ACİL DURUM VE AFETLERDE ULAŞTIRMA YÖNETİMİ VE UYGULAMALARI - Deneme Sınavı - 3

Afet yönetim sistemini oluşturan süreçler şunlardır:

Afet ve acil durum lojistiği; insanları, kaynakları, yetenek ve bilgiyi, afetlerden etkilenmiş afetzedelere yardım etmek için etkin bir şekilde mobilize edebilen süreçler ve sistemler bütünüdür.

Hizmet; insan ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik üretilen, elle tutulmayan, saklanması mümkün olmayan ve fayda yaratan faaliyetlerdir. Örneğin; otobüs işletmeleri, hastaneler gibi.

'Hizmet' kaynak tanımında; 'ürün, araç ve mal' kavramları ile birlikte yer almaktadır.

Afet yönetiminin temel ilkeleri ile afet çeşidine göre izlenmesi gereken yol haritasının ilk iki sırası haberleşmenin sağlanması ve ulaştırma/trafik faaliyetlerinin düzenlenmesi şeklindedir. Haberleşme ve ulaştırma sahadan sağlıklı bilgi alınabilmesi, eylem planının etkin biçimde uygulanabilmesi ve sahaya her türlü ulaşımın sağlanabilmesi bakımından birinci derecede önceliklidir.

Ön değerlendirme ve ihtiyaç tespiti; lojistik eylem planı yapılması ve uygulanması; sürecin izlenmesi, değerlendirilmesi ve raporlanması başlıklarının tamamı afetlere müdahale sürecinde yürütülen lojistik faaliyetler kapsamında değerlendirilen ana başlıklardır.

İlgili yönetmeliğin 28. maddesi ile ana çözüm ortaklarına çok sayıda görev yüklenmiştir. Ancak temel afet müdahale planının hazırlanması ve değiştirilmesi üst otoritenin yetkisindedir.

Verilen maddelerde yer alan görevlerin tamamı Kaynak Yönetimi Hizmet Grubu'nun görevleri arasında yer almaktadır.

TAMP çerçevesinde belirlenen hedefler şu şekildedir:

Hayat kurtarmak,

Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,

Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,

Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,

Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,

Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,

İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,

Kaynakların etkin kullanımını sağlamak

Ekonomik kayıpların en aza indirilmesi hedefler arasında olmakla birlikte ekonomik aktivitenin devamlılığı TAMP kapsamındaki hedefler arasında yer almamaktadır.

Verilen maddelerin tamamı afet yönetimi kapsamında kaynak planlaması kapsamında yer almaktadır.

Kaynak planlamanın unsurları 4 adet olup bunlar;

-Kaynakların belirlenmesi

-İhtiyaçların saptanması

-Tahsislerin yapılması

-Sözleşmelerin düzenlenmesi

şeklindedir. Kaynakların olay yerine ulaştırılması afet yönetimi ile ilgili olup afet gerçekleştikten sonraki aşamalarda gündeme gelmektedir.

Afet ve acil durumlar ile seferberlik planlamalarında, ihtiyaç duyulan insan kaynağının, malzemenin, ürün, mal ve hizmetin doğru yere, doğru zamanda ve güvenli bir şekilde ulaştırılması için etkin bir nakliye sisteminin kurulması önem taşımaktadır. Bunun unsurları ise şöyle sıralanabilir:

Entegre NETIGMA sistemi birden fazla sayıda kullanıcının sisteme eşanlı erişimini mümkün kılmaktadır.

Tüm fazları aktive edildiğinde KEBS sayesinde aşağıdaki çıktılara ulaşılması beklenmektedir:

Bakanlık ve kuruluşlarının sahip olduğu veya kontrolünde bulundurduğu kaynak verileri CBS ortamında izlenecek, sorgulanacak, raporlanacak ve ulaştırma modlarını birbirleriyle uyumlu bir şekilde kullanılması sağlanarak kaynak israfı önlenecek

TAMP kapsamında, Bakanlığın ana çözüm ortağı olduğu Ulusal Düzey Hizmet Grubu Planları (nakliye, haberleşme, ulaşım altyapı, teknik destek ve ikmal) KEBS üzerinden yönetilecek, kaynaklara, saha ve destek ekiplerine ait bilgiler güncel bulundurulacak

