ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI - Deneme Sınavı - 2

Türkiye Afet Müdahale Planı kapsamında; Milli Eğitim Bakanlığına afetler öncesi her okulun “Afet ve Acil Durum Planlarını” yapmasını sağlamak, Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığına afetler öncesi her üniversitenin ve bağlı birimlerinin “Afet ve Acil Durum Planlarını” yapmasını sağlamak, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesine bağlı yurtların “Afet ve Acil Durum Planlarını” yapmasını sağlamak, tüm bakanlık, kurum ve kuruluşlar kendi hizmet binalarının ve eklentilerinin “Acil Durum Planlamasını” yapmasını, kamu kurum ve kuruluşları ile özel kuruluşlara ait bina ve tesisler için “Acil Durum Planları” nın “İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde hazırlanması gerektiği belirtilmiştir. Doğru cevap D'dir.

Afet veya acil durumların neden olduğu fiziksel, eğitsel, yönetsel, psikolojik, sosyal ve çevresel kayıp ve zararların hangi imkân ve kaynaklar kullanılarak nasıl giderilebileceği ile afetin fırsata dönüştürülerek afetten etkilenen bölgenin ve çevresinin nasıl daha güvenli ve emniyetli bir hâle getirilebileceği ve afetlere eskisinden daha dirençli hâle nasıl getirileceğini düzenleyen planlama türüdür.

Planlar şu dört temel ilkeye göre hazırlanır: Uluslararası standartlar, temel planlama ilkeleri, afet yönetim ilkeleri, mevzuat.

İyi bir afet planının öncelikle pratik, anlaşılır, ulaşılabilir ve güncel olması gerekir.

Tehlike analizi ile gerçekleşme olasılığı olan tehlikeler belirlenirken risk analizi ile de bu tehlikeler gerçekleştiğinde nasıl bir hasarın ortaya çıkabileceği belirlenmeye çalışılır.

Planların anlaşılır olması çok önemlidir. Bilimsel ifadelerin yer aldığı planlar herkes tarafından anlaşılır olmayabilir.

Türkiye’de müdahale planları 18 Aralık 2013 tarih ve 28855 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” ve 3 Ocak 2014 tarih ve 28871 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Türkiye Afet Müdahale Planı” na göre hazırlanmaktadır.

Tehlikenin belirlenmesinde unutulmaması gereken en önemli faktör deprem, volkanik patlama gibi bazı doğa kaynaklı olayların tekrarlanma sürelerinin çok uzun olmasıdır. Zira deprem, volkanik patlama, vb. gibi bazı doğa kaynaklı olayların tekrarlanma süreleri uzun süreler gerektirir. Ancak doğa kaynaklı afetlerde temel kural; “bu olaylar geçmiş dönemlerde olmuşsa gelecekte de mutlaka olacaktır”, kuralıdır.Tehlike; bulunulan yere, bölgeye veya ülkeye göre değişmektedir. Yani konuma bağımlıdır. Ayrıca aynı tehlikenin, büyüklüğü, oluş sıklığı, tekrarlanma süresi, olası etkileri de konuma bağlı olarak değişmektedir. Bununla birlikte doğal afetlerin tüm olası sonuçları analize dahil edilir.

Tehlike belirleme çalışmalarının ilk adımı olarak çalışma bölgesi ve yakın civarında geçmişte meydana gelmiş afet ve acil durumlar hakkında veri ve bilgilerin toplanması gerekir.

Tehlike haritaları, tehlikenin olası etkileri ve olma olasılığı çalışmalarına bağlı olarak bir çok nokta için hesaplanan değerlerin topoğrafik haritalar üzerine aktarılması ve aynı değere sahip noktaların birleştirilmesi ile hazırlanır.

Türkiye’de resmi olarak deprem tehlike haritalarını hazırlama görevi İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığına verilmiştir.

Fiziksel zarar görebilirliği; belirli bir bölgede, belirli bir büyüklükte bir tehlikenin meydana gelmesi halinde bir fiziksel unsurun veya unsurlar grubunun hasar derecesi olarak tanımlamak ve 0 ila 1 arasında değişen bir sayı ile ölçülebilir hale getirmek mümkündür. Burada “0” hiç zarar görmeme halini, “1” ise tamamen zarar görme halini ifade etmektedir.

Orman yangınları, çevre tahribatı, bilgisizlik kişilerin her birine kazandırılan bilinçle azaltılabilir veya kişi kendisi dikkat ederse bu faktörlere ilişkin önlem alabilir. Çarpık kentleşmeyi azaltmak için kişiler bilinçlendirilebilir. Ancak yoksul olma durumunu kişi kendisi tek başına değiştiremeyebilir. Afetlere ilişkin sosyal ve ekonomik araştırmaların çoğunda yoksulluğun, az gelişmişliğin ve gelir dağılımdaki dengesizliklerin zarar görebilirliği önemli ölçüde artırdığı, toplumun yoksul kesimlerinin bu nedenle doğa ve teknoloji kaynaklı afetlerden daha çok etkilendiği ve bir afetle karşılaştıklarında baş edebilme kapasitelerinin çok sınırlı olduğu konusunda birçok tespit vardır.

Risk; gelecekteki belirli bir zaman içerisinde oluşma olasılığı bulunan bir tehlikeye, bu tehlikeye maruz varlıkların ve bunların zarar görebilirliklerine bağlı olarak, verebileceği zararları/kayıpları ifade etmektedir.

Nüfus, tüm yapı ve alt yapılar, tarımsal kapasite ve stoklar, ekonomik ve sosyal değerler, çevre ile ilgili envanterin toplanması amacıyla yapılan çalışmalara da Tehlikeye Maruz Değerlerin (Risk Altındaki Unsurlar) saptanması için yapılan çalışmalar denir.

Halkın ve karar vericilerin riski algılamaları ve önleyici ve zarar azaltıcı politika ve eylemleri uygulamaya başlaması, her zaman kolay olmamaktadır. Kaynakların ve kapasitelerin sınırlı, günlük risklerinse çok büyük olduğu durumlarda; gelecekteki bir riski azaltmak amacıyla zaman ve kaynak ayırmak oldukça zor olmaktadır.

Ülke topraklarının yüzde 66’sının birinci ve ikinci derece deprem tehlikesi altında olduğu ve nüfusunun büyük bir çoğunluğunun yani yüzde 71’inin bu bölgelerde yaşadığı ve topraklarının büyük bir çoğunluğunun aktif fay kuşakları içerisinde yer aldığı dikkate alındığında yerleşim birimlerinin, kamu kurum ve kuruluşlarının, okulların, hastanelerin, önemli tesislerin acil müdahaleyi gerektiren günlük olaylar dışında, afet sonucu doğurabilecek olaylarla karşılaşma olasılığının ne kadar yüksek olduğu açıklıkla görülmektedir.

Afet Eylem Planı literatürde kullanılan isimlerdendir.

Afet ve Acil Durum Önleme ve Müdahale Planı kanun ve yönetmeliklerde kullanılan isimlerdendir.

Standart operasyon prosedürlerinin uygulanması afet sırasında yapacaklar görevlerdendir.