ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI - Deneme Sınavı - 9

Afet ve acil durum yönetimi planları ile ilgili kanun, yönetmelik ve literatürde kullanılan isimler:

• Acil Afet Planı
• Acil Durumlar Planı
• Acil Eylem Planı
• Afet Eylem Planı
• Kriz Müdahale Planı
• Acil Durum Müdahale Planı
• Acil Hal Müdahale Planı
• Afet Halinde Müdahale Planı
• Afet Acil Durum Planlaması
• Aile Afete Hazırlık Planı
• Kurum Afete Hazırlık Planı
• Tabii Afet ve Deprem Acil Kurtarma ve Müdahale Planı

Afet sırasında;

• Mümkün olan en kısa zaman içinde en çok insanın hayatını kurtarmak,
• Standart operasyon prosedürlerinin uygulanması,
• Eğitim ve tatbikatlarla kazanılmış doğru davranış biçimleri uygulanarak kurtarma ve ilk yardım ve güvenli tahliye işlemlerinin aksatılmadan uygulanmasıdır.

Ana hatlarıyla önleme ve risk azaltma (zarar azaltma), hazırlık, afete müdahale ve iyileştirme planları altında afet öncesinde hazırlanması gereken planlama çalışmalarının tümüne afet planlaması denir.

Afet Yönetimi Döngüsü:

Türkiye için hazırlanmış olan kılavuzlara, İstanbul Sismik Riskin Azaltılması ve Acil Durum Hazırlık Projesi (İSMEP) kapsamında Kadıoğlu (2009), Milli Eğitim Bakanlığı ile Risk RED sivil toplum kuruluşu işbirliği ile yürütülen “Okul Afet ve Acil Durum Yönetim Projesi” kapsamında Petal ve Sanduvaç (2010), Milli Eğitim Bakanlığı ve Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı ile birlikte yürütülen “Okul Tabanlı Afet Eğitimi Projesi” kapsamında Ergünay ve Özmen (2013) ve Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yürütülen Afete Hazır Türkiye projesi kapsamında AFAD tarafından Okul Afet ve Acil Durum Yönetimi Planı Hazırlama Kılavuzu örnek olarak verilebilir.

Zarar azaltma planlaması; ülke, bölge, il ve yerleşme düzeyindeki stratejik planlamayla ele alınarak gelişme hedefleri ile zarar azaltma amaçlarını birleştiren, afet zararları azaltılmış, baş edebilme kapasitesi ve yaşam kalitesi artırılmış bir toplum oluşturma yönünde dinamik ve katılımcı bir planlama süreci şeklinde tanımlanmıştır.

İyileştirme Planlaması
Afet veya acil durumların neden olduğu fiziksel, eğitsel, yönetsel, psikolojik, sosyal ve çevresel kayıp ve zararların hangi imkân ve kaynaklar kullanılarak nasıl giderilebileceği ile afetin fırsata dönüştürülerek afetten etkilenen bölgenin ve çevresinin nasıl daha güvenli ve emniyetli bir hâle getirilebileceği ve afetlere eskisinden daha dirençli hâle nasıl getirileceğini düzenleyen planlama türüdür.

Afet planlaması; bir plan elde etmek için bir kez yapılan bir çalışma olmayıp gerçek olaylardan elde edilen dersler, eğitim ve tatbikatlar sırasında görülen eksiklikler dikkate alınarak; sürekli güncelleştirilmesi ve geliştirilmesi gereken belgelerdir.

İyi bir afet planının hazırlanabilmesi ve bunun kullanılabilir olması için aşağıda sıralanan dört konuya dikkat edilmesi gerekir.

Pratiktir: 
Anlaşılırdır: Talimatları uygulamaya koymadan önce test edilir.
Ulaşılabilirdir: Tüm temel kişilere, bölümlere ve kurullara planın kopyaları önceden verilir.

Günceldir: Belli yerlerindeki bilgiler değişiklik olunca hemen yenilenir.

Hangi amaçla olursa olsun bir planlama faaliyeti; öncelikle sorunlar ve ihtiyaçların belirlenmesi aşamasıyla başlar.

Doğru cevap A dır. Bol yağışın yağması her geçen gün afet tehlikesini ve riskini arttıran nedenlerden birisi değildir. 

Doğru cevap B dir. Tehlikenin kaynağı, büyüklüğü, oluş sıklığı, süresi ve olası etkileri ile ilgili bilgilerin toplanmasına yönelik çalışmalar, Tehlike analizi olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap E dir. Tehlikenin fiziksel karakterleri hem büyüklüğü, hem oluş sıklığı, hem tekrarlanma süresi, hem etki alanıdır.

Doğru cevap D dir. Acil durum ve afet yönetimi planları olası bütün tehlikeler dikkate alınarak hazırlanmalıdır.

Doğru cevap C dir. Tehlikenin etkisi büyüklükle doğru orantılıdır.

Doğru cevap A dır. Sel tehlikesi aşağıdakilerden iklim şartlarıyla doğrudan ilişkili olarak meydana gelmektedir.

Doğru cevap B dir. Sel tehlike haritaları ise Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanmaktadır

Doğru cevap D dir. Zarar görebilirlik kavramı; “bir toplumun, bir yapının veya hizmetin, tehlike oluştuğunda görebileceği hasar veya zararın olası ölçüsü” olarak tanımlanmaktadır.

Doğru cevap C dir. Sosyal zarar görebilirliğin ölçülmesi güç, hatta imkânsızdır.

Eğimli, bol yağış alan ve uygun jeolojik özelliklere sahip bölgelerde heyelanlar, diri fayların bulunduğu yerlerde depremler, dere yataklarının olduğu yerlerde veya altyapısı yetersiz şehirlerde seller, büyük fabrikaların veya endüstriyel tesislerin bulunduğu yerlerde teknoloji kaynaklı afetler, denize kıyısı olan yerlerde tsunamiler, tren yolunun geçtiği yerlerde tren kazaları gibi afetler oluşabilir.