ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ

Zarar görebilirliği arttıran faktörler; yoksulluk, nüfus artışı, plansız şehirleşme, çevre kirliliği, denetimsiz yapılar, altyapı eksiklikleri, yetersiz kurumsal yapılanma ve eğitim programları vb. olarak sayılabilir

• Kriz anı yönetiminde yapılması gerekenler; krize tanı konulması, belirlenen önlemlerle ilgili karar alınması ve alınan kararların uygulanması olarak üç aşamadan oluşur.

• Kriz öncesi yönetim; strateji oluşturmak, erken uyarı sistemlerini belirlemek, kriz planı hazırlamak ve karar destek üniteleri
ile kriz ekibi kurmak gibi hazırlıkları içerir.

• Kriz sonrası yönetimi; kriz anında yaşananlardan ve hatalardan ders alma, yeniden yapılanma, kendine düzen verme, bir başka
deyişle fırsatları değerlendirme dönemidir.

Şekil 1.2 Afet Türleri

Jeolojik Afetler: Jeolojik kökenli afetlerdoğrudan doğruya kaynağını yerkabuğu ya da yerin derinliklerinden alan doğal afetlerdir. Deprem, heyelan, kaya düşmesi, volkanik patlamalar, tsunami gibi doğa olaylarını jeolojik afetlere örnek olarak verebiliriz. Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayıdır. Heyelan (toprak kayması), zemini kaya veya yapay dolgu malzemesinden oluşan bir yamacın yerçekimi, eğim, su ve benzeri diğer kuvvetlerin etkisiyle aşağı ve dışa doğru hareketidir. Kaya düşmesi, fiziksel veya kimyasal etkilerle bozulmuş veya parçalanmış, değişik boy ve çeşitteki kaya veya zemin parçalarının, kendiliğinden ya da depremler, aşırı yağışlar gibi harici etkilerle meyil aşağı hızla hareket etmesi olayıdır (AFAD, 2018). Volkanik patlamalar, magmanın yüksek basınç ve yüksek sıcaklıkta ergimiş halinin yanardağ adı verilen coğrafi oluşumlar kanalıyla yerin içinden yüzeye püskürerek çıkmasıdır. Tsunami ise, deniz altında meydana gelen deprem, volkanik patlama veya kütle hareketi sonucu oluşan dev dalgalardır.

Çok kabaca Dünyanın sağlık durumunu özetlemek gerekirse,
• Dünya ekosistem sağlığı son dönemde yaklaşık %30 oranında
• Verimli topraklar son dönemde %25 oranında azalma göstermiştir.

Şekil 1.4 Afet Yönetim Sistemi

Müdahale aşamada yürütülmesi gereken faaliyetleri aşağıdakilerle sınırlı kalmamak kaydıyla şu şekilde sıralayabiliriz:
• Acil Durum/Afet İlanı,
• Acil durum operasyon planını uygulamak,
• Etkin haberleşme sürdürmek ve yeterli koordinasyonu sağlamak,
• Uyarı yayınlamak,
• İhtiyaçları belirlemek,
• Tehdit altındaki nüfusun tahliyesini gerçekleştirmek,
• Sonraki olası hasarları önlemek için çalışmalar yapmak,
• Barınak ve toplu bakım sağlamak,

• Acil durum tıbbi hizmetlerini sağlamak,
• Yiyecek ve içecek malzemelerinin temini ve koruması,
• Özel nüfusun (kadın, çocuk, yaşlı, engelli vb.) ihtiyaçlarını karşılamak,
• Arama kurtarma faaliyetlerini yürütmek,
• Toplu ölümlerle ilgilenmek (kimlik saptama,
saklama ve defin işlemleri),
• Medya ve kamuya bilgi vermek,
• Gönüllülerin yönetimi (yardım faaliyetlerine
katılan bireylerin koordinasyonu),
• Güvenliği sağlamak ve kamu düzenini tekrar
oluşturmak,
• Afet sonrası, yıkımın büyüklüğünü belirlemek,
• Psikolojik destek sağlamak,
• İyileştirme uygulamalarını hızlandırılmak.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre afet; bireyleri ya da toplumu etkileyen dışarıdan yardım gerektirecek büyüklükteki ani çevresel (ekolojik) olaylardır.

