ACİL DURUM BİLGİSİ VE YÖNETİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 1

Acil Durum: Önceden öngörülemeyen, ani olarak gelişen ve
hızlı bir biçimde müdahaleyi gerektiren olaylar acil
durum olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Günümüzde doğal afetlerin, insanların, sanayileşmenin ve teknolojik gelişmelerin getirdiği tehlikelerin giderek artış gösterdiği gözlenmektedir. Hızlı bir biçimde artan kaynak tüketimi, doğal dengeyi neredeyse düzelmesi mümkün olmayacak şekilde bozmuştur. Bununla birlikte, sağlıklı ve yaşanabilir çevrelerin oluşturulamaması, dengesiz nüfus dağılımı ve yerleşim yerlerinin seçiminde afete duyarlılığın göz ardı edilmesi, doğal afetlerin ve acil durumların yıkıcı etkilerini daha da artırmaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre afet; bireyleri ya da toplumu etkileyen dışarıdan yardım gerektirecek büyüklükteki ani çevresel (ekolojik) olaylardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak
ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yer yüzeyini sarsma olayıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Deprem, çekirge istilaları, çığlar, çölleşme, deniz ve göl su seviye değişimleri, dolu, don, heyelanlar, çamur akıntıları, hortumlar, kuraklık, orman ve çalı yangınları, fırtınalar, seller, sis ve düşük görüş mesafesi, tarımsal zararlılar, toprak kayması, deprem dalgası (tsunami), yıldırım, zemin çökmesi, salgın vb. afetler doğal afetlerdir. 

Asit yağışları, bina - tünel - maden çökmeleri, biyolojik saldırı, cephanelik - maden - bina - boru hattı patlamaları, çöplerin toplanamaması, dikkatsizlik sonucu endüstriyel kazalar, ev ve bina yangınları, gaz ve kimyasal kaçaklar, göçler, hava kirliliği, iş kazaları, pilotajdan kaynaklanan kara - deniz - hava ve demiryolu kazaları, kıtlık ve açlık, küresel iklim değişikliği, ormansızlaşma, sabotaj, savaş hali, sibernetik saldırılar, terör, toksik atıklar vb. ise insan kaynaklı afetlerdir.

Tsunami ise, deniz altında meydana gelen deprem, volkanik
patlama veya kütle hareketi sonucu oluşan dev dalgalardır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sosyal Afetler: Sosyal afetler, insanın yiyecek, içecek, barınma, konaklama gibi doğrudan günlük yaşamıyla bağlantılı durumlardır.

Acil durum, yıkıcı olmakla beraber, yerel ölçekte baş edilebilecek boyuttaki tehlikeli olaylar iken afet ise acil durumdan daha büyük ölçekte yardım gerektiren, büyük ekonomik ve insan kaybına neden olan, bazen de kriz durumu ilan edilmesini gerektiren
olaylardır. Afet ve acil durum kavram olarak birbirinden farklı olmasına karşın her ikisi de beklenmeyen, ani olarak gelişen ve yardım gerektiren bir durumu içermektedir. Her ikisi de yıkıcı, can ve mal kaybına yol açıcı, tahrip edici sonuçlar doğurabilmektedir. Bu durum, afetlerin ve acil durumların kapsamlı ve sistemli bir şekilde yönetilmesini gerektirmektedir.

İyileştirme Dairesi Başkanlığı, afet ve acil durum sonrası hayatın normale dönmesini sağlayıcı tedbirleri almak; afet ve acil durum bölgelerinde geçici yerleşmeyi sağlamak, zarara uğramış kişilerin tedavi, iaşe, ibate, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerini yürütmek; afetten etkilenen bölgelerde, kamu kurum ve kuruluşları, mahalli idareler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içinde afet sonrası yeniden yapılanma ve iyileştirme planlarını hazırlamak, hazırlanan planların uygulanmasını koordine etmek, uygulamaya ilişkin ilerleme raporlarını hazırlamak gibi görevleri yerine getirir. Doğru cevap C'dir.