Güncel kaynak verileri ile ihtiyaçların ve tahsislerin elektronik ortamda yapılması sağlanacak, tahsis işlemi yapılan firmalarla yapılan uykuda sözleşmeler, firmaların imkân ve kabiliyetleri anlık takip ve kontrol edilecek yetenek kaybı yaşanması halinde başka bir tahsis işlemini gerçekleştirilerek

Geleceğe yönelik ulaştırma ve haberleşme projeksiyonu ortaya konulacak

Karar Destek Sistemi ile afet ve acil durumlara yönelik yürütülen çalışmaların analizi yapılacak, kaynak israfı ve iş gücü kaybı önlenecek, karar alıcıların doğru verilerle ve zamanında süratle karar almaları sağlanacak

Yetkilendirilen personelin eğitimi ve tatbikatlar sistem üzerinden yapılacak

Kırtasiyecilik azaltılacak, zaman ve emekten tasarruf edilecek

Afet ve acil durumlarla ilgili afet öncesi hazırlık, afet sırası müdahale ve afet sonrası ön iyileştirme çalışmaları çerçevesinde;

a) Haberleşme, ulaştırma altyapısı, nakliye, teknik destek ve ikmal hizmetleri için Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı,

b) Yangın, defin, tahliye ve yerleştirme, güvenlik ve trafik hizmetleri için İçişleri Bakanlığı,

c) Sağlık hizmetleri için Sağlık Bakanlığı,

ç) Hasar tespit, altyapı, enkaz kaldırma hizmetleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,

d) Psiko-sosyal destek, ayni bağış, depo ve dağıtım hizmetleri için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı,

e) Gıda, tarım ve hayvancılık hizmetleri için Tarım ve Orman Bakanlığı,

f) Zarar tespit hizmetleri için Hazine ve Maliye Bakanlığı,

g) Enerji hizmetleri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,

ğ) Beslenme hizmetleri başta Türkiye Kızılay Derneği olmak üzere bakanlıklar, valilikler ve sivil toplum örgütleri, tarafından ulusal düzeyde hazırlık yapılır.

Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP) hedefleri;
• Hayat kurtarmak,
• Kesintiye uğrayan hayatı ve faaliyetleri en kısa sürede normale döndürmek,
• Müdahale çalışmalarını hızlı ve planlı bir şekilde gerçekleştirmek,
• Halk sağlığını korumak ve sürdürmek,
• Mülkiyet, çevre ve kültürel mirası korumak,
• Ekonomik ve sosyal kayıpları azaltmak,
• İkincil afetleri önlemek ya da etkilerini azaltmak,
• Kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır. 

"Hazırlık faaliyetlerine yönelik koordinasyon ve işbirliğini sağlamak" Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezlerine (AADYM) verilen bir görevdir ve daha genel bir durumu ifade etmektedir.

Envanter; bir durumu gösterir çizelge, mal ve değerlere ait doküman, bir ticaret kuruluşunun para, mal ve diğer varlıklarıyla genel olarak borçlu ve alacak durumlarını, nicelikleri ve değerleriyle ayrıntılı olarak gösterme, olarak tanımlanmıştır.

Afet ve acil duruma yönelik ihtiyacın saptanmasından önce genel olarak ulaştırma talebi aşağıdaki ölçütler göz önünde bulundurularak belirlenmektedir.

“Ulaştırma talebinin belirlenmesi belirli bir coğrafyanın içinde, belirli bir
zamanda (veya dönemde):
• Nerelerdeki,
• Hangi özellik ve miktarlardaki insan ya da
yüklerin,

•Nerelere,
• Hangi amaç veya nedenlerle,
• Ne zaman ve
• Hangi koşullarda ulaşmak ya da ulaştırılmak istendiğinin belirlenmesi demektir

Araştırma planlı ve sistemli çalışmayı gerektiren, amacın problemlere güvenilir çözümler bulma olduğu bir süreçtir. Ayrıca bilginin paylaşılabilmesi, sürekliliği ve denetlenebilirliği açısından araştırma sonucunun kesinlikle raporlaştırılması gerekir.

Genel olarak kaza araştırması, meydana gelen kazanın ne olduğu ile değil, nasıl, neden olduğuna dair karar vermek için birtakım olguların ortaya çıkarılması için yapılan her türlü sistemli çalışmayı içeren incelemedir.

Kaza araştırmasının nedenlerine de kısaca değinecek olursak;