ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 3

Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü kapatılarak 2009 yılında çıkarılan 5902 sayılı yasa ile Başbakanlığa bağlı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) kurulmuş ve tüm yetki ve sorumluluklar tek bir çatı altında toplanmıştır.

Biyolojik Afetler: Toprak, bitki örtüsü ve hayvanlardan kaynaklanan afetlerdir. Bulaşıcı
hastalıklar ve salgınlar, böcek istilaları gibi olaylar bu kapsamda değerlendirilir. 4 şık biyolojik afet örnekleri içermektedir. Ancak tsunamiler hidrografik afetlerdir.

Yukarıda bahsi geçen afetlerin ortaya çıkardığı riskleri azaltmanın yolu afetlere karşı hazırlıklı olmaktır. Kökenleri ve gelişim hızları ne olursa olsun, tüm afet olayları ile ilgili faaliyetler, aşağıdaki dört ana aşamaya (safhaya) ayrılmaktadır (Ergünay, 2008).
• Zarar azaltma
• Hazırlık
• Müdahale
• İyileştirme

Afetlere ve acil durumlara hazırlık olma konusunda en önemli faaliyetleri şu şekilde
sıralayabiliriz (Freeman, 2007; Kadıoğlu, 2008):

• Merkezi düzeyde afet ve risk yönetimi ile ilgili planların hazırlanması ve geliştirilmesi,
• İl düzeyinde “Kurtarma ve Acil Yardım Planlarının” hazırlanması ve geliştirilmesi,
• Görev ve sorumluluk verilmiş personelin eğitimi,
• Kilit personeli harekete geçirecek işleyişin oluşturulması,
• Acil durum tatbikat planları yapılması,
• Sivil toplum kuruluşları ileiş birliği kurulması,
• Toplumun bilinçlendirilmesine yönelik kampanyalar düzenlenmesi,

• Tahliye yolları ve sığınakların belirlenmesi,
• Acil durum malzemelerinin stoklanması ve kontrolü,
• İletişim sistemlerinin bakımı,
• Tehlike tespit, Erken Uyarı ve Alarm sistemlerinin kurulması, işletilmesi ve geliştirilmesi.

Acil Durum/Afet İlanı,
• Acil durum operasyon planını uygulamak,
• Etkin haberleşme sürdürmek ve yeterli koordinasyonu sağlamak,
• Uyarı yayınlamak,
• İhtiyaçları belirlemek,
• Tehdit altındaki nüfusun tahliyesini gerçekleştirmek,
• Sonraki olası hasarları önlemek için çalışmalar yapmak,
• Barınak ve toplu bakım sağlamak,• Acil durum tıbbi hizmetlerini sağlamak,
• Yiyecek ve içecek malzemelerinin temini ve koruması,
• Özel nüfusun (kadın, çocuk, yaşlı, engelli vb.) ihtiyaçlarını karşılamak,
• Arama kurtarma faaliyetlerini yürütmek,
• Toplu ölümlerle ilgilenmek (kimlik saptama, saklama ve defin işlemleri),
• Medya ve kamuya bilgi vermek,
• Gönüllülerin yönetimi (yardım faaliyetlerine katılan bireylerin koordinasyonu),
• Güvenliği sağlamak ve kamu düzenini tekrar oluşturmak,
• Afet sonrası, yıkımın büyüklüğünü belirlemek,
• Psikolojik destek sağlamak,
• İyileştirme uygulamalarını hızlandırılmak.

Afet ve acil durum yönetimi döngüsünün üçüncü aşaması müdahaledir. Acil durum müdahale çalışmaları afetin meydana gelmesiyle başlar ve afet sonrası durumun dengelenmesiyle sona erer.

Diğer taraftan, önceden öngörülemeyen, ani olarak gelişen ve hızlı bir şekilde müdahaleyi gerektiren yerel nitelikteki beklenmedik olaylar ise acil durum olarak ifade edilmektedir (Kadıoğlu, 2008). Buna örnek olarak, özellikle ölüm ve yaralanmayla
sonuçlanan zincirleme trafik kazaları ya da bir yıldırım düşmesiyle ortaya çıkan yangının çevredeki binalara yayılması gösterilebilir

Acil durum, yıkıcı olmakla beraber, yerel ölçekte baş edilebilecek boyuttaki tehlikeli olaylar iken afet ise acil durumdan daha büyük ölçekte yardım gerektiren, büyük ekonomik ve insan kaybına neden olan, bazen de kriz durumu ilan edilmesini gerektiren
olaylardır.