Acil durum yönetimi; olayın meydana gelmesinden hemen sonra başlayarak, etkilenen toplulukların tüm ihtiyaçlarının (ulaştırma, arama ve kurtarma, ilk yardım, tahliye, temel ihtiyaç malzemelerinin temini, geçici barınma, kargaşa ve düzensizliğe karşı güvenliğin sağlanmasına yardımcı olma, idari ve teknik hizmet desteği sağlama, vb.) zamanında, hızlı ve etkili olarak yerine getirilmesini sağlayan bir yönetim sürecidir. Diğer bir deyişle acil durum yönetimi; olumsuz bir olayın etkilerini azaltma, müdahale etme ve etkilerini giderme sürecidir. Acil durum yönetimi, her türlü tehlikenin etkilerine karşı hazırlıklı olmak, tehlikeleri hafifletmek ya da önlemek, müdahale etmek ve iyileştirme amacıyla eldeki kaynakların hazırlanması, analizi,
planlaması, karar verme ve değerlendirilmesi süreçlerini kapsamaktadır. Acil durum yönetiminin amacı, bir acil durum meydana geldiğinde hayatları kurtarmak, yaralanmaları önlemek, mülkü ve çevreyi korumaktır.

Afet yönetimiyle, afet sonucunu doğurabilecek olayların önlenmesi veya zararlarının azaltılması amaçlanmaktadır. Afet Yönetimi afetlere hazırlık, olası risk ve zararların azaltılması (Risk Yönetimi) ile birlikte afetlerden sonra müdahale etme ve iyileştirme (Kriz Yönetim) evrelerinden oluşmaktadır. Afet yönetimi; bu evrelerin tümünde yapılması gereken çalışmaların, toplumun tüm kesimlerini kapsayacak şekilde planlanması, yönlendirilmesi, desteklenmesi, koordine edilmesi, gerekli mevzuat ve kurumsal yapılanmaların oluşturulması veya yeniden düzenlenmesi ve etkin ve verimli bir uygulamanın sağlanabilmesi için toplumun tüm kurum ve kuruluşlarıyla, kaynaklarının bu ortak amaçlar doğrultusunda yönetilmesidir.

Afet ve acil durum yönetimi; zarar azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme gibi dört ana aşamadan oluşur. Ancak günümüzde afet ve acil durum yönetimi; her türlü tehlikeye karşı hazırlıklı olma, zarar azaltma, müdahale etme ve iyileştirme amacıyla mevcut kaynakları organize etme, analiz, planlama, karar alma ve değerlendirme süreçlerinin tümünü kapsamaktadır. Bilimsel ve bütünleşik afet yönetim sistemi olarak da adlandırılan bu yaklaşımda, söz konusu aşamalar zarar azaltma, hazırlık, tahmin ve erken uyarı, afet, etki analizi, müdahale, iyileştirme ve yeniden yapılandırma olmak üzere sekiz aşamada ele alınmaktadır. Böylece, modern afet yönetim sistemi ortaya çıkmaktadır.

fet yönetiminin tüm aşamalarının bütün tehlikelere yönelik ekip çalışmasıyla koordine edilebilmesi için, bütünleşik bir afet yönetimi modeli ve olay komuta sisteminin de oluşturulup uygulanması gerekmektedir. Bir afet/acil durum organizasyonuna ihtiyaç duyulmasının nedeni, belirli amaçlara ulaşılmasının ancak birden fazla kişinin katılımıyla mümkün olabilmesidir.

Afet ve acil durumların organizasyonunda değişik seviyelerdeki birimler arasında hiyerarşi ve koordinasyonun düzenlenmesi, kurumlar arası koordinasyonun sağlanması ve değişik idari birimler arasında kaynakların doğru ve etkin paylaşımı zorunludur. Bütün eylemlerde etkili müdahale ve kaynakların verimli ve güvenli kullanımını sağlamak için koordine edilmiş bir çalışmaya ihtiyaç vardır.

Olay Komuta Sistemi ya da diğer adıyla Olay Komuta Merkezi, acil durumla karşılaşıldığında verilebilecek tepkiyi koordine, komuta ve kontrol etmek için kullanılan bir araçtır.

Lojistik Bölümü: Olayda görev alan personel tarafından ihtiyaç duyulacak tüm donanım, materyal, hizmet ve tesisleri sağlamakla sorumludur. Bu görev, spesifik ekipman ve malzemenin temin edilmesini, müdahale personeline haberleşme hizmetlerinin sunulmasını, olayın gerektirdiği ulaşımın gerçekleştirilmesini, barınma gıda ve suyun sağlanmasını, sağlık hizmetlerinin sunulmasını içerir.