir Yunan tragedya kahramanıdır. Sofokles tarafından yazıya dökülmüştür. Antigone’den beri tragedyalar, sanat, edebiyat ve siyaset adalet arayışındadır.

İnsanlar arasında ki eşitlik fikri ise Stoacılar tarafından öne çıkartılmıştır. Stoacılar daha sonra Aydınlanma döneminde çok önem kazanacak akla vurgu yaparak, insanların eşit olduklarını çünkü akla sahip olduklarını söylemiştir.

Magna Carta aslında halka belirli özgürlük tanıyan bir belge olmaktan çok, kralın otoritesini belli ölçüde sınırlandıran ve feodal beylerin bazı haklarını güvence altına alan bir Feodal Berat’tır.