ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI

Ulusal Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planı, Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planı, HAP (Hastane Afet ve Acil Durum Planları) şeklinde sıralanır. Doğru cevap C.

Afet yönetiminin tüm evrelerini kapsamalıdır. Afet öncesi dönemi kapsayan çalışmalar (önleme, zarar azaltma ve hazırlık) hem afetin boyutunu hem de afet esnasında yapılan müdahalenin kalitesini ve sonucunu belirleyecektir. Dolayısı ile sağlık sisteminin yerel ve kurum düzeyi planları afet yönetiminin tüm evrelerini (önleme/zarar azaltma, hazırlık, müdahale, rehabilitasyon/iyileştirme) kapsayan planlar olarak tasarlanmalıdır. Doğru cevap C.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de sağlık afet ve acil durum planlarının dört temel yaklaşıma sahip olması gerektiğini belirtmektedir.(DSÖ, 1998).

Bütünsel Yaklaşım

Tüm Olayları İçeren Yaklaşım

Çok Sektörlü ve Kesişen Sektörleri Göz Önüne Alan Yaklaşım

Sistemin ve Yerelin Tüm Basamaklarını/Katmanlarını İçeren Yaklaşım

Bu değerlendirme aracının ulusal sağlık planı ile ilgili kısmında ise şu sorular yer almaktadır  • Ulusal acil müdahale planı tüm tehlikeler yaklaşımı ile ve risk değerlendirmesine dayanarak mı hazırlamış? • Plan, acil eylem önlemlerini de içeriyor mu? • Plan, diğer sektör planları ve sağlık sisteminin alt basamaklarının planları ile uyumlu mu? • Aktivasyon; koordinasyon ve olay komuta mekanizmalarını açıklıyor mu? • Mevcut kaynaklara dayanarak mı hazırlanmış? • Her revizyondan sonra ilgili partnerlere dağıtımı yapılmış mı? • Düzenli olarak tatbikatlar ve simulasyonlar ile test ediliyor mu? • Topluma dağıtımı yapılmış mı?

Doğru cevap B.

Planları zarar azaltma yönünden değerlendiren başka bir çalışma da, değerlendirme protokolü olarak üç konu (somut durum, amaç ve hedefler, zarar azaltma stratejileri ve politikaları), onbeş başlık, çok sayıda alt başlık kullanmıştır. Birinci konu altındaki başlıklar, tehlikelerin ve tehlikeye açık alanların belirlenmesi, zarar görebilirlik (vulnerability) değerlendirmesi, risk analizidir. İkinci konu altındaki başlıklar zarar görebilirliklerin azaltılması, çevre kalitesi, genel kamu yararıdır. Üçüncü konu altındaki başlıklar ise; yasal düzenlemeler ve kurumlar arası koordinasyon, farkındalık oluşturma, kalkınma kontrolü, destek ve teşvikler, tehlikelerin kontrolü, kamu tesis ve alt yapılarının korunması, yeniden yapılanma önlemleri, acil durum hazırlığı, doğal kaynakların korunmasıdır.

Doğru cevap E.

2010 yılının son aylarında Sağlık Bakanlığı kendi bünyesinde planlarını güncelleme ve yeni bir çerçeve oluşturma faaliyetlerine başlamıştır. Öncelikle yukarıda bahsedilen prensiplere dayanarak illerin sağlık afet ve acil durum planlarını hazırlamaları için bir çerçeve oluşturulmuştur. Bu çerçeveye İL-SAP (İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planları) adı verilmiş ve bu çerçeveyi kullanarak planların hazırlanmasını kolaylaştırmak için İLSAP Hazırlama Kılavuzu hazırlanmıştır. Böylece İL-SAP süreci Sağlık Bakanlığının illere gönderdiği 20 Aralık 2010 tarihli ve 48865 sayılı yazısı ile resmi olarak başlamıştır. Doğru cevap B.

Yedinci ana başlık “Müdahale Aşamasının Planlanması” dır. Bu bölümde temel olarak afet ve acil durumlarında Sağlık Bakanlığının taşra teşkilatının yapısı ve işleyişi belirlenmiş ve ildeki tüm şubelerin afetlerdeki görev tanımları belirlenmiştir. Bu kısım sadece Bakanlığın yapılanmasını kapsamaktadır. Doğru cevap D.

Opersayon servisi, acil durum hizmet grupları arasında yer alan sağlık hizmet grubunun ulusal düzeyde ana çözüm ortağı Sağlık Bakanlığıdır. Dolayısı ile ulusal düzey hizmet grubu planlarının hazırlanmasından asli olarak sorumludur. Destek çözüm ortakları ise Genel Kurmay Başkanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Kızılay, STK ve özel sektördür. Dğru cevap A.

