ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 9

Belirsizlikler aşağıda sıralanan nedenlerden dolayı ortaya çıkmaktadır:

EM-DAT verilerine göre ise dünyadaki doğal afet sayısı ve bunlardan etkilenen insan sayısı artarken, can kaybı sayısı azalmaktadır. Bu durum aşağıda sıralanan nedenlerle açıklanabilir:

Meteorolojik Tehlikeler; şiddetli fırtınalar, hortumlar, kasırgalar, yangınlar ve kuraklık olarak sıralanabilir. Diğer şıklarda belirtilenler jeolojik tehlikelerdir.

Artan nüfus ve değişken ekonomik koşullara yeteri kadar uyum sağlanamaması, doğal tehlikelere karşı yeterince çabuk tepki verilememesi, aktif fay zonları boyunca yapılaşma ve sanayileşme, heyelan alanları, taşkın ovaları, aktif volkan bölgeleri gibi duyarlı alanlardaki şehirleşme gibi nedenlerle doğal tehlikeler doğal afete dönüşmekte ve bunun sonucunda ekonomik kayıplar artarak devam etmektedir.

En önemli teknolojik tehlikeler; yanıcı malzemeler, patlayıcılar, kimyasal toksinler, radyoaktif materyaller ve biyolojik tehlikelerdir.

Bir tehlikenin bertaraf edilmesi veya tehlikeli durum oluştuğunda bunun can ve mal güvenliği bakımından asgari kayıpla atlatılması, toplum sağlığı ve güvenliğinin sağlanması hedefleriyle risk analizleri yapılması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Doğal ya da teknolojik tehlikelerin sebeplerinin ve insan yaşamına olan etkilerinin değerlendirilmesi kadar bu olaylar gerçekleştiğinde potansiyel etkilerinin azaltılması da büyük önem taşımaktadır.

Toplumsal seviyede yapılan risk analizi sırasıyla

(1) tehlikelerin tanımlanması,

(2) hassasiyet değerlendirmelerinin yapılması 

(3) risk değerlendirmelerinin yapılması

aşamalarından oluşan bir süreçtir

Tehlike profili karşılaşılacak her bir tehlike içinaşağıda sunulan bilgileri içermelidir:

Bir afet durumunda, normal yaşam bozulmakta veya kesintiye uğramakta, günlük yaşamda insanların karşılaştıkları ve alışık oldukları sorunların dışında
yepyeni sorunlar ortaya çıkmakta, insan canı ve malı büyük riskler altına girebilmektedir.

İnsan toplulukları karşılaşabilecekleri tehlike ve riskleri bilmek ve böyle bir olayla karşılaştıklarında nasıl davranacaklarını, nasıl organize olacaklarını, ihtiyaç duydukları kaynakları nasıl, nereden ve hangi yöntemle karşılayacaklarını önceden planlamak zorundadırlar.

Acil yardım planlarının da pek çok ortak özelliği vardır (Şahin, 2009). Afetin ve acil durumun türü ne olursa olsun planlama çalışmaları ile hedeflenen; olası zararların azaltılması, hazırlıklı olunması, olay bölgesi ilan edilen alanlarda yaşayan toplumların can ve mallarının güvence
altında tutmak için gerekli önlemlerin alınması ve zarar görenlerin kurtarılması, geçici ve kalıcı olarak barındırılmasıdır.

Planlama takımı aşağıdaki işlevlerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli deneyime, uzmanlığa ve sorumluluğa sahip bireylerden oluşturulmalıdır (Taylor, 2001):
• Takım lideri: Acil durum planın geliştirilmesinde sorumlu kişidir. Takım lideri genellikle üst yönetimin plana olan desteğinin gösterilmesi ve planın tamamlanabilmesi açısından gerekli kaynakların sağlanması için üst yöneticilerden biri olmaktadır.

