ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 12

Acil durum tatbikatlarının sahip olması gere­ken temel özellikler ise beş maddede özetlenebilir. Aşağıdaki şekilde de kısaca ifade edilen ve basitlik, ölçülebilirlik, yapılabilirlik, gerçekçilik ve hedef odaklılık olarak tanımlanan bu özellikler hem tatbikatların uygulama sürecini hem de birey­lerin kazandığı faydayı olumlu yönde etkilemesi bakımından önem taşımaktadır.  Doğru yanıt B’dir.

Tartışma tabanlı tatbikatlar karmaşık tatbikat sürecinin yapı taşı olarak tanımlanır. Bu tür tatbikatlar basit olmakla birlikte kurumların ve persone­lin yeterliliklerini saptamak için değerli araçlardır. Tartışma temelli tatbikatlarda genellikle mevcut planlar, politikalar, kurumlar arası anlaşmalar ve prosedürler incelenerek stratejik konular üzerinde yoğunlaşılmaktadır.

Tartışmaya dayalı tatbikatlar çoğunlukla moderatörler ve/veya sunum yapan kişiler tarafından yönetilir ve tatbikatın hedeflerine ulaşabilmesi için katılımcılar yönlendirilir. Tartışma tabanlı tatbikat­lar arasında seminerler, çalıştaylar, masabaşı tatbi­katları ve oyunlar yer almaktadır.

Operasyon/işlem tabanlı tatbikatlar, acil du­rumlara karşı fiili ve gerçekçi tepki ile karakterize edildiğinden tatbikat döngüsünün daha ileri bir seviyesini temsil eder. Bu gruptaki tatbikatlar tar­tışma tabanlı tatbikatlarla geliştirilip kesinleştirilen planları, politikaları, anlaşmaları ve prosedürleri doğrulamak için kullanılır. Operasyon/işlem ta­banlı tatbikatlar rollerin ve sorumlulukların net­leştirilmesini, plan ve prosedürlerin uygulanması sırasında ortaya çıkan boşlukların belirlenmesini sağlar ve bireysel performans ile takım performan­sını geliştirebilirler. Operasyon/işlem tabanlı tatbi­katlar arasında alıştırmalar, işlevsel tatbikatlar ve tam kapsamlı tatbikatlar bulunur. Doğru yanıt C’dir.

Masabaşı tatbikatların faydaları şöyle sıra­lanabilir:

Masabaşı tatbikatlarda bir acil durum senar­yosunun koşulları okunur ya da görsel bir sunum aracılığıyla katılımcılara açıklanır. Tatbikat yürütü­cüsü seçtiği katılımcıya acil durum mesajını iletir ve katılımcıya mesajı aldığında müdahale için neler yapacağını sorarak tartışmayı başlatır.

Masabaşı tatbikata katılan müdahale ekibi üye­leri hem kendi sorumululuklarını gerilimsiz ve za­man kısıtı olmayan bir ortamda tekrarlama, pekiş­tirme ve tartışma olanağı bulur hem de diğer ekip üyelerinin sorumluluklarını öğrenmiş olur. Doğru yanıt D’dir.

İşlevsel tatbikat ekibi;

Tam kapsamlı tatbikatlar en karmaşık ve ger­çeğe en yakın tatbikat türüdür. Tam kapsamlı tat­bikatlar gerçek zamanlı olarak yürütülür ve gerçek olaylara ve süreçlere oldukça yakın, çok stresli, zaman kısıtı olan bir ortam yaratır. Tam kapsamlı tatbikatların gerçekçiliği, ekip üyeleri eğitimli dahi olsa eleştirel düşünme, hızlı problem çözme ve et­kili tepkiler gerektiren durumlarda ortaya çıkabile­cek karmaşık ve gerçekçi problemleri gün yüzüne çıkarmaktadır. Doğru yanıt C’dir.

Acil durum tatbikatlarını oluşturan temel bile­şenler, genellikle acil durum türlerine göre farklılık göstermesine rağmen; bu tatbikatları oluşturan, olmazsa olmaz bazı ortak bileşenler bulunmakta­dır. Bu bileşenler tatbikat öncesi, sırası ve sonrası olmak üzere üç ana başlık altında, aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Tatbikat süre­cinin başarıyla gerçekleşmesi, olası bir acil durum durumunda ortaya çıkabilecek riskleri azaltmada ol­dukça önemlidir. Gerçekleştirilecek tatbikat sonucu ortaya çıkan sonuçlar, gerekli tedbirlerin, acil durum öncesinde alınması sürecinde yol gösterici olacaktır.

Bu doğrultuda, tatbikat gerçekleştirilmeden önce, tatbikatın gerçekleştirileceği alanda bazı hazırlıkların yapılması gerekmektedir. İlk olarak, planlama ekibinin tatbikatın yapılacağı gün, tat­bikatın yapılacağı yerde ve tatbikattan önce hazır bulunup, ilgili hazırlıkları yapması gerekmektedir. Özellikle tatbikatın ana yönetiminin ve tatbikat sı­rasında lojistik gerektiren eylemlerin kurgulanma­sından, tatbikat planlama ekibi sorumlu olmalıdır.

