ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI

OYM olağan durumlarda tatbikatlar için, afet ve acil durumlarda ise görevli temel pozisyonların (Olay Yönetim Ekibi-OYE) toplanma ve yönetim merkezi olarak kullanılır. OYM olarak belirlenen yerin zarar görme olasılığına karşı alternatif bir alan da belirlenir.

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda hastane ve diğer sağlık hizmet birimlerinin, il düzeyi ve ulusal düzey sırasıyla birbirini kapsayan, biri olmazsa diğerinin tam olamayacağı bileşenler olarak değerlendirilmesi gerektiği vurgulanarak, Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) ile il düzeyinde yapılan sağlık afet ve acil durum planlaması arasındaki ilişkiye dikkat çekilmektedir. Hastane düzeyinde afet risklerinin önlenmesi ve azaltılması, afete etkili müdahale için hazırlık ve iyileştirme kapsamında geliştirilmekte olan Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) ile il düzeyi sağlık afet ve acil durum planı geliştirme ve uygulama çalışmalarının uyumlu olması özellikle önem taşımaktadır.  Kılavuz’da her hastanenin HAP hazırlığında afet tehlike ve riskleri bakımından kendi konumunu, yerel ve kurumsal özelliklerini dikkate alırken aynı zamanda ulusal sağlık sisteminin merkez ve il düzeyindeki afet ve acil durum planları ve uluslararası genel kabul gören yaklaşımlar ile uyumu gözetmesi gereğine de işaret edilmektedir.

Olay, Plan ve Müdahale ile ilgili Aşamalar: Aşama özelliklerine bağlı olarak geliştirilmesi gereken uygulamalarla ilgili olarak HAP hazırlığında dikkate alınması gereken müdahaleye hazırlık bilgilerinin başlıcaları şöyledir: 1.Hastane Olay Seviyeleri (Seviyeler 1-2-3-4)

Seviye 1(küçük etkiye sahip olay) Hastane düzeyi müdahale-yerel hazırlık

Seviye 2 (orta çaplı etkiye olay) Yerel düzeyde (diğer hastanelerden) destek

Seviye 3(büyük çaplı etkiye sahip olay) Bölgesel-ulusal düzeyde destek

Seviye 4 (çok büyük etkiye sahip olay) Ulusal-uluslararası düzeyde destek

Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarına, üniversitelere, özel hukuk tüzel kişilerine ve gerçek kişilere ait yataklı tedavi hizmeti sunan tüm hastaneler Bakanlık tarafından belirlenen Kılavuz çerçevesinde Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) hazırlamakla görevlidir.

Hastane Afet ve Acil Durum Planı, HAP Hazırlama Komisyonu tarafından hazırlanır. Komisyon, hastanenin en yetkili kişisi (hastane yöneticisi veya başhekimi) başkanlığında (HAP Başkanı), HAP Uygulama Yönetmeliği’nde belirtilen personelin görevlendirilmesiyle oluşturulur; görevlendirme, personele tebliğ ve tebellüğ (resmi bildirim yapma/bildirimi alma) edilir. Tüm Komisyon üyelerinin görev, uzmanlık alanı, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde aktif katkısı ve katılımıyla hazırlanan Hastane Afet ve Acil Durum Planı’nın (HAP) uygulaması süreklidir, yılda bir kez Komisyon tarafından güncellenir.

HAP eğiticileri bulundukları illerde; hastanelerde plan hazırlığının HAP Hazırlama Komisyonları tarafından yapılması, güncellenmesi ve incelenmesinde görev alacak uygulayıcı personelin eğitim ihtiyacının belirlenmesi, il düzeyinde HAP Uygulayıcı
Eğitimi içeriğinin ve eğitici ekibin oluşturulması konularında Bakanlık Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile koordinasyonu sağlar. Eğitim programları dışında hastanelerden HAP Hazırlama Kılavuzu çerçevesinde gelebilecek soru ve açıklama isteklerini karşılamakla görevlidir

HAP çerçevesinde, hastanelerde, afet ve acil durum güvenliği bakımından temel hedefler öncelik sırasıyla şu şekilde belirtilebilir: 

1. Hayatın korunması: Çalışanların, hastaların ve ziyaretçilerin can güvenliğini korumak.

2. Yatırımın korunması: Yapı, tesis, donanım, ekipman ve malzemenin zarar görmesini önlemek, dolayısıyla ekonomik kayıpların
ve faaliyette aksamaların önüne geçmek.

3. İşlevin ve işleyişin korunması: Sağlık hizmet ve faaliyetlerinin her durumda kesintisiz sürdürülebilmesini sağlamak.

Bu hedefler, farklı çalışmalarda “insanın, mal varlığının, işin/faaliyetin korunması” olarak da ifade edilebilmektedir.

HAP Hazırlama Kılavuzu üç Ana Bölüm ve Ekler kısmından oluşmaktadır. Kılavuzda yer alan çerçeve (ana başlık ve alt başlıkları) HAP hazırlığında göz önünde bulundurulmalıdır. HAP Hazırlama Kılavuzu (2016) bölüm başlıkları şöyledir:

Birinci Bölüm: Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP)

İkinci Bölüm: Hastane Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetimi

Üçüncü Bölüm: Olaya Özel Planlar

Ekler Bölümü: Olay Yönetim Araçları ve Değerlendirmeyi Destekleyici Araçlar

HAP’ın afete müdahaleye hazırlık aşamasındaki uygulama alanları şöyle sıralanabilir: 

Tüm Tehlikeler” temelinde müdahale için hazırlık: Tehlike kaynağının değişebilirliğine (doğal, teknolojik, diğer) rağmen sağlık sistemlerinin benzer yollarla etkilendiği durumlar için genel yaklaşım, müdahaleye hazırlık bakımından öncelikle şu konuları kapsamaktadır: Afetlerde kullanılacak yönetim ve denetim (komuta ve kontrol) mekanizmalarının, standart işleyiş ve uygulama kurallarının açık ve anlaşılır biçimde oluşturulması; hastane içinde ve dışında tüm paydaş kişi ve kurumların afet ve acil durum görev ve sorumluluklarının tanımlanması, kendilerine bildirilmesi ve teyidi (doğrulanması); afet durumlarında hastanenin ilk 72 saat için kendine yeterli kaynaklara sahip olması için gerekli düzenlemelerin yapılması; eğitim ve tatbikatlar ile afete müdahaleye
hazırlık düzeyinin sürekli artırılması

“Olaya Özel” müdahaleye hazırlık: Olaya Özel Planlar, özellikle yüksek risk grubundaki olaylara karşı ve afet türüne göre spesifik (özellikli) müdahalenin geliştirilmesi ihtiyacına dayanmaktadır. Olaya özel müdahaleye konu olan acil durumlar özel prosedür, sistem, özel eğitilmiş ekip, ekipman ve beceri gerektiren durumlardır. Hastaneler bulundukları bölge, mevcut imkanlar, verdikleri hizmet ve tespit ettikleri riskler doğrultusunda HAP Hazırlama Kılavuzu’nda belirlenen olaya özel örnek yaklaşımları kendi kurumlarına uyarlamaktan, geliştirmekten, acil durum ve afete etkin müdahale için her türlü hazırlık, plan, eğitim ve tatbikatı yapmaktan sorumludur.