Acil durum planlama sürecinde üst yönetimin
faaliyetleri aşağıda sıralanmıştır (Keleş, 2005):
• Acil durum planlama takımını oluşturmak
ve gerekli yetkilendirmeyi yapmak,
• Gerekli görülen görevlerin tanımlarını yapmak,
• Görevlerin takım içerisinde dağılımını yapmak,
• Örgüt organizasyon şeması içerisinde takımın
yerini belirlemek,

• Örgütsel acil durum önceliklerini belirlemek
ve geliştirmek,
• Kurumun acil durum politika ve stratejilerini
oluşturmak,
• Gerekli çalışma programını ve toplantı
programını düzenlemek.

Taktik, stratejinin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılan
eylemlerin ayrıntılı bir şekilde belirtilmesidir.

OLAY TÜRÜ : Siber saldırı

YER ALMASI GEREKEN HİZMET GRUPLARI : Teknik Destek, Güvenlik ve Trafik, Haberleşme, Enerji, Zarar Tespit

Kriz yöneticisi, örgüt içerisinde olası gerçekleşecek
acil durumların yönetilmesinde sorumlu olan
kişidir (Alexander, 2016). Bu kişinin görevleri aşağıda
sıralanmıştır (Lunevich vd., 2013):
• Kriz yönetim ekibinin kurulması,
• Önceliklerin belirlenmesi,
• Can ve mal güvenliğinin sağlanması
• Personel ve ekipman kaynaklarının kontrol
edilmesi,
• İlgili diğer örgütler ile irtibat kurulması,
• Kriz eylem planının geliştirilmesi ve uygulanması,
• Acil durum faaliyetlerinin koordine edilmesi.
• Harici örgütlerin faaliyetlerinin koordine
edilmesi,
• Kriz sürecindeki maliyetlerin takip edilmesi.

Kriz yönetim ekibinin, çeşitli acil durumlara
veya olası tehlikeli durumlara müdahale edebilmesi
için aşağıdaki beş fonksiyonu yerine getirebilecek
yöneticilerden ve kıdemli personelden oluşturulması
gerekmektedir (Reeves & Frank, 2013):
• Olayın komuta edilmesi fonksiyonu: Bütün
kriz müdahalelerinden sorumludur. Amaçları
ve öncelikleri belirler. Bilginin dağıtımını
yapar, harici kurumlar ile iletişim kurar.
• Operasyon fonksiyonu: Taktiksel amaçların
geliştirilmesinden ve kaynakların dağıtımından
sorumludur. Planın amaçlarına
ulaşması için taktiksel eylemleri uygular.
• Planlama fonksiyonu: Amaçlara ulaşılması
için eylem planlarının geliştirilmesinden
sorumludur. Krizle alakalı bilgileri toplar ve
değerlendirir.
• Lojistik fonksiyonu: Acil durum müdahalesinin
ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla destek,
kaynak ve hizmet sağlamaktan sorumludur.
• Finans fonksiyonu: Krizin maliyetlerinin takip
edilmesinden sorumludur.

Tatbikat: planların denenmesi ve kullanıcıları
tarafından öğrenilmesi, birlikte çalışmanın
geliştirilmesi, afet esnasında yapılacak
faaliyetler için kişilerde alışkanlık
kazandırılması amacıyla yapılan uygulama
faaliyetidir.

İnsan Kaynaklı Afetler

Asit yağışları, bina - tünel - maden çökmeleri, biyolojik saldırı, cephanelik - maden - bina - boru hattı patlamaları, çöplerin toplanamaması, dikkatsizlik sonucu endüstriyel kazalar, ev ve bina yangınları, gaz ve kimyasal kaçaklar, göçler, hava kirliliği, iş kazaları, pilotajdan kaynaklanan kara - deniz - hava ve demiryolu kazaları, kıtlık ve açlık, küresel iklim değişikliği, ormansızlaşma, sabotaj, savaş hali, sibernetik saldırılar, terör, toksik atıklar vb.

Afet ve acil durum yönetimi, çok yönlü, çok aktörlü, çok disiplinli, çok kapsamlı, dinamik ve karmaşık bir yönetim şeklidir.