ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda belirtilen temel hedefler arasında afet risk azaltma, afete hazırlık, afete müdahale ve Genel sağlık müdahalesine ve halk sağlığını korumaya yönelik temel çalışmalara katkıda bulunma yer almakatdır. Bununla birlikte afetlerde kullanılacak açık ve anlaşılır yönetim ve denetim (komuta ve kontrol) mekanizmalarını, standart işleyiş ve uygulama kurallarını oluşturmak; tüm paydaş kişi ve kurumların afet ve acil durum görev ve sorumluluklarını tanımlamak; afet durumlarında hastanelerin ilk 72 saat kendilerine yetebilmeleri için gerekli düzenlemeleri gerçekleştirmek; eğitim ve tatbikatlar ile afete hazırlık düzeyini sürekli artırmak "afete hazırlık" temel hedefinin kapsamında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Planlama hazırlıklarına yol gösterici HAP eğitimleri esas olarak Eğitici Eğitimi ve Uygulayıcı Eğitimi olarak düzenlenir. HAP Eğitici Eğitimleri merkezi olarak, illerden belirli ölçütlere göre seçilen sağlık temsilcilerinin katılımıyla düzenlenir. Bununla birlikte HAP Uygulayıcı Eğitimleri yerel olarak, İl Sağlık Müdürlüğünün afetlerde sağlık hizmetlerini yürütmekle görevli şubesi/birimi tarafından düzenlenir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Onaylanan HAP ve yıllık HAP eylem planının tüm personele, acil Servis ve hastanenin ilgili diğer birimleri ile paylaştırılması iç paylaşıma olarak tanımlanır. Bununla birlikte HAP ve yıllık HAP eylem planı onaylandıktan sonra ilgili bilgilerin işbirliği yapılan/ yapılması planlanan kurum ve kuruluşlarla paylaşılması ise dış paylaşım olarak tanımlanır. Bu çerçevede hastanede olası çatı yangınına müdahalede yoğun bakım ünitesi, ameliyathane gibi kritik alanların, servislerin istenilmeyen zarara uğramaması için yerel itfaiye teşkilatının hastanenin yerleşim düzeninden haberdar edilmesi dış paylaşıma örnektir. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

HAP Hazırlama Kılavuzu (2016) bölüm başlıkları arasında Birinci Bölüm: Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP), İkinci Bölüm: Hastane Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetimi, Üçüncü Bölüm: Olaya Özel Planlar ve Ekler Bölümü: Olay Yönetim Araçları ve Değerlendirmeyi Destekleyici Araçlar yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Olaya Özel Planlar Bölümünün Kılavuz’daki ana başlık örnekleri arasında Hastane İçi Yangın, Hastanenin İş Sürekliliğinde Kesinti, hastanede Tahliye Gerektiren Durumlar ve Kimyasal Olaylarda Hastane Yönetimi yer alırken Hastanedeki Geçici Morg Alanı başlığı HAP hazırlama klavuzunun Hastane Afet ve Acil Durum Müdahale Yönetimi bölüm başlığı altında yer almaktadır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Hastanenin tedavi kapasitesinin eski haline ya da eskisinden daha iyi hâle getirilmesi; afet ve acil durumla baş edebilme kapasitesinin iyileştirilmesi, rehabilitasyon ve yeniden yapılanmaya geçiş aşaması afet sonrası temel faaliyet ve uygulamalarındandır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Yapısal dayanıklılık testi, yapısal olan ve yapısal olmayan risklerin azaltılması uygulama bilgi formu ve güvenli hastane kontrol listesi afet risk azaltma basamağında kullanılan araçlarken iş akış talimatları ve standart operasyon prosedürleri afete müdahale basamağında kullanılan araçlardır. Bununla birlikte Güvenli Hastane kontrol listesi HAP hazırlık sürecinde hastanede afet risk azaltma ve müdahaleye hazırlık amaçlı ön değerlendirmenin hızlı, kolayca ve masrafsızca yapılabilmesini sağlayan, iyileştirilmesi gereken yönlerin hızlıca belirlenmesine yardımcı olan, standart kontrol listesi oluşturulmasına katkı sağlayan, hemen uygulanabilir bir araçtır. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Hastanenin Müdahale Aşamaları şunlardır:

Soruda verilen örnekte hastane içinde yaşanan travmatik bir olaya personelin tanık olması söz konusudur. dolayısıyla en uygun müdahale Travma ekibinin davet edilmesi olacaktır. Doğru cevap B'dir.

