ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ

Etkileri açısından ele alındığında, olayların genel özellikleri şu şekilde özetlenebilir:
• Lokal ölçektedir.
• Etkileri sınırlıdır.
• Kurumların ve kuruluşların iş yapma sınırlarını etkilemezler.
• Pratik şekilde kontrol altına alınabilecek özelliktedirler.

Beklenmedik zamanlarda gelişebilen, hızlı müdahale gerektiren, yaralanmalara ve can kayıplarına yol açabilen acil durumların genel özellikleri şöyledir:
• Lokal ölçektedir.
• Etkileri geniştir.
• Kurumların ve kuruluşların iş yapma sınırlarını etkileme potansiyeli vardır.
• Yerel imkânlar ile baş edilebilecek özelliktedirler.

Hazırlık

• Envanter Tespiti
• Müdahale Planları
• Eğitim ve Tatbikat Faaliyetleri

Afet sonrası altın saatler olarak adlandırılan ilk 72 saat için her bireyin hazır olması şarttır.

Hazırlık evresinde bazı çalışmaların önceden tamamlanması gerekmektedir. Bu çalışmalar aşağıdaki aşamalardan oluşur (Şekil 5.8);
• Mevcut kaynakları belirlemek,
• Plan yapmak,
• Organize olmak,
• Alet-ekipman ve araçları hazırlamak,
• Kapasite geliştirmek, yeni teknolojilerden yararlanmak,
• Erken uyarı sistemlerini kurmak, geliştirmek ve test etmek,
• Eğitim ve tatbikatlar düzenlemek,
• Değerlendirmek.

Afet öncesi korumaya yönelik olan kayıp ve zarar azaltma, hazırlık, tahmin ve erken uyarı, afetleri anlamak gibi çalışmalara risk yönetimi denilir.

Kaynak
Tespiti Planlama Organizasyon
Alet,
Ekipman
Hazırlığı
Kapasite
Geliştirme
Eğitim ve Tatbikat

Erken İkaz

Değerlendirme

S1 Yerel imkânlar yeterlidir.
S2 Destek illerin takviyesine ihtiyaç vardır.
S3 Ulusal desteğe ihtiyaç vardır.
S4 Uluslararası desteğe ihtiyaç vardır.

Hazırlık
Müdahale

Ön İyileştirme

Organizasyon bütünlüğü göz önünde bulundurularak İçişleri Bakanlığına bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurulmuş; afet ve acil durumların hazırlık, önlenme, müdahale ve iyileştirmesine yönelik olarak yetki ve sorumluluklar tek bir çatı altında toplanmıştır.

Belirli bir zaman veya coğrafyada ortaya çıkarak yaşamı tehdit eden, toplumun sosyo ekonomik düzen ve etkinliklerine, doğal çevreye, doğal, tarihi ve kültürel kaynaklara zarar verme potansiyeli olan doğa, teknoloji ya da insandan kaynaklanan fiziki olay ve olgular tehlike olarak tanımlanmaktadır.

Etkileri açısından ele alındığında, olayların genel özellikleri
şu şekilde özetlenebilir:
• Lokal ölçektedir.
• Etkileri sınırlıdır.
• Kurumların ve kuruluşların iş yapma sınırlarını etkilemezler.
• Pratik şekilde kontrol altına alınabilecek özelliktedirler.

Acil durum, büyük, fakat genellikle yerel imkânlarla baş edilebilen çapta, ivedilik gerektiren tüm durum ve hâllerdir.

Afetler doğal, teknolojik ve/veya insan kaynaklı olarak çok farklı şekillerde meydana gelirler; ancak yine de bazı ortak özelliklere sahiptir. Söz konusu özellikleri şöyle sıralayabiliriz;
• Canlılar ve çevre açısından etkileri geniştir.
• Kurumların ve kuruluşların iş yapma sınırlarını aşar (etkiler).
• Yerel imkânlar ile baş edilemezler.
• Genel olarak bir tehlikenin tetiklemesiyle meydana gelirler.
• Toplumun gündelik yaşamını bozarlar veya kesintiye uğratırlar.

Acil durum yönetimi; olayın meydana gelmesinden hemen sonra, olayın niteliğinden etkilenen toplulukların ihtiyaçlarının; zamanında, hızlı ve etkin biçimde afet ve acil yardım planlarının öngördüğü şekilde yapılandırılan acil durum servisleri tarafından yerine getirildiği bir yönetim sürecidir. Yönetim sürecinin kapsamında genel olarak ilk yardım, arama ve kurtarma, tahliye, enkaz kaldırma, geçici barınma, güvenlik ve olayın niteliğine göre ihtiyaç duyulabilecek teknik yardım gibi hizmetler bulunmaktadır.

Hazırlık evresi, afetlere zamanında, çabuk ve etkin olarak müdahale edebilmek amacıyla; afet öncesinde yapılması gereken planlama, eğitim, tatbikat, halkın bilinçlendirilmesi ve bilgilendirilmesi gibi faaliyetlerin yürütüldüğü süreci ifade eder. Sürece dair aşamalar şu şekilde öngörülür:
• Olay Komuta Sistemi
• Planlama
• Tahmin ve Erken Uyarı
• Tatbikatlar
• Eğitim

Müdahale organizasyonunda yer alan servisler:

Uzun dönem iyileştirme (yeniden inşa) kapsamında yapılan çalışmalar (Kadıoğlu, 2011):
• Yeniden mekânsal planlama çalışmaları,
• Tamir ve güçlendirme çalışmaları,
• Kentsel çevre planları,

• Altyapı tesisleri,
• Kalıcı konutların inşası,
• Diğer sosyal hizmet tesisleri,
• Ticari hayatın gelişmesi,
• Normal yaşam koşullarının kurulması olarak düşünülebilir.

7126 Sayılı Sivil Savunma Kanunu
Kanunun amacı, düşman taarruzlarında, doğal afetlerde ve büyük yangınlarda halkın can ve mal kaybının en aza indirilmesi; hayati derecede önemli her türlü resmi ve özel tesislerin korunması ve faaliyetlerinin sürdürülmesi amacıyla acil tamiri ve iyileştirilmesi; savunma çabalarının sivil halk tarafından en yüksek düzeyde desteklenmesi; cephe gerisi moralin korunması için alınacak her türlü silahsız, koruyucu ve kurtarıcı faaliyetler anlamına gelen sivil savunmayla ilgili teşkilat, yetki ve sorumlulukları belirlemektir.

6331 sayılı Kanun’un kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.