ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ

Kriz bir tehdittir ve acil tepki verilmesini gerektirir; felekette toplum işlerini sürdürmeye devam edebilirken faciada böyle bir durum söz konusu değildir; Afet Risk Yönetimi mümkünse olası afetin önlenmesi, önlenemiyorsa zararın azaltılması ve afete hazırlık çalışmalarını kapsar; Kriz yönetim süreci ise kriz öncesi, kriz anı ve kriz sonrası olmak üzere üç aşamaya ayrılabilir. Bununla birlikte tehlike, bulunulan coğrafi yere, bölgeye, ülkeye göre değişiklikler arz etmektedir. Dolayısıyla doğru cevap D'dir.

Çoğu zaman can kaybı, yaralanma, yapısal ve yapısal olmayan hasarlar gibi beklenmedik acil durum niteliğindeki olaylar afetle karıştırılmaktadır. Acil durumlar için kaynakların mücadelede yetersiz kaldığı koşullarda olay artık afete dönüşür. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Afet bir olayın meydana gelişi değil doğurduğu olumsuz sonuçlar afet olarak nitelendirilir. Dolayısıyla afet, bir olayın kendisi değil, doğurduğu sonuçtur. Bu bilgi ışığında seçenekler değerlendirildiğinde kıtlık sonucunda bebek ölümlerindeki kontrolsüz artış istenmeyen-olumsuz sonuçtur ve afet olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

İnsanların yaptığı en önemli yanlış kendini barındıran evrene ve gezegene hâkim olma kibridir. Bu kibir, gezegenimizi bugün her alanda içinden çıkılmaz bir sorun yumağı haline getirmiştir. Oysa ki insanların sahip olduğu akıl ve irade onlara evrene, gezegene ve onları oluşturan sistemlere uyum içinde nasıl yaşayabilecekleri, sınırlı olan kaynaklarla, sınırsız olan ihtiyaçlarını nasıl karşılayabilecekleri ve gezegenimizi nasıl doğru şekilde yönetebilecekleri ve afetlerin etkilerini nasıl minimize edebilecekleri konusunda yol göstermektedir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

İnsanlar, sera gazlarını fazla üreterek, karbon yutağı ormanları yok ederek, yanlış tarım yaparak, çarpık kentleşerek, hızlı ve yanlış sanayileşerek küresel ısınmanın birinci sebebi olmaktadırlar. Tarım faaliyetlerindeki artıştan ziyade tarımın hangi yöntemlerle yapıldığı daha belirleyici olmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap B'dir.

Afetlere maruz kalma olasılığı tek başına riski yükselten bir etken değildir. Bazı ülkelerde afete maruz kalma riski çok yüksek olmasına rağmen, yapılan hazırlıklar, ülkenin kalkınmışlık ve gelişmişlik düzeyi nedeniyle, risk sıralamasında bu ülkeler genel risk sıralamasında gerilere düşmektedir. Diğer bir ifadeyle kalkınmışlık veya gelişmişlik düzeyi gibi koruyucu faktörler sayesinde olası afete maruz kalma risk olasılığı yüksek bile olsa genel risk düşebilmektedir. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Afet hazırlığı afeti ve etkilerini tahmin, müdahale ve onlarla baş edebilme için geliştirilen kapasiteyi kapsamaktadır. Afete hazırlık aşamasında uygulanan faaliyetler arasında acil durum tatbikat planları yapılması, iletişim sistemlerinin bakımı, tahliye yolları ve sığınakların belirlenmesi ve acil durum malzemelerinin stoklanması ve kontrolü yer alırken tehlikelere maruz alanlarda farklı imar kısıtlamalarının uygulanması zarar azaltma aşamasında gerçekleştirilen bir faaliyettir. Dolayısıyla doğru cevap E'dir.

Müdahale aşaması azaltma, hazırlıklı olma ve iyileştirme aşamalarından daha belirgin olarak zaman baskısı ve ivedilik ile ön plana çıkar. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.

Müdahale aşamasında yürütülen faaliyetlerin ana hedefi afete uğramış toplulukların haberleşme, ulaşım, su, elektrik, kanalizasyon, eğitim, uzun süreli geçici iskân, ekonomik ve sosyal faaliyetler gibi hayati aktivitelerinin minimum düzeyde karşılanabilmesi için gereken tüm çalışmaları yapmaktır. Dolayısıyla doğru cevap C'dir.

Son dönemde Dünyada yaşanan gelişmelere bakınca gerçek anlamda afetlerin insanları ve medeniyetimizi büyük ölçüde tehdit eder hale geldiğini ve bunun temel sebebinin gezegeni ve gezegeni oluşturan tüm sistemleri analiz edip, sınırsız olan insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla karşılamaya ve bu sınırlı kaynakların nasıl kullanılması, önceliklerin nasıl şekillendirilmesi gerektiğini belirlemeye gayret etmeyen kalkınma ve büyüme arayışları olduğunu ifade etmek yanlış olmaz. Aslında sınırsız olan insan gereksinimlerini, sınırlı kaynaklarla karşılamak amacına hizmet eden bilim dalı, hepimizin yabancı olmadığı, yaşamımızın her alanında karşımıza çıkan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı ekonomidir. En yaygın tanımlamasıyla ekonomi, “sınırsız olan insan gereksinimlerini, sınırlı kaynaklarla karşılamayı hedefleyen, sınırlı kaynakların nasıl kullanılacağını inceleyen bilim dalı”dır.

