ACİL DURUM VE AFET YÖNETİMİ PLANLARI - Deneme Sınavı - 1

Türkiye’de müdahale planları 18 Aralık 2013 tarih ve 28855 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” ve 3 Ocak 2014 tarih ve 28871 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Türkiye Afet Müdahale Planı” na göre hazırlanmaktadır

Zarar azaltma ve hazırlık planı sürecinde yapılması gerekenler:

Tehlikenin belirlenmesi
Zarar görebilirliğin belirlenmesi
Riskin belirlenmesi
Kayıpların belirlenmesi
Zayıf yönlerin belirlenmesi
Strateji, politika ve eylemlerin belirlenmesi
Zarar azaltma ve hazırlık planının hazırlanması

1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ve 1959 yılında 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun çıkarılmıştır.

17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen İzmit Körfezi ve 12 Kasım 1999 tarihinde meydana gelen Düzce-Kaynaşlı depremleri nedeniyle çok sayıda insanın yaşamını yitirmesi, yaralanması ve depremlerin çok geniş bir bölgeyi etkilemesi ve ortaya çıkan sorunlarla baş etmede karşılaşılan güçlükler nedeniyle afet yönetim sistemi ile ilgili yeni yasal düzenlemeler yapılması gereği ortaya çıkmış ve 5902 sayılı yasa ile de afet yönetimi sisteminde önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu gelişme ve değişmelere bağlı olarak ta 18 Ara­lık 2013 tarihli ve 28855 sayılı Resmi Gazete’de “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” yayınlanarak 1988 yılında yayınlanmış olan “Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik” yürürlükten kaldırılmıştır. Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliğinde belirtildiği şekilde Türkiye Afet Müdahale Planı hazırlanmış ve 3 Ocak 2014 tarihli ve 28871 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe sokulmuştur. Artık Türkiye’de ülke ve il düzeyindeki planlar buna göre yapılmaya başlanmıştır. TAMP Bölüm 4’te detaylı bir şekilde anlatılacaktır.

4623 sayılı “Yersarsıntısından Evvel ve Sonra Alınacak Tedbirler Hakkında Kanun” 22 Temmuz 1944 tarih ve 5763 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun Türkiye’de deprem tehlikesi ve riskinin belirlenmesi ve deprem zararlarının azaltılması konusunda, merkezi ve yerel düzeylerde yapılanmanın nasıl olması gerektiğini, yerleşme ve yapılaşmaların nasıl denetleneceğini belirleyen ilk yasal düzenlemedir ve gerçek anlamda afet zararlarının azaltılması çalışmaları bu kanunla başlamıştır. Daha sonraki yıllarda meydana gelen sel, deprem ve heyelan gibi afetlerde bu kanunun yeterli olmadığının görülmesi üzerine 1958 yılında 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu ve 1959 yılında 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısiyle Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun çıkarılmıştır. Bu kanun doğal afet zararlarının azaltılması amacıyla Cumhuriyet döneminde çıkarılmış bulunan tüm kanunları tek bir kanun halinde toplayan ve afet zararlarının azaltılabilmesi için afet öncesi, afet sırası ve afet sonrasında yapılması gereken çalışmaları düzenlemektedir. 1960-1967 yılları arasında çok yoğun olarak yaşanan depremler, su baskınları ve heyelanlardan elde edilen deneyimlerin ve yeni ihtiyaçların ışığı altında 1968 yılında 1051 sayılı kanunla önemli oranda değiştirilmiştir. Bu tarihten sonrada çok sayıda değişikliğe uğramış ve halen yürürlükte bulunan bir kanundur

5393 sayılı “Belediye Kanununa” göre ise belediyelere, yangın, sanayi kazaları, deprem ve diğer doğal afetlerden korunmak veya bunların zararlarını azaltmak amacıyla beldenin özelliklerini de dikkate alarak gerekli “Afet ve Acil Yardım Planlarını” yapma, ekip ve donanımları hazırlama görevi verilmiştir. Acil durum planlarının hazırlanmasında, varsa il ölçeğindeki diğer acil durum planlarıyla da koordinasyon sağlanması gerektiği belirtilmiştir.

Sağlık Bakanlığı Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü yapmış olduğu çalışmalar doğrul­tusunda; Türkiye Afet Müdahale Planı kapsamında hazırlanmak zorunda olunan Yerel Düzey Sağlık Hizmet Grubu Operasyon Planını ve İl Sağlık Afet ve Acil Durum (İL-SAP) Planlarının birleştirilmesine ve artık sadece “Yerel Düzey Sağlık Hizmet Gru­bu Operasyon Planı” nın hazırlanmasının yeterli olacağına karar vermiştir. Yani 20.07.2017 tarih ve 5934 sayılı Bakan Oluru ile İL-SAP Uygulama yönergesinin yürürlükten kaldırılması ile İl Sağlık Afet ve Acil Durum Planlarının (İL-SAP) hazırlanması zorunluluğu ortadan kalkmıştır.

TAMP kapsamında ulusal ve yerel düzeyde operasyon, bilgi ve planlama, lojistik ve bakım, finans ve idari işler olmak üzere dört servisten oluşan müdahale organizasyon sistemi oluşturulmuştur. Servislerin altında müdahale hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla hizmet grupları oluşturulmakta ve bu hizmet gruplarından sorumlu ana çözüm ve destek çözüm ortaklarının sorumluluk ve görevleri belirlenmektedir. Ulusal düzey hizmet grubunun koordinasyonundan ana çözüm ortağı olan bakanlık, kurum veya kuruluş sorumludur. Hizmet gruplarının ana çözüm ortaklarını, hizmetin yürütülmesinde yarar sağlayacak destek çözüm ortalarını belirlemektedir.

İyi bir afet planının hazırlanabilmesi ve bunun kullanılabilir olması için aşağıda sıralanan dört konuya dikkat edilmesi gerekir:

Pratiktir

Günceldir

Ulaşılabilirdir

Anlaşılırdır

Türkiye’de müdahale planları 18 Aralık 2013 tarih ve 28855 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği” ve 3 Ocak 2014 tarih ve 28871 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Türkiye Afet Müdahale Planı” na göre hazırlanmaktadır.

Afet Yönetimi Döngüsü şu şekildedir:

ZARAR AZALTMA, MÜDAHALE, İYİLEŞTİRME ve HAZIRLIK.