Giriş, İl hizmet grubu teşkili, görev ve sorumlulukları, Hazırlık, kapasite tespiti ve müdahale planlaması, afet anı ve müdahale çalışmaları, Haberleşme usulleri, Raporlama usulleri, Planın takibi, geliştirilmesi ve güncellenmesi. Doğru cevap E.

Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu; İl Sağlık Müdürlüğünün sorumluluğunda, Sağlık Bakanlığına Bağlı Kuruluşlar, Afet Bölge Komutanlığı / Afet Tali Bölge Komutanlığı / Garnizon Komutanlığı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü, Türk Kızılayı Bölge Kan Merkezi, Üniversite Hastaneleri, Özel Sektör ve STK’ları kapsar. Doğru cevap B.

Afet öncesi dönemde yapılan risk değerlendirmeleri sonucunda önlenebilen tehlike ve riskler, önleme olarak adlandırılmaktadır.

Seçeneklerin tamamı bir plan hazırlanırken dikkat edilmesi gereken durumlar  arasındadır.

Fenomolojik yaklaşım DSÖ'nün benimsediği bir yaklaşım değildir.

Bütünsel Yaklaşım: Afet döngüsünün tüm aşamalarını (Önleme, Zarar Azaltma, Hazırlıklı Olma, Müdahale ve Rehabilitasyon) kapsayan yaklaşımdır.

Çok Sektörlü ve Kesişen Sektörleri Göz Önüne Alan Yaklaşım: Afet yönetimi multidisipliner bir yapıya sahiptir. Her bir sektörün çalışmaları ve dolayısı ile başarısı sadece kendi kapasitesine ve hazırlığına değil, kendisi ile birlikte çalışması gereken sektörlerin sahip olduğu kapasiteye ve onlarla kurduğu işbirliğine de bağlıdır.

Bu değerlendirme aracında aşağıdaki sorular yer almaktadır. 

Ulusal acil müdahale planı tüm tehlikeler yaklaşımı ile ve risk değerlendirmesine dayanarak mı hazırlamış?

Plan, acil eylem önlemlerini de içeriyor mu?

Plan, diğer sektör planları ve sağlık sisteminin alt basamaklarının planları ile uyumlu mu?

Aktivasyon; koordinasyon ve olay komuta mekanizmalarını açıklıyor mu?

Mevcut kaynaklara dayanarak mı hazırlanmış?

Her revizyondan sonra ilgili partnerlere dağıtımı yapılmış mı?

Düzenli olarak tatbikatlar ve simulasyonlar ile test ediliyor mu?

Topluma dağıtımı yapılmış mı?

Sorunun yanıtı kitabın 118 ve 119 sayfalarında vardır. İL-SAP planlarında Türkiye'nin Afet Yönetimi Sistemi şeklinde bir ana başlık yoktur.

Planın İşleyişi bölümünün alt başlıkları aşağıdaki gibidir.  

• Planın Valilik İl Afet Planı İçindeki Yeri,

• Plan Hazırlama Komisyonu,

• Diğer Kurumlar ile Planlama SürecindekiKoordinasyon,

• Planın İşleyişi, Aşamaların Uygulamaya Ko- nulması ve Uygulamaların Sonlandırılması,

• Güncelleme Periyodu ve Yöntemi,
• Planın Tatbikatı,
• Planın Diğer Paydaşlar ile İlişkisi ve Paylaşımı • Plana İlişkin Toplumun Bilgilendirilmesi

Plana İlişkin Toplumun Bilgilendirilmesi bu başlık altında olan seçenekler arasında değildir

Sağlık hizmet grubunun görev ve sorumlulukla- rı TAMP kapsamında şu şekilde belirlenmiştir.

• Mobil ve sahra hastanelerini hazır bulun- durmak ve afet sonrası gerekebilecek acil durum ekipmanıyla donatmak.

• Afet bölgesine yeterli personel ile araçgereç ve malzemeyi göndermek, sevk ve idare etmek.

• Afet bölgesinde triaj, ilkyardım, acil tıbbiyardımı yapmak.

• Hasta ve yaralıların tahliyesi ve tedavisiniyapmak.

• Salgın hastalıklarla mücadele kapsamındakihizmetler ile karantina izolasyon hizmetle- rini yürütmek.

• Salgın hastalıklar açısından çevresel ve suyabağlı risk faktörlerinin önlenmesi hususunda ilgili kurumların koordinasyonunu sağlamak.

Referans bölge kan merkezlerini belirlemekve kapasitelerini geliştirmek.

Çevre ve su sanitasyonu bakımından risk oluşturacak faktörler ile ilgili tüm tedbirle- rin alınmasını sağlamak.

Ülkede referans hastaneleri ve referans labo- ratuarları belirlemek, kapasitelerini artırmak.

Hudut kapılarında tehlikeli madde ve salgınhastalıklara karşı önlem almak ve aldırmak.

Resmi yaralı sayısını belirlemek.