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda Olay Yönetim Araçlarına örnek olarak Standart Operasyon Prosedürü (SOP), İş Akış Talimatı (İşAT), Departman/Servis/Birim Müdahale Prosedürü ve Formlar tanıtılmaktadır. Bununla birlikte standart Operasyon Prosedürü spesifik (özellikli) bir işin yapılmasını sağlamak için kurulan bir organizasyonun işlevini, bu işlevin etkili, uyumlu ve sonuç alıcı biçimde nasıl yürütüleceğini, bu amaçla kimin, nerede, ne zaman, ne yapması gerektiğini, bilginin nasıl paylaşılacağını, neyin nasıl kayıt altına alınacağını, kime ne zaman ve nasıl rapor edileceğini önceden ve ayrıntılı biçimde belirten yazılı kurallardır. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) ile amaçlanan; hastanelerin yapı, donanım ve fonksiyon vd. yatırım ve faaliyetleri dikkate alınarak afet ve acil durum risklerinin önlenmesi ve azaltılması, afet ve acil durumlara karşı hazırlıklı olmasıdır. HAP Hazırlama Kılavuzu’nda bu amaç doğrultusundaki temel hedefler şöyle sıralanmaktadır: Afet riskini azaltma, afete hazırlık, afete müdahale ve genel sağlık müdahalesine ve halk sağlığını korumaya yönelik temel çalışmalara katkıda bulunmak.

HAP yaklaşımı hastanelerde afet ve acil durum yönetimini geliştirmek, hastanelerin fiziksel ve işlevsel olarak afete hazırlıklı ve dayanıklı olmasını sağlamak üzere, çerçeve olarak şu temel başlıklara dikkat çekmektedir:

T.C. Sağlık Bakanlığına acil durum ve afet hallerinde sağlık hizmetlerini planlama ve yürütme, ayrıca yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idari düzenlemeler yapma yetkisi veren 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK) 2 ve 40’ıncı Maddeleri uyarınca, Bakanlık tarafından Hastane Afet ve Acil Durum (HAP) Uygulama Yönetmeliği hazırlanmış ve uygulamaya girmiştir.

Ulusal kılavuz özelliği taşıyan Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP) Hazırlama Kılavuzu hazırlanmış ve uygulamaya girmiştir (2015)

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda bu amaç doğrultusundaki temel hedefler şöyle sıralanmaktadır:

Afet risk azaltma

Afete hazırlık

Afete müdahale

Genel sağlık müdahalesine halk sağlığını korumaya yönelik temel çalışmalara katkıda bulunmak.

Hastane Afet ve Acil Durum Planı (HAP), mevzuattaki tanımla; “ülke genelindeki tüm hastanelerin, afetlere ilişkin önlem almalarını, yurt içinde meydana gelen afet ve acil durumlarda sunulacak sağlık hizmetleri konusunda gerekli hazırlıkları önceden yapmalarını ve ilk 72 saat boyunca hastane dışından hiçbir yardım almaksızın kendi kendine yeterli olmalarını sağlamak” üzere yapılan planlama ve hazırlık çalışmasıdır.

HAP Hazırlama Kılavuzu üç Ana Bölüm ve Ekler kısmından oluşmaktadır. Kılavuzda yer alan çerçeve (ana başlık ve alt başlıkları) HAP hazırlığında göz önünde bulundurulmalıdır.

HAP Hazırlama Kılavuzu (2016) bölüm başlıkları şöyledir:

Birinci Bölüm: Hastane Acil Durum Planı (HAP) 

İkinci Bölüm: Hastane Acil Durum Müdahale Yönetimi

Üçüncü Bölüm: Olaya Özel Planlar

Ekler Bölümü: Olay Yönetim Araçları ve Değerlendirmeyi Destekleyici Araçlar

HAP çerçevesinde beş temel fonksiyonun (pozisyon) özellikleri kısaca şu şekilde tanımlanabilir:

1. Yönetim (HAP Başkanı)

2. Planlama Şefi

3. Operasyon Şefi

4. Lojistik Şefi

5. Finans Şefi

HAP Hazırlama Kılavuzu’nda hastanede afet ve acil durum yönetimi kapsamında kullanılması işleyişi ve bilgi yönetimini kolaylaştırabilecek form örneklerine yer verilmiştir. Kılavuz’da yer verilen formlar başlıca beş kısımda incelenebilir: 1.Planlama aşamasında kullanılan formlar 2.Operasyon anında kullanılan formlar 3.Raporlama amacıyla kullanılan formlar 4.Diğer formlar 5.Özel kullanım amaçlı formlar.

'Form-09 Hasta Dosyası Formu' 2. kısımda yer almaktadır.

Acil Müdahale Planı (AMP), hastanenin çatı planı olan Hastane Afet ve Acil Durum Planı’nın (HAP) önemli bir parçasıdır.

Bu başlıklarla ilgili olarak, HAP hazırlanırken Olay Bildirim Akış Şeması (bildirimin alınması, kayıt edilmesi ve yöneticilere iletilmesi), Acil Müdahale Planı’nın aktivasyonu ile ilgili mekanizmalar, temel eylemler ve bilgi yönetimi, acil renk kodu, hastanenin tıbbi kapasite artışı, özel alanlar, konumları ve toplanma yerleri, hastane afet triyaj alanı konum, organizasyonu ve faaliyeti, Acil Servis ile hastane içi ve dışı trafik akış planlamaları, hastaya ait kişisel eşyaların yönetimi, görev yelekleri ve personel kimlik kartı, hastane ve tesis güvenliği planlaması, lojistik yönetimi ve koordinasyonu, psikososyal destek faaliyetlerinin planlaması, ölü ve kayıplarla ilgili planlama bilgileri önceden belirlenmeli ve HAP’ta yer verilmelidir.