ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ

İnsan kaynaklı afetler;

Teknolojik afetler; nükleer santral kazaları, kimyasal ve benzeri endüstriyel kazalar, uçak, demiryolu ve gemi kazaları, baraj yıkılması, geniş kentsel alanları etkileyen uzun süreli enerji kesintileri vb. şeklinde sıralanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Acil durum yönetimi ise; olayın meydana gelmesinden hemen sonra başlayarak, etkilenen toplulukların tüm ihtiyaçlarının (ulaştırma, arama ve kurtarma, ilk yardım, tahliye, temel ihtiyaç malzemelerinin temini, geçici barınma, kargaşa ve düzensizliğe karşı güvenliğin sağlanmasına yardımcı olma, idari ve teknik hizmet desteği sağlama, vb.) zamanında, hızlı ve etkili olarak yerine getirilmesini sağlayan bir yönetim sürecidir. Diğer bir deyişle acil durum yönetimi; olumsuz bir olayın etkilerini azaltma, müdahale etme ve etkilerini giderme sürecidir. Doğru cevap C'dir.

Afet ve acil durum yönetimi; zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme gibi dört ana aşamadan oluşur. Afet ve acil durum yönetiminin "önleme" adında bir aşaması bulunmamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Genel olarak afet ve acil durum yönetimi konusunda uyulması gereken önemli kuralları şu şekilde sıralanmaktadır:

Acil Durum Yönetim Merkezi (ADYM); afet ve acil durum hazırlıklarını yasal olarak yürütmekle yükümlü olan ilgili kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon ve iş birliğini sağlamak ve yürütülen hizmetleri takip ve kontrol etmek, kriz yönetimine esas olacak hazırlıkları bir merkezden koordine etmek üzere oluşturulan bir yapılanmadır. ADYM, hükümete politik kararları koordine etme, kaynak yönetimi ve sahadaki eylem komutanının göremediği noktalara müdahale etme fırsatı tanıyan bir merkezdir. Doğru cevap B'dir.

Operasyon Fonksiyonu ADYM’deki tüm operasyonların yönetiminden sorumludur. Karar vericiler tarafından ortaya konulan politikaların yerine getirilmesini sağlar. Operasyon bölümünün görevleri şunlardır:

Büyük can kaybına ve geniş çaplı hasara neden olan 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi; dönemin çok başlılık gösteren afet yönetimi yapısının değiştirilmesi, afet ve acil durumlarda yetki ve koordinasyonun tek bir elde toplanması, kurumların afetlerle ilgili yetki ve sorumluluklarının yeniden tanımlanması zorunluluğunu doğurmuştur. Bu doğrultuda afetlerle ilgili görev yapan İçişleri Bakanlığı’na bağlı Sivil Savunma Genel Müdürlüğü, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı’na bağlı Afet İşleri Genel Müdürlüğü ve Başbakanlığa bağlı Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü kapatılarak 2009 yılında çıkarılan 5902 sayılı yasa ile Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurulmuş ve tüm yetki ve sorumluluklar tek bir çatı altında toplanmıştır. AFAD, dahan sonra Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili yapılan düzenlemeler kapsamında, 15 Temmuz 2018 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Doğru cevap C'dir.

İl afet ve acil durum müdürlüklerinin görevleri şunlardır:

AFAD, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile ilgili yapılan düzenlemeler kapsamında, 15 Temmuz 2018 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanan 4 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile İçişleri Bakanlığı'na bağlanmıştır. Doğru cevap B'dir.

Ormansızlaşma, insan kaynaklı afetlere örnektir. Diğer seçeneklerde bulunan maddeler doğal afetlerin ve teknolojik afetlerin örneklerindendir.

Önceden öngörülemeyen, ani olarak gelişen ve hızlı bir şekilde müdahaleyi gerektiren yerel nitelikteki beklenmedik olaylar ise acil durum olarak ifade edilmektedir (Kadıoğlu, 2008). Buna örnek olarak, özellikle ölüm ve yaralanmayla sonuçlanan zincirleme trafik kazaları ya da bir yıldırım düşmesiyle ortaya çıkan yangının çevredeki binalara yayılması gösterilebilir

Standart Operasyon Prosedürü; değişik afet ve tehlikeler oluştuğunda uygulanması gereken kurallar ve yapılması gerekenlerdir.

Acil durum yönetimi, her türlü tehlikenin etkilerine karşı hazırlıklı olmak, tehlikeleri hafifletmek ya da önlemek, müdahale etmek ve iyileştirme
amacıyla eldeki kaynakların hazırlanması, analizi, planlaması, karar verme ve değerlendirilmesi süreçlerini kapsamaktadır. Acil durum yönetiminin
amacı, bir acil durum meydana geldiğinde hayatları kurtarmak, yaralanmaları önlemek, mülkü ve çevreyi korumaktır.

Afet ve acil durum yönetimi bu iki kısım içinde; zarar azaltma, hazırlık, müdahale
ve iyileştirme olmak üzere 4 temel aşamadan oluşmaktadır.

Bütünleşik modern afet yönetimi sistemi aşağıdaki şekilde bölümlendirilir:
1. Zarar Azaltma
2. Hazırlık
• Tahmin ve Erken Uyarı
• Afet
3. Müdahale
• Etki Analizi
4. İyileştirme
• Yeniden Yapılandırma

CBS’nin afet ve acil durum yönetim sistemi ile ilgili çalışmalarda kullanılmasının çok büyük faydaları bulunmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz (Arca, 2012):
- Etkin bir veri paylaşım aracı olması,
- Güncellenebilmesi,
- Hızlı veri analizleri yapabilmesi ve kolay çözümler
sunabilmesi,
- Çok yönlü görselleştirme imkânı sunması.

OKS organizasyonu; Olay Komutanı, Operasyon Bölümü, Planlama Bölümü, Lojistik Bölümü ve Mali Yönetim Bölümü olmak üzere 5 temel birimden oluşur.

Lojistik Bölümü: Olayda görev alan personel tarafından ihtiyaç duyulacak tüm donanım, materyal, hizmet ve tesisleri sağlamakla sorumludur.

Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü kapatılarak 2009 yılında çıkarılan 5902 sayılı yasa ile Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurulmuş ve tüm yetki ve sorumluluklar tek bir çatı altında toplanmıştır.