Risk
Bir olayın doğurabileceği olumsuz sonuçların toplamını ifade eden kavramdır. Bir tehlikenin belli bir zaman ve mekânda gerçekleşmesi durumunda tehdit altında olan unsurların (bölgenin sakinleri, özellikleri, etkinlikleri, özgün tesisleri, tabi ve kültürel
kaynakları, vb.) alacağı hasarın düzeyine bağlı olarak oluşacak potansiyel kayıplardır.

Tehlikenin neden olabileceği riskin belirlenmesi için zarar görebilirlik değerlendirmesi yapılmalıdır. Zarar görebilirlik, bir birey veya sosyal gurubun tehlikeyi algılama, olası etkilerini tahmin etme, zararlarını azaltma, meydana gelmesi halinde sonuçları ile baş edebilme ve yaşamı bir an önce normal hale döndürme konularındaki kapasite eksikliği olarak tanımlanmaktadır.

İnsani faktörlerin etkin olduğu savaşlar, iç çatışmalar, terör olayları, büyük göçler gibi küresel olayların yanı sıra yanlış ve eksik planlama ve uygulamaların neden olduğu yerel ve bölgesel karakterli olgu ve olaylar ile bunların doğurduğu afet nitelikli sonuçların tümüdür (Kadıoğlu, 2011). İnsan kaynaklı afetler, insanların tutum ve davranışlarıyla alması gereken önlemleri almaması neticesinde ortaya çıkan afetlerdir. İnsan kaynaklı afetler genelde dikkatsizlik ya da sonucu önceden planlanamayan, etkileri beklenilenden çok daha büyük olan olaylar olarak ortaya çıkmaktadır. İnsan kaynaklı afetler sosyal ve teknolojik afetler olarak gruplandırılmaktadır.

Teknolojik Afetler: İnsanın yeryüzündeki faaliyetlerinden ve teknolojik gelişimin yanlış uygulamalarından kaynaklanan afetlerdir.
Nükleer santral kazaları, maden kazaları, biyolojik-nükleer-kimyasal silahların yol açtığı durumlar ve kazalar, endüstriyel kazalar, ulaşım kazaları bu grup içinde yer almaktadır. Teknolojik afetler kendi kendine gerçekleşebileceği gibi doğal bir afet veya bir insan tarafından da tetiklenebilir.

Biyolojik Afetler: Toprak, bitki örtüsü ve hayvanlardan kaynaklanan afetlerdir. Bulaşıcı
hastalıklar ve salgınlar, böcek istilaları gibi olaylar bu kapsamda değerlendirilir. 4 şık biyolojik afet örnekleri içermektedir. Ancak tsunamiler hidrografik afetlerdir.

Yukarıda bahsi geçen afetlerin ortaya çıkardığı riskleri azaltmanın yolu afetlere karşı hazırlıklı olmaktır. Kökenleri ve gelişim hızları ne olursa olsun, tüm afet olayları ile ilgili faaliyetler, aşağıdaki dört ana aşamaya (safhaya) ayrılmaktadır (Ergünay, 2008).
• Zarar azaltma
• Hazırlık
• Müdahale
• İyileştirme

Afetlere ve acil durumlara hazırlık olma konusunda en önemli faaliyetleri şu şekilde
sıralayabiliriz (Freeman, 2007; Kadıoğlu, 2008):

• Merkezi düzeyde afet ve risk yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve geliştirilmesi,
• İl düzeyinde “Kurtarma ve Acil Yardım Planlarının” hazırlanması ve geliştirilmesi,
• Görev ve sorumluluk verilmiş personelin eğitimi,
• Kilit personeli harekete geçirecek işleyişin oluşturulması,
• Acil durum tatbikat planları yapılması,
• Sivil toplum kuruluşları ileiş birliği kurulması,
• Toplumun bilinçlendirilmesine yönelik kampanyalar düzenlenmesi,

• Tahliye yolları ve sığınakların belirlenmesi,
• Acil durum malzemelerinin stoklanması ve kontrolü,
• İletişim sistemlerinin bakımı,
• Tehlike tespit, Erken Uyarı ve Alarm sistemlerinin kurulması, işletilmesi ve geliştirilmesi.

Acil Durum/Afet İlanı,
• Acil durum operasyon planını uygulamak,
• Etkin haberleşme sürdürmek ve yeterli koordinasyonu sağlamak,
• Uyarı yayınlamak,
• İhtiyaçları belirlemek,
• Tehdit altındaki nüfusun tahliyesini gerçekleştirmek,
• Sonraki olası hasarları önlemek için çalışmalar yapmak,
• Barınak ve toplu bakım sağlamak,• Acil durum tıbbi hizmetlerini sağlamak,
• Yiyecek ve içecek malzemelerinin temini ve koruması,
• Özel nüfusun (kadın, çocuk, yaşlı, engelli vb.) ihtiyaçlarını karşılamak,
• Arama kurtarma faaliyetlerini yürütmek,
• Toplu ölümlerle ilgilenmek (kimlik saptama, saklama ve defin işlemleri),
• Medya ve kamuya bilgi vermek,
• Gönüllülerin yönetimi (yardım faaliyetlerine katılan bireylerin koordinasyonu),
• Güvenliği sağlamak ve kamu düzenini tekrar oluşturmak,
• Afet sonrası, yıkımın büyüklüğünü belirlemek,
• Psikolojik destek sağlamak,
• İyileştirme uygulamalarını hızlandırılmak.

Afet ve acil durum yönetimi döngüsünün üçüncü aşaması müdahaledir. Acil durum müdahale çalışmaları afetin meydana gelmesiyle başlar ve afet sonrası durumun dengelenmesiyle sona erer.

Verilen tanım tehlikeye aittir. Dolayısıyla doğru cevap D seçeneğidir.