Acil durum yönetimi olayın meydana gelmesinden hemen sonra başlayarak, etkilenen toplulukların tüm ihtiyaçlarının zamanında, hızlı ve etkili olarak yerine getirilmesini sağlayan bir yönetim sürecidir.

bütünleşik modern afet yönetimi sistemi aşağıdaki şekilde bölümlendirilir:
1. Zarar Azaltma
2. Hazırlık
• Tahmin ve Erken Uyarı
• Afet
3. Müdahale
• Etki Analizi
4. İyileştirme
• Yeniden Yapılandırma

Haber alma ve ulaşım olanaklarını tekrar sağlamak,
- Arama-kurtarma ve ilk yardım çalışmalarını başlatmak,
- Her türlü boşaltma ve tahliye işlerinin yapılması, insanların hasarlı konutlardan uzaklaştırılması ve bu konutların insanlara
daha fazla zarar vermesini önlemek,
- Geçici iskân alanları oluşturarak insanların yiyecek, içecek, giyecek, yakacak teminini sağlamak,
- Her türlü güvenlik önlemini almak,
- Çevre sağlığı ile ilgili önlemler almak,
- Hasar tespiti çalışmalarını başlatmak,
- Yangınlar, patlamalar, bulaşıcı hastalıklar vb. ikincil afetleri önlemek.

Kural 1. Afetlerin tümü dikkate alınmalıdır: Afetlere ve acil durumlara bütünleşik, kapsamlı bir yönetim felsefesiyle yaklaşılmalıdır.
Afetlerin tüm olası etkileri dikkate alınmalı ve onlara karşı ülkenin bütün kurumları ve toplum oluşturan bütün bireylerle birlikte hazırlanılmalıdır.

Çekirge istilası ve çığ doğal, nükleer santral ve kimyasal kazalar teknolojik afetlerdendir. Doğru cevap E'dir.

Modern, Bilimsel ve Bütünleşik Afet ve Acil Durum Yönetimi yaklaşımı, müdahale eviyelerine göre Seviye 1 Acil Durum Yönetimi, Seviye 2 Olay Yönetimi ve Seviye 3 Afet Yönetimi olmak üzere üç farklı seviyede değerlendirilir. Doğru cevap A'dır.

Afet öncesi yönetim, afet meydana gelmeden önce yapılan faaliyetleri kapsar. Bu süreçte yapılan çalışmalara risk yönetimi denir. Doğru cevap B'dir.

oplumun her kesiminin olayların etkilerinden en az zararla kurtulabilmesi için gerekli bilgilerle donatılmasını sağlayacak eğitim programları uygulamak, afet öncesi yapılması gerekenlerdendir. Doğru cevap C'dir.

Afetlere neden olan doğa olayları ile afet yönetimi çok farklı uzmanlık alanlarıdır. Toplum, afetlere neden olan tehlikelerin kendisini tartışmamalıdır. Afetlere yol açan doğa olaylarının nedenleri ve özellikleri sadece afet yönetiminin tehlike analizi bölümünde yer alır. Afetlerle mücadelede üzerinde durulması gereken konu, toplumun zarar görebilirliğini ve hassasiyetini azaltarak tehlikelerin birer afet veya felakete dönüşmesini engelleyici zarar azaltma ve hazırlık gibi afet yönetimi çalışmalarıdır. Doğru cevap A'dır.

Planda gerçekleştirilmesine karar verilmiş olan eylemlerin uygulamaya koyulmasından sorumlu olan bölümdür. Operasyon boyunca kaynaklar, operasyon hedefleri doğrultusunda, Operasyon Bölümü tarafından koordine edilir ve yönetilir. Operasyonlar bölüm amiri, acil duruma ve afet acil yardım planlarına göre Olay Komutanına destek verir, tüm saha operasyonlarını yönetir ve onlara kaynak sağlar. Amacı afet veya acil durumla ortaya çıkan duruma müdahale ederek kayıp ve zararların artmasını önlemektir. Doğru cevap B'dir.

Müdahale önceliklerini belirlemek ve acil durum açıklamaları yapmak operasyon bölümünün, stok taleplerini karşılamak lojistik bölümünün ve kaza hak ve sahipliği uzmanlarına tazminatların yönlendirilmesi ise finans bölümünün görevleridir. Doğru cevap A'dır.

Acil Durum Yönetim Merkezinin fonksiyonları genel olarak Olay Komuta Sisteminde olduğu gibi Operasyon, Planlama, Lojistik, Finans / Yönetim şeklinde sınıflara ayrılabilir. Doğru cevap E'dir.