Yapılacak izleme ve erken uyarılarla zararlarının en aza indirilebileceği doğal afet türü Klimatik afetlerdir.

Doğal su ekosistem endeksinin %50 azaldığı görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

I.Sera gazlarını fazla üreterek,

II. Çarpık kentleşerek

III. Denizlerdeki bitkisel planktonların yok olmasına sebep olarak,

IV.Yanlış tarım yaparak,

V. Hızlı ve yanış sanayileşerek

İnsanlar yukarıdakilerin hepsini yaparak küresel ısınmamın birinci sebebi olmuşlardır.Doğru cevap E'dir.

2001-2011 yılları arasında yaşanan afetlere baktığımızda,doğal afetlerin %66.5 u iklim olaylarına bağlı oluşmuştur.Doğru cevap A'dır.

Almanya’da Germanwatch tarafından hazırlanmış Dünya Risk Endeksi (2012) raporunda bulunan dört değerlendirme bileşeni: Doğal afetlerle karşılaşma riski, Afetlere karşı insanların ne ölçüde korunmasız oldukları,Olası afetlere karşı ülkelerin seferber edebildikleri imkânlar, Afetlerle baş etmek ve hazırlıklı olmak için uygulamaya geçirilen uzun dönemli değişikliklerdir. Doğru cevap E'dir.

Afet olaylarında zarar azaltmanın en temel kuralı önlenebilir tehlikelere karşı engel olucu tedbirleri almak, önlenemeyenlere karşı koruyucu tedbirleri arttırmaktır.

İl düzeyinde “Kurtarma ve Acil Yardım Planlarının” hazırlanması ve geliştirilmesi

afetlere ve acil durumlara hazırlık olma konusunda en önemli faaliyetlerden biridir.Doğru cevap B'dir.

Afete hazırlık konusunda hangisi toplumun yapabileceği faaliyetler:

Bilgi toplama ve planlama (Örneğin, aile afet planı yapma, acil durumda yapılacakları öğrenme),

Başkalarına yardım becerileri edinme (İlkyardım vb.),

Afet anı için hazırlıklar yap- ma (Deprem çantası için malzeme derleme vb.),

Evde yapısal olmayan ön- lemler alma,

Binanın yapısal incelemesi- ni yaptırma ve gereken dü- zeltmeleri yapma,

Mahallenin hazırlanması için sorumluluk alma.Doru cevap E'dir.

Yeniden yapılandırma kapsamında yapılan çalışmalar:

Yeniden mekansal planlama çalışmaları

Tamir ve güçlendirme çalışmaları

Kentsel çevre planları

Altyapı tesisleri

Kalıcı konutların inşası

Diğer sosyal hizmet tesisleri

Ticari hayatın gelişmesi

Normal yaşam koşullarının kurulması

Doğru cevap D'dir.

Risk bir olayın doğurabileceği olumsuz sonuçların toplamını ifade etmektedir; kaza kasıt söz konusu olmaksızın, beklenmedik bir zamanda ve şekilde, yaralanmalara, can ve mal kayıplarına neden olan olaydır; felaket bireylerin kendi başlarına üstesinden gelemeyecekleri olağanüstü ve sıra dışı bir olay olarak tanımlanabilir; facia ise toplumun, insanların ya da malların kaybedilmesiyle bütün toplumun etkilenmesi ve bir kısmı başka ülkelerden tedarik edilmek üzere olağanüstü kaynaklara ve yeteneklere ihtiyaç duyulacak derecede bir tehlikeye girmesi ya da böyle bir tehdidi yaşamasıdır. Bununla birlikte tehlike topluma veya çevreye zarar verme olasılığı olan, acil durum veya afete dönüşebilecek potansiyel olay veya bir durumdur ve "asıl olan olay" olmama özelliğiyle felaket ve faciadan farklılaşır. Dolayısıyla doğru cevap A'dır.