İkinci olarak, bir kontrol ekibinin tatbikatın gerçekleştirileceği yerde veya bu yere yakın bir

ko­numda bulunması gerekmektedir. Kontrol ekibi, tatbikatın nasıl gerçekleştirileceğine ilişkin gerekli bilgilendirmeleri yapabilir. Ayrıca; tatbikat planla­ma ekibi tarafından, senaryo gereği yaralıların ol­ması vb. kurgulanmış ise, kontrol ekibi bu kurguyu yerine getirmekle görevlendirilebilir.

Üçüncü ve en önemli hazırlıklardan biriyse; tatbikat sağlığı ve güvenliğine ilişkin hazırlıklar oluşturmaktadır. Çünkü tatbikat sırasında olası güvenlik zafiyetleri oluşabilir ve bu durum da çe­şitli yaralanmalara ve kazalara neden olabilir. Bu sebeple, tatbikata katılacak kişiler, tatbikat sırasın­da oluşabilecek olası istenmeyen durumlara karşı uyarılmalı ve tedbirli hale getirilmelidirler. Tatbikat alanında bu tür istenmeyen durumların oluşmasını engellemek amacıyla, bir veya birden fazla kişi tatbikat planlama ekibi tarafından

görevlendirilmeli­dir. Bunlara ek olarak, bir ambulansın ve ilgili bir sağlık görevlisinin de tatbikat alanında yer alması; olası yaralanmalara karşı acil müdahale gerektiren durumlarda oldukça önemlidir.

Tatbikata geçmeden önceki dördüncü önemli noktaysa tatbikata katılacak kişilerin tanımlanması ve bu kişilerin birbirlerini kolayca tanıyabilmesinin sağlanmasıdır.  Doğru yanıt B’dir.

Acil durum uyarısı verildiği andan itibaren tatbikat baş­lamaktadır. Dolayısıyla, tatbikat sırasının planlanması, bu uyarının verildiği andan itibaren yapılmalıdır. Bu kapsamda; tatbikat sırasında, nerelerde ve kimlerin hangi rolleri üstlenecekleri titizlikle planlanmalıdır.  Doğru yanıt E’dir.

Acil durum tatbikatlarının sahip olması gereken temel özellikler ise beş maddede özetlenebilir (Şekil 8.1). Aşağıdaki şekilde de kısaca ifade edilen ve basitlik, ölçülebilirlik, yapılabilirlik, gerçekçilik ve hedef odaklılık olarak tanımlanan bu özellikler hem tatbikatların uygulama sürecini hem de bireylerin kazandığı faydayı olumlu yönde etkilemesi bakımından önem taşımaktadır. Doğru cevap A'dır.

Acil durumlarla başetme ve acil durumları yönetme kapasitesini sınamak ve geliştirmek için önceden yapılandırılarak tasarlanan simülasyonlara tatbikat denilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Süre, insan kaynakları ve maliyet açısından uygulanabilir olması bir tatbikatın ölçülebilir olmasını ifade eder. (Şekil 8. 1) Doğru cevap B'dir.

Seminer ve çalıştayların amacı ekip üyelerinin ve/veya liderlerinin acil durum planı, süreci, görev ve sorumlulukları ile kullanılacak ekipman hakkında bilgi edinmesini sağlamaktır. Doğru cevap A'dır.

Seminer ve çalıştaylar ekibin motivasyonunun yükseltilmesi ve ekip bilincinin arttırılması amacına da hizmet eder. Doğru cevap A'dır.

İşlevsel bir tatbikatta yapılan faaliyetler belirli bir senaryo ile yönlendirilir. Doğru cevap D'dir.

Arama ve Kurtarma Hizmetleri Grubu, Acil Durum Hizmet Grupları Vali Yardımcısına bağlı olarak çalışır. (Şekil 8. 5) Doğru cevap B'dir.

Tatbikatlar, tanımlanan senaryolar kapsamında gerçekleştirilirler. Bu nedenle senaryonun iyi tanımlanması, tatbikatın amacına ulaşmasında önemlidir. Bu amaçla ilk yapılması gereken iş; tatbikatın hangi acil durum türüne (doğal, beşeri vb.) ilişkin gerçekleştirileceğinin belirlenmesidir. Doğru cevap E'dir.

Tatbikat sırasının planlanması: Acil durum uyarısı verildiği andan itibaren tatbikat başlamaktadır. Dolayısıyla, tatbikat sırasının planlanması, bu uyarının verildiği andan itibaren yapılmalıdır. Bu kapsamda; tatbikat sırasında, nerelerde ve kimlerin hangi rolleri üstlenecekleri titizlikle planlanmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Tatbikat tasarımının yapılması, tatbikat öncesi süreçte yer alan bir aşamadır. Doğru cevap E'dir.